Uyku süresi sağlıklı yaşamın temel taşlarından biri

Dünyada yaygın görülen hastalıklardan uyku apnesi ve uykusuzluk (insomnia) kişinin hayatını olumsuz etkilerken, doktorlar, sağlıklı yaşamın temel taşlarından uyku süresi ve kalitesinin önemine dikkati çekiyor.

AA
AA
TT

Uyku süresi sağlıklı yaşamın temel taşlarından biri

AA
AA

Dünyada her yıl bahar ekinoksundan önceki cuma kutlanan Dünya Uyku Günü, bu yıl 15 Mart'a denk geliyor. Bu senenin teması ise "Küresel Sağlık İçin Uyku Eşitliği" olarak belirlendi.

AA muhabiri, sağlıklı yaşamın temelini oluşturan uyku konusundaki verileri derledi.

Uzmanlar her yaş aralığı için farklı uyku süreleri tavsiye ediyor

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin (CDC) verilerine göre, 0-3 aylık bebeklerin günde 14-17 saat, 4-12 aylık bebeklerin 12-16 saat, 1-2 yaş grubunun 11-14 saat, 3-5 yaş grubu çocukların da 10-13 saat uyuması tavsiye ediliyor.

Tavsiye edilen günlük uyku süreleri, 6-12 yaş için 9-12 saat, 13-18 yaş için 8-10 saat, 18 yaş üzeri yetişkinler için de her gece en az 7 saat olarak belirleniyor.

Healthline sitesinde yer alan verilere göre, her 3 kişiden birinde insomnia belirtileri görülüyor.

Dünyada 65 yaş üstü kişilerin yüzde 75'inde, ergenlik öncesi dönemdeki çocukların yüzde 20'sinde bu hastalığın belirtileri gözlemleniyor. Her 10 kişiden biri ise kronik insomnia belirtilerine sahip.

Konik uykusuzluk sonucu kardiyovasküler fonksiyonlar zarar görebiliyor. Bu durum, yüksek kan basıncı, iltihap ve stres, metabolik değişimler ve kilo alımına yol açabiliyor.

Uyku apnesine teşhis az konulsa da çok yaygın görülüyor

ABD Sağlık ve İnsani Hizmetler Bakanlığı Ulusal Sağlık Enstitüsünde (NIH) yayımlanan araştırmaya göre, bilim insanları dünyada 30-69 yaşlarındaki yaklaşık 1 milyar yetişkinin obstrüktif (tıkayıcı) uyku apnesi sorunu olabileceğini tahmin ediyor.

Dünyada yaygın görülen ancak genelde teşhisi konulmayan uyku hastalıklarından olan uyku apnesi, uyurken nefes alamama belirtisiyle tanınıyor.

Uyku apnesi belirtileri arasında, yüksek sesle horlama, nefesin kesilmesiyle aniden uyanma, kuru ağız veya ağrıyan boğazla uyanma, sabahları baş ağrısı gibi durumlar yer alıyor.

Uyku apnesi, tedavi edilmemesi halinde yüksek kan basıncı, kalp problemleri, Tip 2 diyabet ve gündüzleri halsizlik gibi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.

Bu hastalık, kilo verme, uyku pozisyonunun değiştirilmesi, solunumu kolaylaştıran araçların kullanılması gibi yaşam şeklinde değişikliklere gidilerek tedavi edilebiliyor. Bazı durumlarda solunumu kolaylaştırmak için cerrahi operasyonlar da gerekiyor.

ABD'deki Chicago Tıp Üniversitesinden Dr. Phillip LoSavio, ABD'de 50 ila 60 milyon kişide uyku apnesi olduğu ancak yalnızca 6-7 milyonuna teşhis konulduğu tahmininde bulundu.

LoSavio, uyku apnesi teşhisinin konulamamasının nedeninin, hastaların "laboratuvarlarda makinelere bağlanacaklarını" düşündükleri için tedaviye başvurmaktan korkması olduğunu belirtti.

Uykuya ilişkin çalışmalarının çoğunu ev ortamında yürüttüklerini kaydeden LoSavio, hastaların bileklerine bir geceliğine taktıkları takip cihazıyla uyku apnesine ilişkin bilgi edindiklerini söyledi.

Doktorlar, uyku düzeninin sağlanmasının önemini vurgulayarak, uyku öncesi kafein ve nikotin kullanımından kaçınılması, düzenli egzersiz, ekran süresinin ve gündüz uykularının azaltılması gibi adımların etkili olabileceğini düşünüyor.

