Depresyonun çaresi Japonlar gibi beslenmekte mi yatıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash
TT

Depresyonun çaresi Japonlar gibi beslenmekte mi yatıyor?

Fotoğraf: Unsplash
Fotoğraf: Unsplash

Japonya Sağlık Güvenliği Enstitüsü'nden bilim insanlarının yaptığı yeni çalışma, sebze, fermente gıda, fasulye ve balıkla dolu popüler bir Japon diyetinin depresyon belirtilerine karşı koruyucu olabileceğini ortaya koydu.

12 bin 500 çalışan yetişkini inceleyen araştırmacılar, balık, sebze, pirinç ve soya fasulyesinden oluşan washoku diyetini uygulayanların işlenmiş gıdalar, şeker, et ve rafine tahıl tüketenlere kıyasla moral bozukluğu, kaygı ve stres yaşama olasılıklarının daha düşük olduğunu tespit etti.

Çalışmaya göre sodyumu azaltırken çiğ sebze ve meyve ekleyen diyetin modern versiyonunu uygulayanlar, riskin yüzde 20 oranında azaldığı daha da büyük bir fayda sağladı.

Bulgular yaş, cinsiyet ve iş stresi seviyeleri gibi faktörler göz önünde bulundurulduğunda da tutarlıydı. Bununla birlikte çok uzun saatler çalışanlar arasında faydaların daha sınırlı olduğu gözlemlendi.

Puanlar geleneksel Japon diyet öğeleri için geliştirildi: Beyaz pirinç, miso çorbası, soya ürünleri, pişmiş sebzeler, mantarlar, deniz yosunu, balık, tuzlu yiyecekler ve yeşil çay.

Öte yandan değiştirilmiş diyet tuzlu gıdalar söz konusu olduğunda puanları büyük ölçüde iyileştirdi. Ayrıca beyaz pirinç minimum düzeyde işlenmiş bir çeşitle değiştirildi ve karışıma meyve, çiğ sebze ve süt ürünleri eklendi.

Sebzeler, ruh halini düzenlemede hayati rol oynayan sinir ileticileri olan serotonin ve dopamin üretimine katkı sağlayan folat içeriyor. Öte yandan yeşil çay, miso ve renkli sebzeler, beyindeki oksidatif stresi azaltmaya yardımcı olabilecek antioksidanlar içeriyor.

Washoku diyetiyle depresyonun önlenmesi arasında nedensel bir bağlantı kurmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen, bilim insanları çalışmanın sonucunun "çok cesaret verici" olduğunu söyledi.

Bulgularını Psychiatry and Clinical Neurosciences adlı akademik dergide yayımlayan araştırmacılar, "Bulgularımız, kültüre özgü diyetlerin ruh sağlığında önemli rol oynadığını gösteren kanıtların artmasına katkıda bulunuyor" dedi.

Bu çalışma, Japon diyetiyle duygudurum bozuklukları arasındaki olası bağlantı konusunda hem klinisyenleri hem de halk sağlığı uzmanlarını bilgilendiriyor. Eğer doğrulanırsa, bulgular depresyonun önlenmesi için beslenme düzeni yaklaşımının halk sağlığı stratejisi olarak kullanılmasına temel sağlayabilir.

2018'de yapılan bir araştırma meyve, sebze, baklagiller, kuruyemiş ve balıktan oluşan Akdeniz diyetinin depresyondan korunmaya yardımcı olabileceğini öne sürmüştü.

Klasik Akdeniz diyetini daha yakından takip eden kişilerin, et, işlenmiş gıdalar, doymuş yağ ve şekerden oluşan basmakalıp bir Batı diyetine sahip olanlara kıyasla depresyona yakalanma olasılığının yaklaşık yüzde 33 daha az olduğu bulunmuştu.

Independent Türkçe



Sonsuzluk Galaksisi, süper kütleli kara deliklerin gizemine ışık tuttu

Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
TT

Sonsuzluk Galaksisi, süper kütleli kara deliklerin gizemine ışık tuttu

Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)
Süper kütleli kara deliklerin daha küçük kara deliklerin birleşimiyle oluştuğu düşünülürken, bilim insanları farklı bir teori ortaya atıyor (Temsili/NASA)

Bilim insanları ilk kez doğrudan bir gaz ve toz bulutunun çökmesi sonucu oluşmuş bir süper kütleli kara delik saptamış olabilir. Sonsuzluk Galaksisi'ndeki bu keşif, evrenin ilk dönemlerine dair merak edilen bir soruya da ışık tutma potansiyeli taşıyor. 

