Dünyada 2022'de tahmini 20 milyon yeni kanser vakası görüldü

Dünya genelinde 2022'de tahmini olarak 20 milyon yeni kanser vakasının görüldüğü ve bu sebeple aynı yıl içerisinde 9,7 milyon kişinin hayatını kaybettiği bildirildi

(AA)
(AA)
TT

Dünyada 2022'de tahmini 20 milyon yeni kanser vakası görüldü

(AA)
(AA)

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), 4 Şubat Dünya Kanser Günü nedeniyle kanserin küresel durumuna ilişkin rapor yayımladı.

Raporda, 2022'de tahminen 20 milyon yeni kanser vakasının görüldüğü ve kanser nedeniyle 9,7 milyon ölümün yaşandığı bildirildi.

Kanser teşhisi konulan ve takip eden 5 yıl içerisinde hayatta kalan tahmini kişi sayısının ise 2022'de 53,5 milyon olduğu kaydedilen raporda, "Dünya genelinde yaklaşık her 5 kişiden 1'i hayatı boyunca kansere yakalanıyor. 9 erkekten 1'i ve 12 kadından 1'i ise kanser nedeniyle ölüyor." ifadeleri yer aldı.

Dünya genelinde 2022'de akciğer, meme ve kolorektal kanserlerinin dünya genelinde en sık görüldüğü bildirilen raporda, "Toplamda 2,5 milyon akciğer kanseri vakası görüldü ve yeni vakaların yüzde 12,4'ünü oluşturdu. Böylelikle akciğer kanseri küresel olarak en sık görülen kanser türü oldu. Kadınlarda 2,3 milyon meme ve 1,9 milyon kolorektal ve 1,5 milyon prostat ve 970 bin ise mide kanseri vakası görüldü." ifadeleri kullanıldı.

Raporda, en fazla ölümün 1,8 milyon ile akciğer kanseri nedeniyle yaşandığı kaydedilirken, bunun kanserden yaşanan can kayıplarının yüzde 18,7'sini karşılık geldiği belirtildi.

Akciğer kanserinin yeniden en sık görülen kanser türü olmasının nedeninin Asya'daki yaygın tütün kullanımı olduğunun tahmin edildiği de vurgulandı.

Raporda, 2022'de kolorektal kanser nedeniyle yaşanan ölümlerin sayısı 900 bin olarak kayıtlara geçerken, bunu 760 bin ile karaciğer kanseri, 670 bin ile meme kanseri ve 660 bin ile mide kanserinin takip ettiği bildirildi.

En sık görülen ve ölümcül olan kanser türünün, kadınlarda meme kanseri, erkeklerde ise akciğer kanseri olduğu aktarıldı.

Türkiye'de 2022'de 240 bin kanser vakası görüldü

Türkiye'de, 2022'de, 240 bin 13 yeni kanser vakasının görüldüğü ve 129 bin 672 kişinin kanserden öldüğü kaydedildi.

Türkiye'de erkeklerde 132 bin 476 ve kadınlarda 107 bin 537 kanser vakası tespit edilirken, akciğer, meme ve kolorektal en fazla görülen kanser türü oldu.

Kadınlarda en fazla görülen meme, tiroid ve kolorektal, erkeklerde ise akciğer, prostat ve kolorektal kanser türü oldu.

2050'de 35 milyondan fazla yeni kanser vakası öngörülüyor

Raporda, 2050'de 35 milyondan fazla yeni kanser vakasının olacağının öngörüldüğü yer alırken, bunun, 2022'deki tahmini 20 milyon vakaya oranla yüzde 77'lik artış anlamına geldiği belirtildi.

Küresel kanser yükünün hızla arttığına değinilen raporda, tütün, alkol ve obezitenin kanser vakalarının artmasının ardındaki temel faktörler olduğu bildirildi.

Hava kirliliğinin ise kanser için "çevresel risk faktörlerinin" temel etkenlerinden biri olduğu da hatırlatıldı.

