Sıcak havalarda sıcak içecekler vücudumuzu serinletebilir mi?

Hava sıcaklığı yükseldiğinde, birçok insan kendini serinletmek için buzlu içeceklere bazı insanlar da, birçok ülkede yıl boyunca vazgeçilmez olan sıcak çaylara yönelir zira sıcak günlerde sıcak çayı ferahlatıcı bulurlar.

Geleneksel Çin tıbbında, bazı çayların sıcak tüketildiklerinde bile serinletici özelliklere sahip olduğu söylenir. Ancak sıcak havada sıcak içecekler bizi serinletebilir mi?

Sıcak içeceklerin aslında vücut üzerinde serinletici bir etkisi olabileceği ortaya çıktı. Ancak bu bağlama göre değişebiliyor. King’s College London’da termoregülasyon üzerine çalışan bir farmakoloji profesörü olan Peter McNaughton, “Sıcak içecekler sizi gerçekten serinletebilir” derken, Şarku’l Avsat’ın Life Science’tan aktardığı habere göre dışarısı çok nemli değilse, mantıksız görünse de sıcak bir içecek içmek vücudunuzun ısısının düşmesine yardımcı oluyor.  

McNaughton, tüm sıcakkanlı hayvanlar gibi insanların da sabit bir vücut sıcaklığı korumak için sürekli olarak havaya uyum sağladıklarını açıkladı. McNaughton’a göre, sıcak içeceklerin (ve acı biberlerin) sinirlerimize vücudun soğuması gerektiğini söyleyen TRPV1 adlı bir reseptörü aktive ettiği ve insanı terlettiği tespit edildi. Ciltte ter birikmesi rahatsız edici olsa da bir vantilatör veya esinti olması terin ısıyla birlikte buharlaşmasına yardımcı olur. Genel olarak hayatımız terlemeye bağlıdır. Terleme, en azından kuru sıcakta, insanların Dünya’da belgelenen en yüksek sıcaklıklardan bazılarında, hayatta kalmasına yardımcı olabilir.

Ter, yüksek nem durumunda vücut ısısını azaltmada daha az etkilidir çünkü hava zaten su buharı ile doludur ve deriden çok fazla ter ememez. Bu nedenle, daha yüksek nemde, yaşanabilir sıcaklık çok daha düşük olur.

Bu bağlamda, Acta Physiologica dergisinde 2012 yılında yayınlanan bir araştırma, ter tamamen buharlaştığında, sıcak içeceklerin insanları genel olarak, en azından geçici olarak serinletmeye yardımcı olabileceği sonucuna ulaştı. Çalışmada, nemli bir iklimde kendi esintilerini yaratacak kadar hızlı giden bisikletçiler incelendi.

Terin buharlaşması için mükemmel koşullar

Diğer yandan soğuk içecekler vücut ısısını düşürür ve ardından vücut ısısını eski haline getirmek için terlemeyi azaltmak üzere beyni uyarır. 2018 tarihli bir makale, daha az rüzgar, daha fazla nem veya etkili terlemenin önündeki diğer engellerle (itfaiyeciler tarafından giyilen ağır giysiler gibi) ezilmiş buz içerek serinlemenin daha mantıklı olabileceğini öne sürüyor.

McNaughton, “Soğuk su kesinlikle vücudunuzu daha serin hale getirecek. Terlemeyi de bastırma eğiliminde olacaktır. Zaten terliyorsanız, bu biraz iyi olabilir!” dedi. Sıcak içeceklerin insanları serin tutabilmesinin bir başka önemli yolu da, bizi normal şartlar altında ilk etapta terletecek kadar sıvı tutmasıdır. Vücut, sıcak çayı veya soğuk milkshake’i hızla değiştirebilir, ancak sıvı eksiğini kapatamaz” dedi.

Bu nedenle McNaughton, bir numaralı önceliğin sıcak, soğukluk olmadığını belirterek,  “Unut gitsin. Sadece iç” ifadelerini kullandı.

Birleşik Krallık’ta yaşlı yetişkinler arasında hidrasyon üzerine çalışmış olan University College London’da klinik araştırma görevlisi olan Cini Bhanu, Birleşik Krallık’ta sıcak kafeinli çayın genellikle tercih ettikleri içecek olduğunu belirtti. Bhanu “Bir fincan çay içiyorlar ve ‘oh sadece bunu içmeliyim’ diye düşünüyorlar. Bir bardak su yerine 10 bardak çay içerseniz, bu yine de sıvı alımınız için iyi olur” ifadelerini kullandı.

Yaşla birlikte susuzluk hissetme yeteneği azaldığından, Bhanu, yaşlı insanların susamış olup olmadıklarına bakılmaksızın gün boyunca su içmelerini tavsiye ediyor. Krema, şeker veya tuz ekleyen çay içenler ekstra fayda elde etmiş oluyor. Spor içeceklerinin yaptığı gibi ter yoluyla kaybedilen elektrolitlerin bir kısmını sağlıyor.

İşyerinde ısı konusunda tavsiyelerde bulunan Dr. Matt Brierly, içecek ve su sıcaklıkları hakkında yanlış kanılar olduğunu söylüyor. Safety and Health at Work dergisinde 2017 yılında yapılan bir çalışmada, birçok açık hava çalışanının soğuk suyu tercih etmesine rağmen, soğuğun sistemlerini şok edeceği düşündükleri için genellikle bundan kaçındıklarını tespit etti. Bu inanç nedeniyle, genel olarak daha az içtiler ve daha az su içtikleri de gözlemlendi. Bhanu gibi, Brearley de insanların susuz kalmamak için tercihlerine bağlı kalma konusunda kendilerini güvende hissetmelerini tavsiye etti. Ancak, en sıcak günlerde açık hava çalışanlarını serin tutmak için hidrasyonun yeterli olmadığına, daha uzun dinlenme molaları ve klimaya erişim gibi başka desteklere de ihtiyaçları olduğunu da belirtti.

Brearley, fazla terin işçilerin soğumasına yardımcı olmayacağı Avustralya’nın sıcak ve nemli bir bölgesinde çalışıyor. İnsanlara, vücut fazla ısıdan kurtulamadığında ortaya çıkan ısı stresi durumunda sıcak içecekler içmekten kaçınmalarını tavsiye etti, ancak bu senaryonun nadir olduğunu da söyledi. Uzman “Bu senaryo yaygın değildir. İnsanlar yazın dinlenirken sıcak çayın tadını çıkarabilirken, dışarıda çalışan insanlardan çok daha azı bunu tercih ediyor” dedi. Yazdığı bir e-postada, “İşçilerin tercih ettikleri sıvı sıcaklığında özgür oldukları yerlerde -örneğin tropik bölgelerde- ikamet eden işçiler büyük oranda soğuk içecekleri tercih ediyor” ifadelerine de yer verdi.