Uyku süresinde 1 saatlik fark bile kalp sağlığını etkileyebilir

Chicago Tıp Üniversitesinin internet sitesinde yer alan verilere göre, yaklaşık her 3 yetişkinden biri, günde önerilen 7 saatten daha az uyuyor.

Kişilerin günlük uyku süresindeki 1 saatlik değişim bile kalp sağlığında etkili olabiliyor. Uyku süresinin 1 saat kısalması, kalp krizi riskinde artışa yol açabiliyor.

Kardiyolog Dr. Kathleen Drinan, uyku eksikliğinin, vücudu sempatik sinir sistemine dayanmaya zorladığını ve bu vesileyle kalp hastalıkları riskini artırdığını düşündüklerini kaydetti.

Sempatik sinir sistemine yüklenen bu durum sonucu, daha çok adrenalin ve yüksek seviyede kortizol salgılanması, kalp hastalığı riskini artırıyor.



Tesla, Trump’ın gümrük vergilerine karşı ne yapacak?

Tesla, Çinli rakibi BYD'ye karşı da güç kaybediyor (Reuters)
Tesla, Çinli rakibi BYD'ye karşı da güç kaybediyor (Reuters)
TT

Tesla, Trump’ın gümrük vergilerine karşı ne yapacak?

Tesla, Çinli rakibi BYD'ye karşı da güç kaybediyor (Reuters)
Tesla, Çinli rakibi BYD'ye karşı da güç kaybediyor (Reuters)

Elon Musk’ın sahibi olduğu Tesla, yabancı ülkelerdeki gigafabrikaları sayesinde ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergisi paketinin yaratacağı olumsuz etkilerden korunabilir. 

İspanyol gazetesi El Pais’in analizinde, gigafabrikalardaki Tesla yapımında parçaların çoğunun o ülkedeki yerel üreticilerden temin edildiğine dikkat çekiliyor. 

Berlin’in doğusundaki Brandenburg şehrinde yer alan Tesla fabrikası, yılda 500 bin araç üretme kapasitesine sahip, bunun yakında 1 milyon adede yükselmesi de bekleniyor. 

Devasa elektrikli otomobil fabrikası, çoğu bileşenin tedarikinde Avrupalı firmalarla yaptığı anlaşmaları geliştiriyor. Yeni Model Y'nin üretimiyle birlikte otomobil parçalarının yaklaşık yüzde 92'si Litvanya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Almanya, Fransa, Hollanda, Avusturya ve Polonya merkezli tedarikçilerden satın alınıyor. 

Aynı şekilde Çin’deki dev Tesla fabrikalarında üretilen otomobillerde kullanılan bileşenlerde çoğunlukla Şanghay’dan tedarik ediliyor. 

İspanya merkezli finansman şirketi Avantage Capital’dan Juan Gómez Bada, Musk’ın firmasının daha entegre bir tedarik zinciri kurduğunu, bunun da “diğer rakipleri daha yoğun şekilde etkileyebilecek riskleri azalttığının” altını çiziyor. 

Trump’ın Hükümet Verimlilik Departmanı’nın (DOGE) başına getirdiği Musk, siyasette aktif rol aldıkça Tesla satışları da dünya çapında düşmüştü. 

Musk ve Trump, geçen hafta Almanya ve Birleşik Krallık’taki gösterilerde protesto edilmişti. Ayrıca İtalya’nın başkenti Roma’daki Tesla bayisinde çıkan yangında 17 araç alev almıştı. Olayın kundaklama olup olmadığı henüz tespit edilmezken, Musk yangını “terör saldırısı” diye nitelemişti. 

Tesla satışları geçen çeyrekte yüzde 13 azalarak son üç yılın en düşük seviyesine geriledi. Şirket, yılın ilk üç ayında 336 bin 681 araç teslim ettiğini bildirirken, bu sayı 2022'nin ikinci çeyreğinden bu yana en düşük rakam oldu. Bloomberg tarafından derlenen tahminlere göre analistler, şirketin 390 binden fazla araç satmasını öngörüyordu. 

Diğer yandan Trump, geçen hafta yaptığı açıklamada Musk’ın “birkaç ay içinde” yönetimdeki görevinden ayrılabileceğini söylemişti. Analizde, Musk’ın federal hükümetten ayrılmasının bazı kesimlerin Tesla’ya yönelik olumsuz bakış açısını değiştirebileceğine dikkat çekiliyor. 

Independent Türkçe, El Pais, AP