Dünyanın en eski bumerangı olabilecek bir tarihi eser keşfedildi

Araştırmacılar Paweł Valde-Nowak (solda), Sahra Talamo ve Adam Nadachowski mamut dişi bumerangla poz veriyor (Talamo ve ekip arkadaşları/Eurekalert)
Araştırmacılar Paweł Valde-Nowak (solda), Sahra Talamo ve Adam Nadachowski mamut dişi bumerangla poz veriyor (Talamo ve ekip arkadaşları/Eurekalert)
TT

Dünyanın en eski bumerangı olabilecek bir tarihi eser keşfedildi

Araştırmacılar Paweł Valde-Nowak (solda), Sahra Talamo ve Adam Nadachowski mamut dişi bumerangla poz veriyor (Talamo ve ekip arkadaşları/Eurekalert)
Araştırmacılar Paweł Valde-Nowak (solda), Sahra Talamo ve Adam Nadachowski mamut dişi bumerangla poz veriyor (Talamo ve ekip arkadaşları/Eurekalert)

Arkeologlar, Polonya'daki bir mağarada keşfedilen mamut dişinden yapılmış bir eserin Avrupa'nın en eski bumerangı ve hatta dünyada bu türden en eski alet olabileceğini açıkladı.

Hakemli dergi PLoS One'da yayımlanan araştırmaya göre Polonya'daki Obłazowa mağarasında bir insana ait serçe parmağı veya ayak parmağı kemiği fosili gibi görünen bir şeyle birlikte bulunan uzun diş, yaklaşık 40 bin yıllık olabilir.

Daha önce bilinen en eski ahşap bumerang Güney Avustralya'daki Wyrie Bataklığı'nda bulunmuştu. Aralarında Polonya'daki Jagiellonian Üniversitesi'nden isimlerin de yer aldığı araştırmacılar, bunun yaklaşık 10 bin yıl önceye tarihlendiğini söylemişti.

Avrupa'nın en eski ahşap fırlatma sopalarından biri Almanya'nın kuzeyindeki Schöningen'de keşfedilmiş ve yaklaşık 300 bin yıl öncesine tarihlenmişti.

Avustralya'nın güneydoğusındaki tarih öncesi Aborijin halkı bu tür kavisli sopaların çeşitli türlerini kullanarak kuş, balık ve küçük memelileri avlıyordu.

Orta Avustralya'da da çeşitli türlerde "geri dönmeyen bumeranglar" keşfedilmişti. Bunlar "hayvanları kesmek, kuyu ya da yemek pişirme çukurları kazmak, pişen leşlerden sıcak külleri kazımak, taş silahlara rötuş yapmak ve hatta müzikal sesler çıkarmak" gibi çeşitli görevlerde kullanılıyordu. Bu da bumerangların farklı kültürel ve ekonomik bağlamlarda çok yönlü araçlar olarak önemini gösteriyor.

Bugüne kadar çoğunlukla Avustralya'da bulunan çoğu antik bumerang genellikle ahşaptan yapılmış olsa da fildişinden yapılmış yeni bulgu, erken Homo sapiens atalarımızın becerilerini gözler önüne seriyor.

Araştırmacılar bunun "Queensland tipi Avustralya bumeranglarına" benzediğini saptarken deneyler, "geri dönmeyen bir bumerang" gibi uçabildiğine işaret ediyor.

8
Mamut dişinden yapılan bumerang, Obłazowa mağarasında bulundu (Talamo ve ekip arkadaşları/PLOS One)

Bumerangın üzerindeki işaretler, Avrupa'daki erken Homo sapiens gruplarındaki sembolik davranışların ortaya çıkışını ve çeşitliliğini anlamak açısından kritik öneme sahip kültürel bir bağlam sağlıyor.

Bumerangın, kolye ucu gibi eserlerle birlikte keşfedilmesi de 40 bin önce "ortaya çıkan bölgesel bir sanatsal kimliğin" altını çiziyor.

Araştırmacılar şöyle diyor: 

Bu, Svabya Alpleri'nin fildişi figürinleri ve flütleri gibi, Avrupa'da gözlemlenen farklı bölgesel geleneklerle paralellik gösteriyor.

Arkeologlar, Obłazowa mağarasında bumerangla birlikte keşfedilen insan parmağı fosilinin şamanistik bir ritüelin göstergesi olabileceğinden şüpheleniyor.

Araştırmacılar "Bu yorum, İber Yarımadası ve Fransa'da bulunan, parmakları eksik insan ellerinin tasvir edildiği kaya sanatı kanıtlarıyla paralellik gösteriyor" diyor.

Bulgular, toplumların zaman içinde ihtiyaçlarına uygun olarak geliştirdiği yaratıcı çözümleri vurgulayarak erken insanların teknolojik yeniliklerine dair bilgiler sunuyor.

Çalışmada şu sonuca varılıyor: 

Bulgular sadece Homo sapiens'in uyarlanabilir stratejilerine dair anlayışımızı derinleştirmekle kalmıyor, aynı zamanda Orta Avrupa'daki insan dağılımlarının en erken aşamalarında teknoloji, sembolizm ve çevresel ilişkinin incelikli etkileşimini vurguluyor.

