Kardeşlerin zihin sağlığı üzerindeki etkisi ortaya kondu

Uzmanlar "kaynak seyrelmesine" dikkat çekti

Uzmanlara göre kardeşler arasındaki ilişkinin niteliği denkleme katıldığında, sonuçlar değişebilir (Unsplash)
Uzmanlara göre kardeşler arasındaki ilişkinin niteliği denkleme katıldığında, sonuçlar değişebilir (Unsplash)
TT

Kardeşlerin zihin sağlığı üzerindeki etkisi ortaya kondu

Uzmanlara göre kardeşler arasındaki ilişkinin niteliği denkleme katıldığında, sonuçlar değişebilir (Unsplash)
Uzmanlara göre kardeşler arasındaki ilişkinin niteliği denkleme katıldığında, sonuçlar değişebilir (Unsplash)

ABD ve Çin'de yapılan yeni araştırmada az kardeşli ya da kardeşsiz çocukların zihin sağlığının, çok kardeşli akranlarından daha iyi olduğu ortaya çıktı.

ABD'deki Ohio State Üniversitesi'nin yürüttüğü araştırmada, Çin devletinin fonladığı Çin Eğitim Paneli Çalışması'nda yer alan ortaokul son sınıftaki 9 bin 400 çocuğun verileri incelendi. 

Çalışmanın ABD ayağında da Eğitim Bilimleri Enstitüsü'nün düzenlediği Erken Dönem Çocukluk Çalışması'nda yer alan 9 bin 100 ortaokul son sınıf öğrencisinin verisi kullanıldı. 

Düzenlenen ankette, ortalama 14 yaşındaki çocuklara zihinsel sağlık durumlarıyla ilgili sorular soruldu. 

Çin'de zihin sağlığı en iyi durumdaki çocukların, kardeşsiz büyüyenler olduğu belirlendi. ABD'deyse aynı durum kardeşi olmayan ya da tek kardeşe sahip çocuklarda görüldü. 

ABD'deki verilerde zihin sağlığı en kötü durumdaki çocukların, yaşça büyük kardeşlerle büyüyenler olduğu belirlendi. Zihin sağlığını negatif etkileyen en önemli unsursa kardeşler arası yaş farkının az olması. Aralarında bir yaş fark bulunan kardeşlerin zihin sağlığında ciddi düşüş yaşanıyor. 

Ohio State Üniversitesi'nden Doug Downey, sorunun "kaynak seyrelmesi" nedeniyle yaşandığını belirterek, şu açıklamayı yaptı: 

Ebeveyn kaynaklarını bir pasta gibi düşünürseniz, tek çocuk büyüyenler tüm pastayı, yani ebeveynlerin tüm ilgisini ve kaynaklarını alıyor. Ancak denkleme daha fazla kardeş eklediğinizde, her çocuk ebeveynlerinden daha az kaynak alıyor ve ilgi görüyor. Bu da zihin sağlığını etkiliyor.

Öte yandan bilim insanı, araştırmada kardeşler arasındaki ilişkinin niteliğinin dikkate alınmadığını ifade etti. Downey, kardeşler arasında sağlam ve paylaşımcı bir ilişki kurulmasının çocukların zihin sağlığına olumlu etki edeceğini söyledi. 

Araştırmada Çinli çocukların yaklaşık üçte birinin, Amerikalı çocuklarınsa sadece yüzde 12'sinin tek çocuk olduğu belirtildi. Çin'deki durumun 1980'de nüfus artışını engellemek için yürürlüğe konan "tek çocuk politikasının" sonucu olduğuna dikkat çekildi. Pekin yönetimi, doğum oranlarındaki düşüş nedeniyle politikayı 2016'da iptal etmişti. 

Independent Türkçe



Pankreas tümörlerine yeni teşhis yöntemi: Kertenkele tükürüğü

Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
TT

Pankreas tümörlerine yeni teşhis yöntemi: Kertenkele tükürüğü

Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)

Zehirli bir kertenkelenin tükürüğü, saptanması zor pankreas tümörlerinin tespit edilmesinde kullanılabilir. 

Temel işlevlerinden biri insülin üretmek olan pankreasta bu görevi üstlenen hücrelerde zaman zaman bozulmalar meydana gelerek insülinoma denen tümörler oluşuyor.

Nadir görülen bu tümörler genellikle iyi huylu oluyor. Ancak kan şekeri seviyesinin düşmesine bağlı olarak kişinin bayılmasına veya nöbet geçirmesine yol açabiliyor.

Uzmanlar çok küçük olsalar bile bir an önce çıkarılmaları gerektiğini söylüyor. Ancak mevcut yöntemlerle bu tümörleri bulmak epey zorlu bir iş.

Hollanda'daki Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi'nden Martin Gotthardt "Tümörün nerede olduğu bilinmiyorsa cerrahlar onu bulana kadar pankreası keserdi" diyerek ekliyor: 

Günümüzde insülinoma tespit edilemediği takdirde hastalar ameliyat edilmiyor çünkü doktorlar pankreasın tamamını çıkarmak istemiyor.

Gotthardt ve ekip arkadaşlarının Journal of Nuclear Medicine adlı hakemli dergide yayımlanan çalışmasına göre Gila canavarı adlı kertenkele bu sorunu çözmede büyük potansiyele sahip.

ABD ve Meksika'da yaşayan Gila canavarı, genellikle ölümcül olmayan bir zehir salgılıyor.

Kertenkelenin tükürüğündeki bir protein daha önce laboratuvarda işlemden geçirilerek diyabet tedavisinde kullanılmıştı. Sözkonusu protein pankreastaki reseptörlere bağlanarak insülin üretmelerini sağlıyor. 

Bilim insanları bundan yola çıkarak aynı proteinin insülinomaları da tespit etmeye yarayıp yaramayacağını araştırmaya koyuldu. 

İlk çalışmalarda radyoaktif bir molekül eklenen protein tümörü saptamasına karşın düşük kan şekeri ve mide bulantısı gibi yan etkilere yol açtı.

Yeni çalışmayı yürüten ekipse başka bir molekül ekleyerek yan etkileri büyük ölçüde ortadan kaldırdı. 

Kan şekeri düşük olan 69 kişide yeni yöntemi test eden bilim insanları, yüzde 95 oranında başarıyla tümörleri saptayabildiğini buldu. Buna karşılık mevcut taramalar yüzde 65 civarında başarı gösteriyor. 

Tümörler tespit edildikten sonra hastaların vücudundan başarıyla çıkarıldı.

Makalenin başyazarı Marti Boss, "Yeni taramanın diğer tüm taramaların yerini alabileceğine inanıyoruz" diyerek ekliyor:

Bazıları onlarca yıldır hasta olmasına rağmen bu hastaların hepsi ameliyattan sonra tamamen iyileşti.

Independent Türkçe, Science News, Popular Science, Journal of Nuclear Medicine