Uzun süreli Kovid’in beyin üzerindeki etkilerini ortaya çıkaran teknoloji

"Uzun süren Kovid" insan beyni üzerinde yaygın etkilere sahip.(Shutterstock)
"Uzun süren Kovid" insan beyni üzerinde yaygın etkilere sahip.(Shutterstock)
TT

Uzun süreli Kovid’in beyin üzerindeki etkilerini ortaya çıkaran teknoloji

"Uzun süren Kovid" insan beyni üzerinde yaygın etkilere sahip.(Shutterstock)
"Uzun süren Kovid" insan beyni üzerinde yaygın etkilere sahip.(Shutterstock)

İsveç'teki araştırmacılar Pazartesi günü, uzun kovid sendromunun insan beyni üzerindeki etkilerini tespit etmek için yeni bir manyetik rezonans görüntüleme tekniğinin kullanıldığını duyurdu.

Araştırmacılar, Brain Communications dergisinde yayınlanan araştırma sonuçlarına göre, teknolojinin Kovid-19 sonrası kalıcı semptomlardan muzdarip hastalar ile sağlıklı insanlar arasında beyin dokusunun yapısındaki farklılıkları ortaya çıkardığını açıkladı.

Araştırma, Kovid-19 ile enfekte olan çoğu kişinin haftalar içinde iyileştiğini, ancak bazı hastaların uzun Kovid sendromu olarak bilinen ve başta nefes darlığı, yorgunluk ve beyin sisi olmak üzere semptomlara neden olan ve virüsle ilk kez enfekte olduktan sonra aylarca devam edebilen kalıcı hastalık semptomlarına sahip olabileceğini ortaya koydu.

Araştırmacılar, hastalığın beyin üzerindeki etkilerini daha doğru bir şekilde izlemek için çalışmalarına gelişmiş difüzyon MRG adı verilen yeni bir MRG türü eklediler. Araştırmacılar özellikle, beyin ile vücudun geri kalanı arasında sinyal iletimi için çok önemli olan sinir aksonlarından oluşan beyindeki beyaz maddeyi izlemekle ilgilendiler.

Araştırmacılar, bu yeni teknolojinin çok hassas olduğunu ve sinir aksonlarındaki değişikliklerin tespit edilmesine olanak sağladığını, bu nedenle diğer geleneksel görüntüleme teknikleriyle yakalanamayan Kovid-19’un beyin üzerindeki devam eden etkilerini incelemek için kullandıklarını açıkladılar.

Çalışma sırasında ekip, ağır Kovid-19 vakaları nedeniyle hastaneye kaldırılan ve ilk enfeksiyondan 7 ay sonra hala kalıcı semptomlardan muzdarip olan 16 erkeğin beyinlerini incelemek için yeni teknolojiyi kullandı.

Katılımcıların beyinleri geleneksel MRI ve gelişmiş difüzyon MRI kullanılarak tarandı ve sonuçlar aynı incelemeden geçen 16 sağlıklı kontrol grubuyla karşılaştırıldı. Araştırmacılar, beyindeki beyaz maddenin yapısında iki grup arasında önemli bir fark buldu.

İsveç'teki Linköping Üniversite Hastanesi'nde nöroradyolog olarak görev yapan ve çalışmanın baş araştırmacısı olan Dr. Ida Blestad ise Şarku’l Avsat'a şunları söyledi: "Kovid-19'un merkezi sinir sistemi üzerindeki uzun vadeli etkilerine dair giderek artan kanıtlar var, zira hastalar çeşitli semptomlardan muzdarip. Bu genellikle beyinde meydana gelen etkilere işaret ediyor. Bu hastaların beyninin geleneksel MRG'si bu etkinin spesifik olmayan modellerini gösteriyor ve semptomlar ile beyin dokusu anormallikleri arasında net bir bağlantı yokken, çalışmamız Kovid-19 sonrasında beynin beyaz maddesinin mikroskobik yapısında ölçülebilir değişiklikler olduğunu ortaya koydu. Bu değişiklikler, sinir hücrelerine ve liflerine zarar veren (anjiyoödem) ve sinir liflerini çevreleyen ve sinir sinyallerinin hızlı ve verimli bir şekilde iletilmesine yardımcı olan yağlı bir madde olan (demiyelinizasyon) gibi sorunlara işaret ediyor. Bu değişiklikler, uzun süreli Kovid hastalarının muzdarip olduğu çeşitli sinir sistemi semptomlarına katkıda bulunan bir faktör olabilir. Bir sonraki çalışma, keşfedilen bu değişikliklerin beynin farklı bölümlerinin birbirleriyle ve vücudun geri kalanıyla iletişimi üzerindeki etkisini inceleyecek.”



