عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

Yahudi yerleşimci şiddeti: Oscar ödüllü Filistin belgeselindeki aktivist öldürüldü

Hadalin, belgesel için danışmanlık yapmıştı (@JoopSoesan/Twitter)
Hadalin, belgesel için danışmanlık yapmıştı (@JoopSoesan/Twitter)
TT
TT

Yahudi yerleşimci şiddeti: Oscar ödüllü Filistin belgeselindeki aktivist öldürüldü

Hadalin, belgesel için danışmanlık yapmıştı (@JoopSoesan/Twitter)
Hadalin, belgesel için danışmanlık yapmıştı (@JoopSoesan/Twitter)

Filistinlilerin mücadelesini anlatan Oscar ödüllü Gidecek Yer Yok (No Other Land) belgeselinde yer alan aktivist Avde Hadalin, radikal sağcı yerleşimciler tarafından öldürüldü.

Filistin Eğitim Bakanlığı'ndan dün yapılan açıklamada, Yahudi yerleşimcilerin Batı Şeria'nın El Halil kentine yakın Mesafir Yatta'da düzenlediği saldırıda Hadalin'in öldürüldüğü bildirildi. 

İsrail medyasındaki haberlerde, 31 yaşındaki Filistinli aktivistin vurulduğu ve kaldırıldığı Soroka Tıp Merkezi'nde tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadığı aktarılıyor. 

Saldırganlar arasında ABD, Kanada, Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği tarafından yaptırım listesine alınan radikal sağcı yerleşimci Yinon Levi'nin de yer aldığı belirtiliyor. Levi'nin, Filistinlilerin üzerine ateş açtığı ve çıkan arbedede Hadalin'in ağır yaralandığı ifade ediliyor. 

İsrail ordusunun uyguladığı yıkım ve sürgün politikasına karşı Filistinlilerin verdiği mücadeleyi anlatan belgeselin yönetmenlerinden Yuval Abraham, sosyal medyadaki gönderisinde Levi'nin silahlı görüntülerini paylaştı. 

Yönetmen, paylaşımında Filistinli aktivistin saldırıda yaralandığını daha sonra da hayatını kaybettiğini yazdı. 

Bu yıl Oscar'da En İyi Belgesel Ödülü'nü kazanan yapım, Batı Şeria'nın güney ucundaki Mesafir Yatta'da geçiyor. 2019-2023'teki gerçek olayları aktaran belgesel, Filistinli aktivist Basel Adra'nın İsrail ordusunun askeri eğitim bölgesi oluşturmak amacıyla başlattığı yıkımı belgeleme çabasını anlatıyor. 

ABD'de dağıtımcı bulamayan filmin ödül alması Tel Aviv yönetiminin tepkisini çekmişti. İsrail Kültür Bakanı Miki Zohar, filmi "sabotaj" diye nitelemiş ve belgeselin ödül almasını "Sinema dünyası için üzücü bir an" diye yorumlamıştı.

Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki saldırısıyla başlayan savaşta İsrail, Gazze'nin yanı sıra Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te de Filistinlilere yönelik gözaltı, baskın ve saldırılarını sürdürüyor. 

İsrail ordusunun saldırıları sonucunda Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te en az bin Filistinli öldürülürken, yaklaşık 7 bin kişi yaralandı ve 18 binden fazla kişi de gözaltına alındı.

Independent Türkçe, Times of Israel, New Arab

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Bütün büyük dinozorların T-rex gibi ısıramadığı ortaya çıktı

Bir Tyrannosaurus rex kafatası (AFP)
Bir Tyrannosaurus rex kafatası (AFP)
TT
TT

Bütün büyük dinozorların T-rex gibi ısıramadığı ortaya çıktı

Bir Tyrannosaurus rex kafatası (AFP)
Bir Tyrannosaurus rex kafatası (AFP)

18 dinozor türünün ısırma güçleri üzerine yapılan yeni ve kapsamlı bir analiz, tarih öncesi yırtıcılardan bazılarının devasa boyutlarına rağmen, sanılandan çok daha zayıf bir ısırma kuvvetine sahip olduğunu ortaya koydu.

Aralarında Bristol Üniversitesi'nden isimlerin de yer aldığı araştırmacılar, kudretli Tyrannosaurus rex gibi bazı dinozorların, tıpkı timsahlar gibi hızlı ve güçlü ısırıklar için evrimleştiğini ortaya koydu. Buna karşılık, spinosaurus ve allosaurus gibi iki ayak üzerinde yürüyen birçok türün ısırma kuvveti çok daha zayıftı; bu dinozorlar bunun yerine eti kesip parçalamada uzmanlaşmıştı.

