ABD'de "zombi geyik hastalığı" alarmı: "İnsanlara da bulaşabilir"

"Stephen King romanından fırlamış gibi"

Hastalık farklı geyik türleri arasında da yayılıyor (Unsplash)
Hastalık farklı geyik türleri arasında da yayılıyor (Unsplash)
TT

ABD'de "zombi geyik hastalığı" alarmı: "İnsanlara da bulaşabilir"

Hastalık farklı geyik türleri arasında da yayılıyor (Unsplash)
Hastalık farklı geyik türleri arasında da yayılıyor (Unsplash)

ABD'de bilim insanları "zombi geyik hastalığına" karşı alarma geçti.

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'un son açıkladığı verilere göre hastalık ülkede 32 eyalete, Kanada'daysa 4 bölgeye yayıldı. 

Wyoming eyaletinde 800 geyikte gözlemlenen hastalık, Kansas, Wisconsin ve Nebraska eyaletlerindeki en az 40 bölgede de tespit edildi.

Kronik zayıflama hastalığı (chronic wasting disease -CWD), bulaşıcı süngerimsi ensefalopatiler (transmissible spongiform encephalopathies) adı verilen bir grubun üyesi. 

İlk olarak 1981'de yabani geyikler arasında görülen bu beyin hastalığı, halsizlik, salya akıtma, sersemleme, zayıflama gibi semptomlarla ölüme yol açıyor. 

Minnesota Üniversitesi'nde bu hastalıkla ilgili çalışan Dr. Cory Anderson, "Ölümcül, tedavisi olmayan ve son derece bulaşıcı bir hastalıkla karşı karşıyayız" ifadelerini kullandı. 

Anderson, CWD bir bölgede yayılmaya başladığında hastalığın tamamen ortadan kaldırılmasının çok zor olduğuna işaret ederek, "Gerçekten endişeleniyoruz" dedi.

Hastalık, toksin ve enfekte proteinler üreten prion proteini aracılığıyla yayılıyor. Bu patojen, sığırlarda görülen deli dana hastalığının yanı sıra insanlarda sinir sistemini etkileyen Creutzfeldt-Jakob hastalığı ve Gerstmann-Sträussler-Scheinker hastalığına yol açabiliyor.

Aynı üniversiteden Dr. Michael Osterholm, 2019'daki açıklamasında, gelecekte insanlar arasında da CWD vakalarının görülebileceğini belirtmişti. Osterholm, "Stephen King bir bulaşıcı hastalık romanı yazsaydı, bunun gibi prionlarla ilgili olurdu" demişti. 

Kamusal Yaban Hayatı Birliği grubunun 2017'de yayımladığı çalışmada, insanların yılda CWD'ye yakalanmış 7 bin ila 15 bin hayvanın etini fark etmeden yediği ortaya konmuştu. Araştırmada, bu sayının gelecek yıllarda yüzde 20'ye kadar artabileceğine dikkat çekilmişti. 

Eskiden ABD Balık ve Yaban Hayatı Servisi'nde çalışan veteriner Dr. Rhomas Roffer, hastalıktan etkilenen bölgede CWD'nin ekosistem üzerindeki etkilerinin araştırılması gerektiğine dikkat çekerek, "Bu ironik şekilde iyi bir gelişme olabilir" dedi.

Independent Türkçe



Dünya çapında yetişkinler arasında 800 milyondan fazla diyabet hastası var

Çalışma, 30 yaş üstü hasta kişilerin yarısından fazlasının tedavi görmediğini gösterdi (Reuters)
Çalışma, 30 yaş üstü hasta kişilerin yarısından fazlasının tedavi görmediğini gösterdi (Reuters)
TT

Dünya çapında yetişkinler arasında 800 milyondan fazla diyabet hastası var

Çalışma, 30 yaş üstü hasta kişilerin yarısından fazlasının tedavi görmediğini gösterdi (Reuters)
Çalışma, 30 yaş üstü hasta kişilerin yarısından fazlasının tedavi görmediğini gösterdi (Reuters)

Yeni bir çalışma, dünya çapında 800 milyondan fazla yetişkinin diyabet hastası olduğunu ortaya koydu. Bu oran, önceki değerlendirmelerde beklenenin iki katı.

Araştırmada ayrıca 30 yaşın üzerinde enfekte olanların yarısından fazlasının tedavi görmediği de ortaya çıktı. Şarku’l Avsat’ın The Lancet'te yayınlanan araştırmadan aktardığına göre, 2022 yılında 18 yaş ve üzeri tip 1 ve tip 2 diyabetli 828 milyon kişinin bulunduğu belirtildi. Araştırmacılar, 30 yaş ve üzeri yetişkinler arasında tedavi görmeyen 445 milyon hastanın bulunduğunu belirtti.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) daha önce 422 milyondan fazla insanın kan şekeri seviyelerini etkileyen ve tedavi edilmediği takdirde kalp, kan damarları, sinirler ve diğer organlarda bozulmaya neden olabilen kronik bir metabolik hastalık olan diyabete sahip olduğunu tahmin ediyordu. Diyabetin küresel insidansı 1990'dan bu yana iki kat artarak %7'den %14'e yükseldi. Bu artış büyük ölçüde düşük ve orta gelirli ülkelerde vaka sayısındaki artıştan kaynaklanmakta. Araştırmacılar, insidanstaki artışa rağmen, bu bölgelerdeki tedavi oranlarının artmadığını, bazı yüksek gelirli ülkelerde ise durumun iyileştiğini ve bunun da tedavi açığının genişlemesine yol açtığını ifade etti.

Örneğin Sahra Altı Afrika'nın bazı bölgelerinde diyabet hastası olduğu tahmin edilenlerin yalnızca yüzde beş ila on'u tedavi gördü. Bulaşıcı Olmayan Hastalık Risk Faktörleri İşbirliği ve Dünya Sağlık Örgütü iş birliği ile yürütülen çalışmanın yazarları, bunun tüm ülkeler için tedavi oranları ve tahminleri içeren ilk küresel analiz olduğunu belirtti. Araştırma, 140 milyondan fazla insanı kapsayan binden fazla araştırmaya dayanıyor.