Çocuklara psikiyatrik ilaç yazımına ilişkin uyarılar artıyor

Psikiyatrik ilaçların çocuklar üzerindeki etkileri tartışılmaya devam ediyor.

Çocuklara psikiyatrik ilaç yazımına ilişkin uyarılar artıyor
TT

Çocuklara psikiyatrik ilaç yazımına ilişkin uyarılar artıyor

Çocuklara psikiyatrik ilaç yazımına ilişkin uyarılar artıyor

Çocukların ruh sağlığına ilişkin haberlere yer veren JCPP Advances adlı tıp dergisinde yayınlanan son çalışma, çocuklara psikiyatrik ve antipsikotik ilaçların reçete edilmesinde, gelecekte sağlıkları için tehdit oluşturabilecek şekilde önemli bir artış olduğunu gösterdi. Bu ilaçların reçete edildiği vakaların birçoğunun başka ilaçlara ihtiyaç duyabileceğini veya hiç ilaç tedavisi gerektirmeyebileceğini, bu nedenle erken yaşta yan etkilerine maruz kalma riskine ek olarak faydasız oldukları kaydedildi.

Onaylanmamış ilaçların reçetelendirilmesi

Avustralya'daki Adelaide Üniversitesi'nden bilim insanları tarafından yürütülen çalışma, aile hekimlerinin çocuklarda görülen tıbbi durumlar için Avustralya'daki TGA tarafından ruhsal bozuklukların tedavisi için onaylanmayan ilaçları reçete ettiğini ortaya koydu. Örneğin, yönetim söz konusu ilaçların çocuklara sadece bipolar bozukluk, psikozlar, aşırı şiddet ve yıkımla karakterize davranışlar ve kendine zarar verme düşüncelerinin tedavisi gibi belirli durumlarda reçete edilmesini kabul ediyor. Ancak anksiyete, gerginlik ve korku gibi geri kalan durumlarda farklı ilaçlara ve birincil olarak psikolojik seanslara güveniliyor.

Ruhsal bozuklukların teşhisinde artış

Çalışma, 2011 ve 2017 yıllarında psikolojik veya fiziksel nedenlerle ruh sağlığı sorunları tanısı konan çocuk ve ergenlere antipsikotik reçete edilmesine ilişkin verileri inceledi. Çocuklar üç kategoriye ayrıldı: Birincisi dokuz yaşına kadar olan çocukları, ikincisi 10-14 yaş arası geç çocukluk ve erken ergenlik dönemini, üçüncüsü ise 15-18 yaş arası ergenleri kapsadı. Araştırmacılar, 2011 yılına kıyasla 2017 yılında çocuk ve ergenlere antipsikotik reçete edilme olasılığının daha yüksek olduğunu tespit etti.

Araştırmacılar, ruhsal bozuklukların teşhis edilme oranının genel olarak arttığını ve her bir bozukluğun ayrı ayrı teşhis edilme oranının da arttığını, yani bipolar depresyon gibi bir bozukluğun 2017 yılında 2011 yılına göre daha fazla görüldüğünü ortaya çıkardı. Ayrıca bunun, aynı durumun oburluk ya da yemekten tamamen uzak durma ve davranış sorunları ile anksiyete olmaksızın otizm gibi durumlar için de geçerli olduğunu buldu.

Reçeteler teşhisle eşleşmiyor

Bu reçetelerin çoğu FDA'nın teşhisini karşılamıyordu ve hastaların yaklaşık yüzde 10'unu oluşturuyordu. 2011 ve 2017 yıllarında hastalara reçete edilen antipsikotik ilaçların neredeyse tamamı çocuklar içindi (yüzde 80) ve reçete edilmelerinin ana nedeni depresyon veya anksiyeteydi ve bazen de bu ilaçlarla tedavi edilmeyen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuydu.

Zararlı ilaçların belirtileri

Bu ilaçların ihtiyaç duyulmadığında yol açabileceği psikolojik sorunlara ek olarak kalp, kan damarları, endokrin bezleri ve sindirim sistemi üzerindeki yan etkileri de var. Bu ilaçları kronik olarak almaya devam etmek çocuğu diyabet, metabolik hastalıklar ve diğer birçok hastalığa karşı daha savunmasız hale getiriyor.

Önceki çalışmalara göre çocuklar söz konusu ilaçları kullanan yetişkinlere kıyasla bu yan etkilerden çok daha çabuk etkileniyor. Bu nedenle bu ilaçların genel doktorlar tarafından değil psikiyatristler tarafından doğru bir teşhis konulduktan sonra reçete edilmesine büyük özen gösterilmesi gerekiyor.

  • Gerçekler: Psikiyatrik ilaç ve antipsikotik ilaçlar, çocuk ve ergenlere reçete edilenlerin yaklaşık yüzde 70’ini oluşturuyor.

Araştırmacılar, antipsikotik ilaç reçetelerindeki artışın, şehirden uzak, pek çok hizmetin olmadığı yerlerde yaşayan 15-18 yaş arası daha büyük ergenler için olduğunu belirtti. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre çalışmada ayrıca, antipsikotik ilaçlarla aynı anda başka bir psikiyatrik ilaç reçete edilen çocuk ve ergenlerin yaklaşık yüzde 70'in izlendi ve bu, çalışmaya dahil edilen iki yıl içinde yapıldı. Psikiyatrik ilaçların antipsikotik ilaçlarla aynı anda alınmasının yan etkilerini iki katına çıkardığı ve bu nedenle çocuklarda çok nadir durumlarda ortaya çıkması gerektiği biliniyor.

