Bilim insanları, beyinde kronik ağrıdan sorumlu sinyalleri keşfetti

Eklem iltihabından muzdarip bir hasta (Reuters)
Eklem iltihabından muzdarip bir hasta (Reuters)
TT

Bilim insanları, beyinde kronik ağrıdan sorumlu sinyalleri keşfetti

Eklem iltihabından muzdarip bir hasta (Reuters)
Eklem iltihabından muzdarip bir hasta (Reuters)

Bilim insanları, bir kişinin ne kadar acı çektiğini gösteren beyin sinyallerine ulaştı. Bulguların, yorucu kronik ağrıları olan insanlar için köklü çözüme yönelik yeni tedaviler bulma yolunda olumlu bir adımı teşkil ettiğini söylediler.

İngiliz The Guardian gazetesine göre araştırmacılar, hastalardaki kronik ağrının altında yatan beyin aktivitesinin şifrelerini ilk kez çözerek, Parkinson ve majör depresyon hastalıklarından mustarip olanlar için halihazırda kullanılan beyin stimülasyon terapilerinin, seçenekleri kalmayan kronik ağrı yaşayan kişilere yardımcı olabileceğine dair umutları yeşerttiler.

Dünya genelinde birçok insan, artrit, kanser ve sırt problemlerinden tutun diyabet, inme ve endometriozise (çikolata kisti) kadar çeşitli nedenlerden kaynaklanan kronik ağrıdan mustarip. Kronik ağrı, opioid içeren güçlü ilaç reçetelerinin artmasına yol açarken, bu durumu etkili bir şekilde tedavi eden ideal tıbbi çözümler bulunmuyor. Bu, uzmanları, sağlık hizmetlerinin kronik ağrıya sahip hastalara nasıl yaklaşması gerektiği konusunda bilimsel olarak yeniden düşünmeye itti.

Nature Neuroscience dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmada Kaliforniya Üniversitesi’nden araştırmacılar, inme veya bir uzuv kaybı yaşadıktan sonra inatçı kronik ağrısı olan dört hastaya elektrotlar yerleştirdiler.

Cihazlar, anterior singulat korteks (ACC) ve orbitofrontal korteks (OFC) olarak adlandırılan iki beyin bölgesindeki aktivitenin kaydedilmesine olanak sağladı.

Araştırmaya katılan gönüllülerden, yaşadıkları ağrının gücü ve türü hakkında günde birkaç kez kısa anketler doldurmaları istendi.

Ellerinde anket yanıtları ve beyin kayıtları olan bilim insanları, OFC’lerindeki elektrik sinyallerine dayanarak bir kişinin ağrısını tahmin etmek için bir algoritma geliştirebileceklerini keşfettiler.

Ekip, cilde sıcak bir nesnenin değmesi sonucunda olduğu gibi akut veya kısa süreli ağrının ürettiği beyin sinyallerini ölçmek için ayrı bir deney yaptı ve uzun süreli kronik ağrının neden olduğundan tamamen farklı bir sonuçla karşılaştılar.

Bu bulgunun, rutin analjeziklerin kısa süreli ağrıya kıyasla kronik ağrı için neden daha az etkili olduğunu, en azından kısmen açıklayabileceğini söylediler.

Araştırmacılar, elde ettikleri bulguların derin beyin stimülasyonuna dayalı kronik ağrıya özel tedaviler geliştirmeye yardımcı olacağını umduklarını söylediler.

Derin beyin stimülasyonu, sorunlu sinyalleri bozmak için beyne elektrik darbeleri gönderir. Beyin cerrahisini içerdiği için buna son çare olarak başvurulur. Bu tedavi halihazırda Parkinson hastalığı ve majör depresif bozukluk için kullanılıyor.