Kara delikler yaşam döngülerinin sonuna gelen büyük kütleli yıldızların süpernova patlamasının ardından kendi üzerine çökmesi sonucu oluşuyor. Süper kütleli kara deliklerse bu daha küçük kara deliklerin zaman içinde birleşmesiyle meydana geliyor.

Öte yandan NASA öncülüğünde geliştirilen James Webb Uzay Teleskobu (JWST), Büyük Patlama'dan sonraki yaklaşık 500 milyon yıl içinde oluşmuş süper kütleli kara delikler keşfediyor. Böyle bir yapının ortaya çıkması için en az 1 milyar yıl geçmesi gerektiğini düşünen gökbilimciler, son yıllarda bu tuhaflığa bir açıklama getirmeye çalışıyor. 

Öne çıkan teorilerden birine göre bazı süper kütleli kara delikler, devasa bir gaz ve toz bulutunun herhangi bir yıldız üretmeden doğrudan kendi üstüne çökmesiyle meydana geliyor olabilir. 

Ancak bilim insanları daha önce bu senaryoyu destekleyen somut bir kanıt bulamamıştı. 

Yale Üniversitesi'nden Pieter van Dokkum liderliğindeki bir araştırma ekibi, Dünya'dan yaklaşık 8 milyar ışık yılı uzaktaki bir galakside bu kanıtı bulmuş olabilir.

cdfvgbh
James Webb Uzay Teleskobu, Sonsuzluk Galaksisi'nde toplam üç süper kütleli kara delik buldu (NASA/Yale Üniversitesi)

JWST'yi kullanarak galaksiyi gözlemleyen bilim insanları, sonsuzluk işaretine benzeyen bir görüntüyle karşılaştı. Bu nedenle Sonsuzluk Galaksisi adını alan gökadanın, iki galaksinin kafa kafaya çarpışması sonucu oluştuğu için bu şekli aldığı düşünülüyor.

Araştırmacılar şaşırtıcı bir şekilde iki galaksinin birleştiği yerdeki gaz bulutunun içinde süper kütleli bir kara delik tespit etti. Kara deliğin, halihazırda beslendiği bu gaz bulutunda oluştuğu tahmin ediliyor.

Hakemli dergi The Astrophysical Journal Letters'ta 15 Temmuz Salı günü yayımlanan makalenin başyazarı van Dokkum "Devasa bir galaksinin çekirdeği dışında bir kara delik bulmak başlı başına olağandışı bir durum ancak daha da sıradışı olan şey, oraya nasıl geldiği" diyerek ekliyor: 

Muhtemelen oraya öylece varmamış, orada oluşmuş. Ve epey yakın bir zamanda. Başka bir deyişle, bir süper kütleli kara deliğin doğuşuna tanıklık ettiğimizi düşünüyoruz, ki bu daha önce hiç görülmemiş bir şey.

Bilim insanları iki galaksinin çarpışması sırasında yoğun bir gaz düğümü oluştuğunu ve burada Güneş'in 1 milyon katı ağırlığında süper kütleli kara deliğin meydana geldiğini tahmin ediyor.

Ekip teorilerini test etmek için kara deliğin hızıyla, onu çevreleyen gaz bulutunun hızını karşılaştırdı. Bunların birbirine yakın olması, kara deliğin orada oluşma ihtimalini güçlendirdi.

Çalışma ayrıca, çarpışan iki galaksinin çekirdeklerinde de aktif süper kütleli kara delikler bulunduğunu ortaya koydu.

Bunun beklenmediğini belirten van Dokkum, çalışmanın bulgularını şöyle değerlendiriyor:

Doğrudan çökme sonucu bir kara delik bulduğumuzu kesin bir şekilde söyleyemeyiz. Ancak bu yeni verilerin, diğer açıklamalardan bazılarını elerken, yeni doğmuş bir kara delik ihtimalini güçlendirdiğini söyleyebiliriz. Verileri incelemeye ve bu olasılıkları araştırmaya devam edeceğiz.

Independent Türkçe, Space.com, IFLScience, The Astrophysical Journal Letters