Çığır açan araştırma: Orkalar ilk kez insanlarla yiyecek paylaşırken görüldü

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Çığır açan araştırma: Orkalar ilk kez insanlarla yiyecek paylaşırken görüldü

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Katil balinaların zaman zaman avlarını insanlarla paylaşmayı teklif ettiğini saptayan yeni bir araştırma, bazı zeki orkaların insanlarla ilişki kurmaya çalışıyor olabileceğine işaret ediyor.

Kediler gibi evcil hayvanlar bazen bir sevgi gösterisi olarak ya da "aile"yle yiyecek paylaşma duygusuyla avlarını sahiplerinin ayaklarının dibine ya da kapısının önüne bırakır. Ancak bu tür davranışlar yaban hayvanlarında belgelenmemişti. Ta ki şimdiye kadar.

Orkaların yaban hayatında insanlara yiyecek sunduğunu belgeleyen yeni çalışma, hayvanların sosyal davranışları hakkındaki varsayımlara meydan okuyarak deniz memelileriyle insanlar arasındaki oyuncu ve sosyal etkileşimin tam olarak anlaşılamadığını ortaya koyuyor.

Journal of Comparative Psychology'de yayımlanan yeni çalışmada Kanada, Yeni Zelanda ve Meksika'dan araştırmacılar, 20 yıl boyunca orkaların insanlara yiyecek sunmaya çalıştığı 34 etkileşimi belgeledi. Bu olaylar Kaliforniya, Yeni Zelanda, Norveç ve Patagonya açıklarındaki okyanuslar olmak üzere dünyanın farklı yerlerinde gerçekleşti.

Çalışmanın başyazarı Jared Towers "Orkalar genellikle birbirleriyle yiyeceklerini paylaşır. Bu prososyal faaliyet, birbirleriyle ilişki kurmalarının bir yolu" diyor.

İnsanlarla da paylaşmaları, bizimle de ilişki kurmakla ilgilendiklerini gösteriyor olabilir.

fdghyju
Katil balinalar, insanlara yiyecek sunuyor (Steve Hathaway/Lucía Corral/Jared R. Towers/Brian Skerry)

34 yiyecek paylaşımı vakasının her birini analiz eden araştırmacılar, 11 olayda insanlar sudayken orkaların onlara yaklaştığını tespit etti. 21 vakada insanlar teknelerde, ikisindeyse kıyıdaydı.

Bu vakaların her birinde katil balinalar insanlara kendi kendilerine yaklaştı ve avlarını önlerine bıraktı. Araştırmacılar, "Bu davranış, yabandaki bir yırtıcının insan davranışlarını doğrudan gözlemlemek amacıyla avını ve diğer nesneleri kasten kullandığına dair ilk kayıtlardan bazılarını temsil ediyor olabilir" diye yazıyor.

Bu özelliklerin tümü, katil balinaların kısa veya uzun vadeli maddi, entelektüel veya duygusal faydaları içerebilecek ve hiçbiri birbirini dışlamayan birçok nedenden ötürü, paylaşma kapasitesine ve motivasyonuna sahip olduğuna işaret ediyor.

Araştırmacılar biri hariç tüm örneklerde orkaların, insanlara ikramda bulunduktan sonra ne olacağını görmek için beklediğini de tespit etti.

Deniz memelileri ayrıca 7 vakada karşıdakini ikna etmeye çalışarak insanlar ilk başta geri çevirdikten sonra birden fazla kez yiyeceği teklif etti.

Orkaların zeki ve sosyal hayvanlar olması, araştırmacıları yiyecek paylaşımının akraba ve akraba dışı bireylerle ilişki kurma biçimi olabileceği yönünde düşündürüyor

Katil balinalar genellikle büyük avlar avladıkları için kenara ayıracak yiyecekleri bulunur.

Araştırmada, "İnsanlara bir şeyler sunmak aynı zamanda katil balinaların öğrenilmiş kültürel davranışları uygulama, keşfetme ya da oynama ve bu yolla bizi tanıma, manipüle etme ya da bizimle ilişki kurma fırsatlarını da içerebilir" ifadeleri kullanılıyor.