Zayıflama iğneleri, migren hastalarına umut oldu

Araştırmacılar diyabet tedavisinde yaygın olarak kullanılan GLP-1 ilacı liraglutidin, migren sıklığını azaltma potansiyeli taşıdığını keşfetti (Pexels)
Araştırmacılar diyabet tedavisinde yaygın olarak kullanılan GLP-1 ilacı liraglutidin, migren sıklığını azaltma potansiyeli taşıdığını keşfetti (Pexels)
TT

Zayıflama iğneleri, migren hastalarına umut oldu

Araştırmacılar diyabet tedavisinde yaygın olarak kullanılan GLP-1 ilacı liraglutidin, migren sıklığını azaltma potansiyeli taşıdığını keşfetti (Pexels)
Araştırmacılar diyabet tedavisinde yaygın olarak kullanılan GLP-1 ilacı liraglutidin, migren sıklığını azaltma potansiyeli taşıdığını keşfetti (Pexels)

Rebecca Whittaker 

Yeni bir araştırmaya göre zayıflama iğneleri, migren hastalarının ağrısını yarı yarıya azaltabilir.

GLP-1 reseptör agonistleri diye de bilinen Ozempic ve Wegovy gibi ilaçlar, kan şekerini, iştahı ve sindirimi düzenleyen doğal hormonu taklit ederek çalışıyor.

Araştırmacılar diyabet tedavisinde sık kullanılan GLP-1 ilacı liraglutidin, migren sıklığını kayda değer derecede azaltma potansiyeli taşıdığını keşfetti.

Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi'ne göre, migren Birleşik Krallık'ta yaklaşık 6 milyon kişiyi etkiliyor. Üç gün sürebilen ataklar; ağrı, mide bulantısı, kusma, baş dönmesi ve ışığa, sese ve kokulara duyarlılığa neden olabiliyor.

Napoli Üniversitesi Baş Ağrısı Merkezi'nden araştırmacılar, obezite ve kronik migreni olan 26 yetişkine liraglutid ilacı verdi.

Sonuçları 2025 Avrupa Nöroloji Akademisi (European Academy of Neurology / EAN) Kongresi'nde sunulan çalışmada, ilacı alanların başının ayda ortalama 11 gün daha az ağrıdığı tespit edildi.

Katılımcılar ayrıca ilacı aldıktan sonraki sadece iki hafta içinde yaşam kalitesi, iş, eğitim ve sosyal işlevlerde anlamlı iyileşmeler yaşadı.

Baş araştırmacı Dr. Simone Braca, "Çoğu hasta ilk iki hafta içinde kendini daha iyi hissetti ve yaşam kalitesinde kayda değer bir iyileşme olduğunu bildirdi" diyor.

Kilo kaybı orta düzeyde ve istatistiksel açıdan anlamlı olmasa da bu fayda üç aylık gözlem süresi boyunca devam etti.

Kafa içi basıncındaki hafif artışların migren ataklarıyla bağlantılı olduğuna dair kanıtlar giderek artıyor.

Bu durum, beyin ve omuriliği çevreleyen beyin-omurilik sıvısının basıncının artmasından kaynaklanıyor. Basınç artışı, ciddi kafa travması, felç, beyin tümörü veya yüksek tansiyon nedeniyle meydana gelebiliyor.

Ancak beyin-omurilik sıvısı salgısını azaltan liraglutid gibi GLP-1 reseptör agonistlerinin, idiyopatik intrakraniyal hipertansiyon (İİH) tedavisinde etkili olduğu kanıtlandı.

Çalışmaya katılan hastalar, İİH'yi elemek için papilödem (kafa içi basıncındaki artış sonucu optik disk şişmesi) ve altıncı sinir felci taramasından geçti.

Dr. Braca ve meslektaşları, GLP-1 ilaçlarının, migrenin ardındaki kilit molekül olan CGRP (kalsitonin geni ile ilişkili peptid) salımını azaltabileceğine inanıyor.

Dr. Braca, "Bu ilaçların beyin-omurilik sıvısı basıncını düzenleyerek ve kafa içi venöz sinüslerin sıkışmasını azaltarak migreni tetikleyen kritik bir peptid olan, kalsitonin geniyle ilişkili peptidin (CGRP) salımını azalttığını düşünüyoruz" diyor.

Bu da kafa içi basınç kontrolünü yepyeni, farmakolojik olarak hedeflenebilir bir yol haline getirecektir.

Araştırma makalesinin yazarları, liraglutidin tip 2 diyabet ve obezitede kullanımının yerleştiği göz önüne alındığında, nörolojide ilaçın farklı amaçla kullanıldığı umut verici bir durumun yaşanabileceğini söylüyor.

Independent Türkçe, independent.co.uk/news