İki ayak üstünde yürümenin sırrı, dizdeki küçük kemikte mi saklı?

Çoğu kişide artık bulunmayan kemik, kireçlenmeyle ilişkilendiriliyor

Lateral fabella, diz eklemlerindeki kıkırdağın aşınmasını ifade eden kireçlenmeden muzdarip kişilerde daha sık görülüyor (Pexels)
Lateral fabella, diz eklemlerindeki kıkırdağın aşınmasını ifade eden kireçlenmeden muzdarip kişilerde daha sık görülüyor (Pexels)
TT

İki ayak üstünde yürümenin sırrı, dizdeki küçük kemikte mi saklı?

Lateral fabella, diz eklemlerindeki kıkırdağın aşınmasını ifade eden kireçlenmeden muzdarip kişilerde daha sık görülüyor (Pexels)
Lateral fabella, diz eklemlerindeki kıkırdağın aşınmasını ifade eden kireçlenmeden muzdarip kişilerde daha sık görülüyor (Pexels)

Dizdeki küçük ve çoğu insanda artık bulunmayan bir kemik, insanların iki ayak üstünde yürümesini sağlamış olabilir. 

Susam tanesi büyüklüğündeki lateral fabella kemiği, toplumun yaklaşık yüzde 39'unda var. Diz kapağına gömülmüş bu kemik osteoartrit veya kireçlenmeden muzdarip kişilerde iki kat daha sık görülürken, hakkında pek fazla şey bilinmiyor. 

Birleşik Krallık'taki King's College London'dan araştırmacılar, 93 ayrı primat türünde bu kemiğin varlığına dair verileri inceleyerek insanlarda farklı şekilde evrimleştiğini kaydetti.

Bilim insanları bu farklılaşmanın, ilk insanların 4 ayaktan iki ayak üstünde yürümeye geçmesini sağladığını düşünüyor. 

Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences adlı hakemli dergide bugün (11 Eylül) yayımlanan makalede, hominidler dışındaki çoğu primatta bu kemiğin olduğu tespit edildi.

Hominid familyası, insanların yanı sıra şempanze, orangutan ve bonobo gibi türleri içeriyor. 

Ekip son 100 yılda yayımlanan araştırmaları tarayarak lateral fabella da dahil, dizde yer alan susamsı kemiklerin varlığını analiz etti. 

Lateral fabellanın, hominid dışındaki türlerde hep başka bir susamsı kemikle beraber oluştuğu saptandı. 

Bilim insanları lateral fabellanın, hominidlerde diğer primatlardan farklı şekilde geliştiğini ve bu sayede farklı bir amaca, yani iki ayak üstünde yürümeye hizmet ettiğini düşünüyor.

Bu durum, insanlarda başka bir susamsı kemik olmadan lateral fabellanın ortaya çıkmasını açıklayabilir. 

King's College London'dan Dr. Michael Berthaume yazarları arasında yer aldığı çalışma hakkında "Sıklıkla yanlış anlaşılan bu kemiğin primatlarda birden fazla şekilde evrimleşmiş olabileceğini ve insanların, tüm hominidlerin başlangıcında ortaya çıkan farklı bir evrim biçimine sahip olduğunu gösteriyor" diyerek ekliyor:

Bu kemiği yeni bir şekilde kullanmak, Australopitekus gibi ilk insanların dört ayak üstünde yürümekten dik yürümeye geçmesini sağlamış olabilir.

Lateral fabellanın insanlarda görülme sıklığı son 100 yıldır artış gösteriyor. Araştırmacılar bunun, insanların daha iyi beslenmesi ve kemiği oluşturan kaynaklara sahip olmasıyla açıklanabileceğini düşünüyor. 

Dr. Berthaume, fabellanın iki ayak üstünde yürümeyi sağladığını doğrulamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulsa da bulguların umut verici olduğunu söylüyor: 

İnsanlar dışındaki neredeyse tüm diğer örneklerde, primatların çiftler halinde fabella geliştirdiğini biliyoruz. Primatların hareket etme şeklinin bu kemiklerin evrimini etkilemediğini de biliyoruz, peki insanlar neden farklı?

