Fajlar bakterilere saldırdığında, o kadar hızlı çoğalırlar ki bakteriler patlar ve çok sayıda yeni fajlar meydana gelir.
Fajlar küçük organizmalardır. Tek bir hücre bile içermez. Sadece bir protein zarfıyla çevrili bir DNA parçasıdır.
İnsan vücudunda yaşayan trilyonlarca bakteri ve faj vardır, bu mikroorganizmalar normal ve sağlıklı bir yaşam sürmek için gerekli görülür.
Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar, doktorların hastalığı tedavi etmelerine ve insanların sağlıklı yaşam sürmelerine yardımcı olmak için fajların kullanılıp kullanılamayacağını tespit etmek için çalışıyor. Tom Ireland 2023 yılında yayınlanan The Good Virus kitabında, bakteri ve arkea gibi mikroorganizmaları enfekte eden faj grubuna odaklanarak viral dünyanın daha parlak tarafına ışık tutuyor. Dikkat çeken ve panik yaratan SARS-CoV-2, HIV ve Ebola gibi hastalıklara yol açan virüsler vardır ancak araştırmacılar, ilaca dirençli bakterilerin neden olduğu enfeksiyonları tedavi edebilen fajlar geliştirmeyi başarırsa, toplumun bunlara ilişkin algısı değişebilir.
Fajların ayrıca genetik ve moleküler biyoloji uzmanlarının anlayışı üzerinde önemli bir etkisi oldu. Geçen yüzyılın ellili yıllarında Martha Chase ve Alfred Hershey faj kullanarak deneyler yaptı. DNA’yı genetik materyal olarak tespit ettiler ve sekanslanan ilk tam genom bir fajdan sağlandı.
Üzerinde değişiklik yapılan fajlar bir gün beyne ilaç taşıyabilir ve hastanelerde kullanılan antibakteriyel malzemelere dahil edilebilir.
Dirençli bakterileri öldürmek
İlaca dirençli bakteri türlerini enfekte etmek ve öldürmek için fajların kullanılmasının olası avantajları, özellikle ilaç direnci sorunu giderek arttığı için birçok uzmanı cezbediyor. Bazı tahminlere göre, 2050 yılına kadar her yıl 10 milyon insan antibiyotiğe dirençli enfeksiyonlar sebebiyle hayatını kaybedecek ve bu can kayıplarının yüzde 90’a varan bir oranının Afrika ve Asya’da meydana gelmesi bekleniyor.
Bazı uzmanlar, fajlar enfeksiyonlar için bir tedavi olarak kullanılabilirse, söz konusu durumdan kaçınılabileceğini ayrıca her biri farklı bakteri hücrelerini enfekte etme imkanına sahip bir faj karışımının oluşturulmasının, direncin ortaya çıkmasını yavaşlayabileceğini belirtti.
Ancak fajlarla tedavi, preparat orijinal bakteriyel konakçıdan çok fazla materyal içeriyorsa ölümcül bir bağışıklık tepkisini tetikleyebilme riski taşır. Fajların vücudumuzdaki mikrobiyal ekosistemleri nasıl etkilediği hakkında çok az şey biliniyor. Fajlar vücutta yer kaplıyorlar ve komşularıyla gen alışverişinde bulunuyorlar.
Örneğin, bakterilerin ancak Corynebacterium diphtheriae gibi difteriye neden olan bakteriler gibi belirli fajlarla enfekte olduktan sonra insan patojeni haline geldiği bilinen vakalar da bulunuyor.
Florida'daki Dr. Vipul Patel, Afrika'da binlerce kilometre uzaktaki bir kanser hastasını robot kullanarak uzaktan ameliyat etti (Robotik Cerrahi Derneği/ABC News)