56 milyon gebelik incelendi: Hamilelik döneminde diyabet, otizm riskini artırıyor

Dünya çapındaki hamile kadınların yaklaşık yüzde 14'ünün gestasyonel diyabetten muzdarip olduğunu tahmin ediliyor (Unsplash)
Dünya çapındaki hamile kadınların yaklaşık yüzde 14'ünün gestasyonel diyabetten muzdarip olduğunu tahmin ediliyor (Unsplash)
TT

56 milyon gebelik incelendi: Hamilelik döneminde diyabet, otizm riskini artırıyor

Dünya çapındaki hamile kadınların yaklaşık yüzde 14'ünün gestasyonel diyabetten muzdarip olduğunu tahmin ediliyor (Unsplash)
Dünya çapındaki hamile kadınların yaklaşık yüzde 14'ünün gestasyonel diyabetten muzdarip olduğunu tahmin ediliyor (Unsplash)

Milyonlarca kişiyi içeren yeni bir araştırma, hamilelik dönemindeki diyabet ve çocukta otizm gibi nörogelişimsel bozukluklar görülme riski arasında güçlü bir bağlantı saptadı. 

Hakemli dergi Lancet Diabetes & Endocrinology'de dün (7 Nisan) yayımlanan araştırma, maternal diyabetin hem anne hem de çocukta çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceğini gösteren çalışmalara bir yenisini ekliyor. 

Bilim insanları yeni çalışmada maternal diyabet kapsamına, hamileyken tip 1 veya tip 2 diyabet hastası olan veya gebelik sürecinde gestasyonel diyabet teşhisi konan kişileri aldı. Gestasyonel diyabet, daha önce hastalıktan muzdarip olmayan kişilerin hamileyken diyabet semptomları sergilemesini ifade ediyor.

Araştırmacılar bu doğrultuda dünya çapından 56 milyon anne-çocuk çiftinin incelendiği 202 çalışmayı analiz etti. 

Annenin yaşı ve vücut kitle endeksi gibi diğer faktörler hesaba katıldığına bile, maternal diyabet olan kadınların çocuklarının, nörogelişimsel bir sorun yaşama ihtimalinin yüzde 28 daha yüksek olduğu bulundu. 

Bu grupta otizm riski yüzde 25, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) riski yüzde 30 ve zeka geriliği riski yüzde 32 daha yüksek çıktı. 

Bilim insanları ayrıca önceden diyabet tanısı alan annelerin çocuklarında nörogelişimsel bozukluk oluşma riskinin, gestasyonel diyabete kıyasla daha yüksek olduğunu gözlemledi. 

Bulgular, gebelik döneminde diyabet ve bu sorunlar arasında bir neden sonuç ilişkisi kurmuyor. Ancak Çin'deki Orta Güney Üniversitesi'nden makalenin yazarı Fangkun Liu diyabet ve nörogelişimsel bozukluk arasındaki ilişkinin bu kadar geniş bir veri setinde böyle bir tutarlılık sergilemesinin şaşırtıcı olduğunu söylüyor.

Bu bağlantıya neyin yol açtığı henüz bilinmiyor ancak araştırma ekibi, tip 1 diyabetin çocuklarda iltihaplanmayı artırabileceğini ve bunun, otizm ve DEHB riskinin yükselmesiyle ilişkili olabileceğini düşünüyor. Ayrıca maternal diyabetin, genlerin ifade edilme şeklini ve beyin fonksiyonlarını etkileyebileceğini öne sürüyorlar.

Çalışmada yer almayan Dr. Magdalena Janecka da maternal diyabet ve otizm arasındaki ilişkinin bilindiğini ancak arkasındaki mekanizmanın tam anlaşılmadığını dile getiriyor.

Diğer yandan yeni analizdeki bazı çalışmalarda kardeşler incelenmiş ve maternal diyabetle nörogelişimsel sorunlar arasında net bir bağlantı bulunamamış. Bu durum bazı genetik faktörlerin riski artırabileceğine işaret ediyor.

Bilim insanları, anne adaylarına hamilelikten önce diyabet taramaları ve tedavisi yapılması çağrısında bulunuyor. 

Ayrıca yüksek kan şekerini kontrol altına almanın, bu riskleri düşürüp düşürmeyeceğinin araştırılmasına da ihtiyaç var. Çalışmada yer almayan Dr. Kartik Venkatesh şöyle diyor:

Bir araştırmacı, bu alanda çalışan bir hekim ve bir ebeveyn olarak, hamilelikte glukoz kontrol tedavisinin etkisi hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak istiyorum.

Independent Türkçe, New York Times, Reuters, Lancet Diabetes & Endocrinology