Bu türün gelişmiş bilişsel yetenekleri ve sosyal, işbirlikçi doğası göz önüne alındığında, bu tür davranışlar için bu açıklamaların herhangi birinin veya hepsinin ve sonuçlarının mümkün olduğunu varsayıyoruz.

Independent Türkçe



Eski Doctor Who yıldızından dizinin yeni versiyonuna eleştiri

Fotoğraf: BBC Studios
Fotoğraf: BBC Studios
TT

Eski Doctor Who yıldızından dizinin yeni versiyonuna eleştiri

Fotoğraf: BBC Studios
Fotoğraf: BBC Studios

1982-1984'te Zaman Lordu'nu canlandıran Doctor Who yıldızı Peter Davison, uzun soluklu dizinin son sezonlarını "hikayedeki devasa boşluklar" nedeniyle eleştirdi.

Tom Baker'ın ardından karakterin 5. enkarnasyonunu canlandıran 74 yaşındaki Davison, BBC'nin 2005'te yeniden başlattığı bilimkurgu dizisinin kalitesini sorguluyor.

The Lewis Nicholls Show'a konuşan aktör, "Nedense bilimkurguda saatte 160 kilometre hızla gitmeleri gerektiğini düşünüyorlar" dedi.

Hikayede doğrudan bir sonraki bölüme geçiliyor ve beynin boşlukları doldurması bekleniyor... Belki genç ve sağlıklı biri bunu yapabilir. Bilemiyorum.

Davison, Doctor Who'nun son bölümlerini "ileride izlenmesi istenen" bir yapımın "fragmanına" benzetti.

Kanal patronlarının "insanların dikkat süreleri"yle ilgili endişelerinin, televizyon programlarının kötüleşmesine katkıda bulunabileceğini söyledi.

Davison "Eğer iki dakikada bir bir şeyler olmazsa insanların televizyonu kapatacağını düşünüyorlar, ki bunun doğru olduğuna inanmıyorum" diye devam etti.

Öte yandan Davison, geri dönen dizi sorumlusu Russell T. Davies'in, eski Doctor Who'nun sık sık eleştirilen bir yönünü, yani ana karakterin yol arkadaşını az kullanma alışkanlığını "düzelttiğine" değindi. Ancak dizinin artık hikayeden çok görsel efektlere öncelik verdiğini belirtti.

Oyuncu "Özel efektler daha da iyileştikçe, dizinin sadece onlardan ibaret hale gelmesi gibi bir tehlike var" dedi.

VDFGTH
Peter Davison 1982-1984 döneminde Doctor Who'da oynadı (BBC)

Doctor Who'nun yıllarca demirbaşı olan Davison, 2022'de Jodie Whittaker'ın son bölümünde kısa bir kameoyla rolünü yeniden canlandırmıştı. Whittaker'ın kendisi de geçen ay Ncuti Gatwa'nın veda bölümünde kısa süreliğine görünmüştü.

Davison ayrıca 2005-2010'da dizinin başrolünü üstlenen bir diğer eski Doctor Who yıldızı David Tennant'la birlikte özel bir sesli program yapmıştı. İki yıldızın dizi dışında da bir bağı var: Davison'ın kızı Georgia, 2011'den beri Tennant'la evli.

Tennant, Georgia'ya BBC'de 2008'de yayımlanan "The Doctor's Daughter" adlı bölümde birlikte rol alırken tanışmış ve 2020'de, bir başka Doctor Who yıldızının çocuğuyla evlenmenin "biraz aptalca geldiğini" itiraf etmişti.

Yayıncı Gaby Roslin'in podcast'ine katılan İskoç aktör, ilişkileri hakkında "Doctor Who hayatımın içine işlediği için sonunda doktorlardan birinin kızıyla evlenmek biraz aptalca geliyor; buna aykırı duran pek çok şey vardı" demişti.

Ancak Georgia ilişkilerinin "itici gücünün" kendisi olduğunu belirterek "Bu kadar çok uğraşmasaydım bu gerçekleşmeyebilirdi" ifadelerini kullanmıştı.

Independent Türkçe