Independent Türkçe



Uzmanlar uyardı: Oyuncaklara ChatGPT eklemek çocuklara "gerçek anlamda zarar verir"

Koleksiyoner Bettina Dorfmann'ın Almanya'nın Duesseldorf kentindeki "Barbie Kliniği"nde 25 Temmuz 2023'te çekilmiş Mattel yapımı bir Barbie (AFP)
Koleksiyoner Bettina Dorfmann'ın Almanya'nın Duesseldorf kentindeki "Barbie Kliniği"nde 25 Temmuz 2023'te çekilmiş Mattel yapımı bir Barbie (AFP)
TT

Uzmanlar uyardı: Oyuncaklara ChatGPT eklemek çocuklara "gerçek anlamda zarar verir"

Koleksiyoner Bettina Dorfmann'ın Almanya'nın Duesseldorf kentindeki "Barbie Kliniği"nde 25 Temmuz 2023'te çekilmiş Mattel yapımı bir Barbie (AFP)
Koleksiyoner Bettina Dorfmann'ın Almanya'nın Duesseldorf kentindeki "Barbie Kliniği"nde 25 Temmuz 2023'te çekilmiş Mattel yapımı bir Barbie (AFP)

Çocuk refahı uzmanlarına göre oyuncak devi Mattel'in ürünlerine ChatGPT ekleme planları, "çocuklara gerçek anlamda zarar verme" riski taşıyabilir.

Barbie'nin üreticisi geçen hafta OpenAI'la işbirliği yaptığını duyurarak gelecekteki oyuncakların popüler yapay zeka sohbet botunu içereceğini ima etmişti. 

Duyuruda teknolojinin nasıl kullanılacağına dair spesifik ayrıntılar yer almasa da Mattel ortaklığın, "yapay zekayla çalışan ürünleri ve deneyimleri destekleyeceğini" ve "yapay zekanın büyüsünü yaşa uygun oyun deneyimleriyle buluşturacağını" belirtmişti.

Çocuk refahı savunucuları buna karşılık Mattel'e deneysel teknolojiyi çocuk oyuncaklarına yerleştirmemesi çağrısında bulundu.

Savunuculuk örgütü Public Citizen'ın eş başkanı Robert Weissman yaptığı açıklamada, "Çocuklar gerçeklik ve oyun arasında tam bir ayrım yapabilecek bilişsel kapasiteye sahip değil" dedi.

Oyuncaklara insan benzeri konuşmalar yapabilen, insanlarınki gibi sesler eklemek çocuklara gerçek anlamda zararlar verme riski taşıyor.

Weissman'ın bahsettiği potansiyel zararlar arasında sosyal gelişimin baltalanması ve çocukların akran ilişkileri kurma becerilerine engel olunması yer alıyor.

Weissman "Mattel, yapay zeka teknolojisini çocuk oyuncaklarına dahil etmeyeceğini derhal duyurmalı" dedi. 

Mattel, yapay zeka içeren oyuncaklar satarak çocuklarımız üzerinde pervasız bir sosyal deney yapmak için ebeveynlerin kendisine duyduğu güveni kullanmamalı.

The Independent cevap hakkı için OpenAI ve Mattel'le temasa geçti.

Mattel ve OpenAI'ın işbirliği, ChatGPT gibi üretken yapay zeka sistemlerinin, kullanıcıların ruh sağlığı üzerindeki etkisine ilişkin endişelerin arttığı bir dönemde geldi.

Sohbet botlarının yanlış bilgi yaydığı, komplo teorilerini doğruladığı ve hatta iddiaya göre kullanıcıları kendilerini öldürmeye teşvik ettiği biliniyor.

Psikiyatristler de yapay zekayla etkileşimlerin yol açtığı, sohbet psikozu adı verilen bir olguya karşı uyarıyor.

Danimarka'daki Aarhus Üniversitesi'nde psikiyatri alanında öğretim üyesi olan Soren Dinesen Ostergaard, Schizophrenia Bulletin için kaleme aldığı başyazıda "ChatGPT gibi üretken yapay zeka sohbet botlarıyla yapılan yazışmalar o kadar gerçekçi ki, kişi diğer uçta gerçek bir insan olduğu izlenimine kolayca kapılıyor" diye yazıyor.

Bana göre bu bilişsel çelişkinin, psikoz eğilimi yüksek kişilerde sanrıları körüklemesi muhtemel görünüyor.

OpenAI'ın patronu Sam Altman bu hafta yaptığı açıklamada, şirketinin hassas kullanıcıları korumak adına komplo teorileri içeren konuşmaları kesmek ya da intihar gibi konular gündeme geldiğinde insanları profesyonel hizmetlere yönlendirmek gibi yollarla, güvenlik önlemleri alma yönünde çaba gösterdiğini söylemişti.

Hard Fork podcast'ine konuşan Altman, "Önceki nesil teknoloji şirketlerinin yeterince hızlı tepki vermeme gibi hatalarına düşmek istemiyoruz" demişti.

Öte yandan ruhsal durumu yeterince kırılgan olan ve psikotik bir kırılmanın eşiğine gelen kullanıcılara nasıl bir uyarı göndereceğimizi henüz bulamadık.

Independent Türkçe