WHO'dan kanserle mücadele için "acil yatırım" çağrısı

Raporda görüşlerine yer verilen WHO Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Departmanı Direktörü Bente Mikkelsen, WHO'nun yeni küresel araştırmasının, dünya genelinde kansere yönelik büyük eşitsizliklere dikkati çektiğini belirterek özellikle düşük gelirli ülkelerdeki nüfus, kanserle ilgili temel tedaviye erişmediğinin altını çizdi.

WHO'nun herkes için kanser bakımını teşvik edecek politikaları geliştirmek, finanse etmek ve uygulamak için 75'ten fazla ülkeyle yoğun olarak çalıştığını kaydeden Mikkelsen, "Bu çalışmayı genişletmek için kanser sonuçlarındaki küresel eşitsizlikleri giderecek büyük yatırımlara acilen ihtiyaç var." ifadesini kullandı.



Pankreas tümörlerine yeni teşhis yöntemi: Kertenkele tükürüğü

Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
TT

Pankreas tümörlerine yeni teşhis yöntemi: Kertenkele tükürüğü

Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)
Gila canavarının zehri, ağrı, mide bulantısı ve kusmaya neden olabiliyor (AFP)

Zehirli bir kertenkelenin tükürüğü, saptanması zor pankreas tümörlerinin tespit edilmesinde kullanılabilir. 

Temel işlevlerinden biri insülin üretmek olan pankreasta bu görevi üstlenen hücrelerde zaman zaman bozulmalar meydana gelerek insülinoma denen tümörler oluşuyor.

Nadir görülen bu tümörler genellikle iyi huylu oluyor. Ancak kan şekeri seviyesinin düşmesine bağlı olarak kişinin bayılmasına veya nöbet geçirmesine yol açabiliyor.

Uzmanlar çok küçük olsalar bile bir an önce çıkarılmaları gerektiğini söylüyor. Ancak mevcut yöntemlerle bu tümörleri bulmak epey zorlu bir iş.

Hollanda'daki Radboud Üniversitesi Tıp Merkezi'nden Martin Gotthardt "Tümörün nerede olduğu bilinmiyorsa cerrahlar onu bulana kadar pankreası keserdi" diyerek ekliyor: 

Günümüzde insülinoma tespit edilemediği takdirde hastalar ameliyat edilmiyor çünkü doktorlar pankreasın tamamını çıkarmak istemiyor.

Gotthardt ve ekip arkadaşlarının Journal of Nuclear Medicine adlı hakemli dergide yayımlanan çalışmasına göre Gila canavarı adlı kertenkele bu sorunu çözmede büyük potansiyele sahip.

ABD ve Meksika'da yaşayan Gila canavarı, genellikle ölümcül olmayan bir zehir salgılıyor.

Kertenkelenin tükürüğündeki bir protein daha önce laboratuvarda işlemden geçirilerek diyabet tedavisinde kullanılmıştı. Sözkonusu protein pankreastaki reseptörlere bağlanarak insülin üretmelerini sağlıyor. 

Bilim insanları bundan yola çıkarak aynı proteinin insülinomaları da tespit etmeye yarayıp yaramayacağını araştırmaya koyuldu. 

İlk çalışmalarda radyoaktif bir molekül eklenen protein tümörü saptamasına karşın düşük kan şekeri ve mide bulantısı gibi yan etkilere yol açtı.

Yeni çalışmayı yürüten ekipse başka bir molekül ekleyerek yan etkileri büyük ölçüde ortadan kaldırdı. 

Kan şekeri düşük olan 69 kişide yeni yöntemi test eden bilim insanları, yüzde 95 oranında başarıyla tümörleri saptayabildiğini buldu. Buna karşılık mevcut taramalar yüzde 65 civarında başarı gösteriyor. 

Tümörler tespit edildikten sonra hastaların vücudundan başarıyla çıkarıldı.

Makalenin başyazarı Marti Boss, "Yeni taramanın diğer tüm taramaların yerini alabileceğine inanıyoruz" diyerek ekliyor:

Bazıları onlarca yıldır hasta olmasına rağmen bu hastaların hepsi ameliyattan sonra tamamen iyileşti.

Independent Türkçe, Science News, Popular Science, Journal of Nuclear Medicine