Çalışma, antipsikotik ilaçların reçetelenmesindeki artış konusunda uyarıda bulunarak, çocuk ve ergenlerin psikiyatristler tarafından kapsamlı bir psikolojik değerlendirmeye tabi tutulması ve kullanımının uygunluğu teyit edilmedikçe ilaç tedavisine başlanmamasının önemine vurgu yapıyor. Ayrıca hastalara ve ailelerine belirtilen dozlara uymaları gerektiğini ve bu ilaçların tıbbi onay alınmadıkça tekrarlanmaması gerektiği tavsiye ediliyor.



Kardiyologlardan uyarı: Yüksek protein diyeti tansiyon ve kolesterolü etkiliyor

Mevcut beslenme kılavuzları genellikle proteinin günlük alınan kalorinin yüzde 10 ila 35'ini oluşturmasını öneriyor (AFP)
Mevcut beslenme kılavuzları genellikle proteinin günlük alınan kalorinin yüzde 10 ila 35'ini oluşturmasını öneriyor (AFP)
TT

Kardiyologlardan uyarı: Yüksek protein diyeti tansiyon ve kolesterolü etkiliyor

Mevcut beslenme kılavuzları genellikle proteinin günlük alınan kalorinin yüzde 10 ila 35'ini oluşturmasını öneriyor (AFP)
Mevcut beslenme kılavuzları genellikle proteinin günlük alınan kalorinin yüzde 10 ila 35'ini oluşturmasını öneriyor (AFP)

Yeni bir çalışma, özellikle günlük kalorinin yüzde 22'sinden fazlasının proteinden geldiği yüksek proteinli beslenme biçimlerinin, ateroskleroz gelişimine yani atardamarların sertleşmesine katkıda bulunarak kalp sağlığı sorunlarına yol açabileceği uyarısında bulunuyor.

Pittsburgh Üniversitesi'nden araştırmacılar hem hayvan hem de küçük ölçekli insan deneylerini kullanarak fazla proteinin, özellikle de et ve yumurta gibi hayvansal kaynaklarda bulunan lösin adlı amino asidin, arteriyel plak oluşumunda rol oynayan temel bağışıklık hücreleri makrofajlarda mTOR sinyalini tetiklediğini keşfetti.

Hakemli dergi Nature Metabolism'de çarşamba günü yayımlanan çalışmanın başyazarı Dr. Babak Razani, "Yaklaşık yüzde 22 kilokalori protein içeren yemekler yemek, protein ve lösinin riski artırdığı eşik noktasına denk geliyor" diyor.

Ancak tüm uzmanlar aynı fikirde değil. Razani'nin ekibinin 2020'de yaptığı bir çalışma, yüksek proteinli beslenme biçimlerini kardiyovasküler hastalık riskinin artmasıyla ilişkilendirmişti.

2023'te insanlar üzerinde yapılan daha büyük bir çalışmada, yüksek ve standart seviyede protein içeren diyetler arasında kardiyovasküler çıktılar açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştı.

Araştırmada yer almayan kardiyolog Dr. Stephen Tang, çalışmanın herhangi bir sonuca varılamayacak kadar küçük ölçekli olduğunu iddia ediyor. Yine de bu çalışmanın, kalp uzmanlarının bitki ağırlıklı beslenme biçimlerine giderek daha fazla yöneldiğine dair artan kanıtlara işaret ettiğine değiniyor.

Medical News Today'e konuşan Tang, "Ben olsam farklı bir şey yapmazdım" diyor. 

Ancak bu çalışma, yüksek proteinin doğru yol olmadığına dair daha fazla kanıt sunuyor. Kardiyologlar genellikle proteine değil, kolesterol ve yüksek tansiyona odaklanır. Bu çalışma, bitki temelli beslenmenin kalp sağlığına iyi geldiğini doğruluyor.

1984'te yapılan bir çalışmada ekmek, sebze, meyve, kuruyemiş, fasulye ve makarna gibi gıdalardan elde edilenler bitkisel protein diye tanımlanmıştı. Bunlardan daha fazla tüketen kadınların sağlıklı yaşlanma olasılığı yüzde 46 daha fazlayken, hayvansal proteinlere bel bağlayanların yaşlandıkça sağlıklı kalma ihtimali yüzde 6 daha azdı.

Mevcut beslenme kılavuzları genel olarak proteinin günlük kalorinin yüzde 10 ila 35'ini oluşturmasını tavsiye ederken, alt sınırı vücut ağırlığının bir kilogramı başına yaklaşık 0,8 gram (enerjinin yaklaşık yüzde 11'i) olarak belirlemek çoğu yetişkin için yeterli.

Amerikan Kalp Derneği de protein niteliğinin kritik olduğunu belirtiyor. Fasulye, mercimek, kuruyemiş, tohumlar ve omega-3 bakımından zengin yağlı balıklar gibi bitki bazlı proteinleri tercih edip kırmızı ve işlenmiş etlerle doymuş yağ tüketimini sınırlandırmayı öneriyor.

Harvard araştırmacıları da aşırı proteinin doğası gereği zararlı olmadığını ancak hayvansal proteine fazla bel bağlamanın bitkisel proteine kıyasla kolesterolü ve ölüm riskini artırabileceğini ifade ediyor.

Independent Türkçe