Independent Türkçe, Phys.org, Sky News, Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences



Erkeklerde yaşlanmayı geciktiren 6 gıda

Yeni bir çalışma, erkeklerin yaşlanmayı yavaşlatmak için yiyebileceği 6 gıdayı ortaya çıkardı ve bunların hepsi bitkisel (Jim Watson/AFP)
Yeni bir çalışma, erkeklerin yaşlanmayı yavaşlatmak için yiyebileceği 6 gıdayı ortaya çıkardı ve bunların hepsi bitkisel (Jim Watson/AFP)
TT

Erkeklerde yaşlanmayı geciktiren 6 gıda

Yeni bir çalışma, erkeklerin yaşlanmayı yavaşlatmak için yiyebileceği 6 gıdayı ortaya çıkardı ve bunların hepsi bitkisel (Jim Watson/AFP)
Yeni bir çalışma, erkeklerin yaşlanmayı yavaşlatmak için yiyebileceği 6 gıdayı ortaya çıkardı ve bunların hepsi bitkisel (Jim Watson/AFP)

Rachel Dobkin 

Erkeklerin yaşlanmayı yavaşlatmak için yiyebileceği 6 gıdayı açıklayan yeni araştırmadaki besinlerin hepsi bitki bazlı.

Bu gıdalar, kişinin kronolojik yaşından ziyade hücrelerinin yaşını ifade eden epigenetik yaşı düşürerek biyolojik saati geri sarmaya katkı sunabilir.

Hakemli dergi Aging'de geçen ay yayımlanan araştırmaya göre, metil adaptojen içeren belirli gıdalar kişinin epigenetik yaşını yavaşlatabilir. Metil adaptojenler, bitki bazlı yiyeceklerdeki doğal bileşiklerdir.

Araştırmacıların epigenetik yaşı düşürdüğünü tespit ettiği gıdalar yeşil çay, oolong çayı, zerdeçal, biberiye, sarımsak ve kırmızı orman meyveleri.

Çalışmaya 50 ila 72 yaşında yaklaşık 48 sağlıklı erkek katıldı.

Çalışma, metil adaptojen içeren belirli gıdaların epigenetik yaşı nasıl azaltabileceğini anlama yolunda bir başlangıç noktası olsa da araştırmacılar, gelecekteki çalışmaların "genelleştirilebilirliği artırmak için daha kapsamlı ve çeşitli bir popülasyonu" içermesi gerektiğini ifade ediyor.

Bitki bazlı gıdalar ve veganlık 2010'lardan beri popülerlik kazanıyor ancak halihazırda Amerikalılar protein alımını artırmanın kolay bir yoluna odaklanarak daha fazla et tüketiyor.
 

Bitki bazlı gıdalar ve veganlığın popülaritesi son 20 yılda artarken, protein alımını artırmanın kolay bir yoluna odaklandıkları için artık daha fazla Amerikalı et yiyor (Ronaldo Schemidt/AFP)Bitki bazlı gıdalar ve veganlığın popülaritesi son 20 yılda artarken, protein alımını artırmanın kolay bir yoluna odaklandıkları için artık daha fazla Amerikalı et yiyor (Ronaldo Schemidt/AFP)

The New York Times'ın nisanda yayımlanan "Meat Is Back, on Plates and in Politics" (Et, Tabaklara ve Siyasete Geri Döndü) başlıklı haberinde, 2022'de Amerikalıların yıllık ortalama et tüketiminin iki yılda yaklaşık 4,5 kilogram azalarak yaklaşık 120 kilograma düştüğü belirtilmişti.

Ancak et tüketimi halihazırda yeniden artıyor.

Times'ın, ABD Gıda Endüstrisi Derneği ve Et Enstitüsü'nün mart tarihli raporuna atıfla aktardığı üzere, et satışları 2024'te 104,6 milyar dolarla rekor seviyeye ulaştı.

Independent Türkçe, independent.co.uk/news