Hakemli dergi Current Biology'de yayımlanan araştırma, et yiyen dinozorların birbirine benzer devasa boyutlarına rağmen kafatası yapısı ve beslenme tarzı açısından farklı evrimsel yollar izlediğini saptadı.

Bristol Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarı Andrew Rowe, "Tyrannosaurus'larda güç ve ezici ısırıklara göre inşa edilmiş kafatasları gelişirken, diğer soylarda nispeten daha zayıf ancak daha özelleşmiş kafatasları olması, ddevasa boyutlara rağmen farklı beslenme stratejileri izlediklerini gösteriyor" diyor.

Başka bir deyişle dev yırtıcılar için tek bir 'en iyi' kafatası tasarımı yoktu; birkaç tasarım mükemmel bir şekilde işliyordu.

Bilim insanları çalışmada, iki ayak üzerinde yürümenin dinozorlarda kafatası mekaniğini ve beslenme tekniklerini nasıl etkilediğini araştırdı.

Daha önceki araştırmalar yırtıcı dinozorların benzer boyutlara ulaşmasına rağmen, dünyanın çok farklı bölgelerinde, çeşitli zaman ve koşullarda evrimleştiğini ve kafatası şekillerinin farklı olduğunu göstermişti.

Bu durum sözkonusu dinozorların kafataslarına dair şüpheler doğurdu; bunlar yüzeyin altında işlevsel açıdan birbirlerine benziyor muydu, yoksa yırtıcı yaşam tarzlarında belirgin farklılıklar mı vardı?

Dr. Rowe, "Etçil dinozorlar devlere dönüşürken, beslenme biyomekaniği ve olası davranışlar açısından çok farklı yollar izledi" ifadelerini kullanıyor.

Araştırmacılar vücut büyüklüğü ve kafatası biyomekaniği arasındaki ilişkiyi anlamak için üç boyutlu X ışını tarama teknolojisini kullanarak, boyutları küçük olanlardan devlere kadar değişen, iki ayak üzerinde yürüyen 18 etobur dinozor türünün kafatası mekaniğini analiz etti, beslenme performansını ve ısırma gücünü ölçtü.

Araştırmacılar türler arasında belirgin bir ayrışma bulunca şaşkına döndü. Örneğin kafatası üzerindeki basınç, boyutla birlikte artan bir eğilim göstermiyordu.

Hatta artan kas hacmi ve ısırma kuvveti nedeniyle, bazı küçük dinozorların kafataslarındaki basınç büyük türlerinkinden daha fazlaydı.

u78ı9
Et yiyen üç dinozorda ısırma kuvvetindeki değişim (Rowe ve Rayfield/Current Biology)

Dr. Rowe, "T-rex gibi Tyrannosauridler, daha yüksek kafatası basıncı pahasına yüksek ısırma kuvvetlerine uygun hale getirilmiş kafataslarına sahipti" diyor.

Ancak Giganotosaurus gibi diğer bazı devlerde, nispeten daha hafif bir ısırığa işaret eden basınç modelleri hesapladık. Bu durum evrimin, iki ayak üzerinde yürüyen büyük etoburların yaşamlarına nasıl birden fazla 'çözüm' üretebileceğini ortaya koyuyor.

Genel anlamda, iki ayak üzerinde yürüyen yırtıcı bir dinozor olmak, her zaman T-rex gibi kemik kıran bir dev olmak demek değildi. Spinosaurus ve allosaurus gibi bazı dinozorlar devleşirken T-rex'in aksine, avı kesmeye ve eti sıyırmaya daha uygun olan zayıf ısırıklarını korudu.

Dr. Rowe, "Büyük tyrannosaur kafataslarıysa, avı ezen yüksek ısırma kuvvetlerine sahip modern timsahlar gibiydi" diye açıklıyor. 

Allosaurus'un beslenme tarzını, modern Komodo ejderininkine benzetmeyi tercih ediyorum.

Araştırmacı "Bu biyomekanik çeşitlilik, dinozor ekosistemlerinin genellikle varsaydığımızdan daha geniş bir dev etobur ekolojisi yelpazesini desteklediğini gösteriyor" diye ekliyor.

Independent Türkçe