عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler

Pezeşkiyan: BRICS, ABD kutbundan kurtulmanın bir yoludur

Pezeşkiyan, BRICS ülkelerini ‘Gazze Şeridi ve Lübnan'daki savaşın sona erdirilmesine’ yardımcı olmaya çağırdı

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İranlı mevkidaşı Mesud Pezeşkiyan 23 Ekim 2024 tarihinde BRICS zirvesi sırasında (Reuters)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İranlı mevkidaşı Mesud Pezeşkiyan 23 Ekim 2024 tarihinde BRICS zirvesi sırasında (Reuters)
TT
TT

Pezeşkiyan: BRICS, ABD kutbundan kurtulmanın bir yoludur

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İranlı mevkidaşı Mesud Pezeşkiyan 23 Ekim 2024 tarihinde BRICS zirvesi sırasında (Reuters)
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İranlı mevkidaşı Mesud Pezeşkiyan 23 Ekim 2024 tarihinde BRICS zirvesi sırasında (Reuters)

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan BRICS zirvesini ABD'nin tek kutupluluğundan kurtulmanın bir yolu olarak tanımlarken, BRICS ülkelerini Gazze Şeridi ve Lübnan'daki savaşın sona erdirilmesine yardımcı olmaya çağırdı.

BRICS, Rusya'nın Şubat 2022'de başlayan Ukrayna işgalinden bu yana Rusya'da düzenlenen en büyük diplomatik forum olma özelliğini taşıyor.

BRICS zirvesine katılmak üzere Rusya'ya hareket etmeden önce düzenlediği basın toplantısında Pezeşkiyan, ‘grubun birlik ve uyum yaratmak, gelişmekte olan ülkelere daha fazla güç vermek ve tartışmasız Amerikan gücüne karşı küresel meselelerdeki rollerini genişletmek amacıyla oluşturulduğunu’ açıkladı.

Pezeşkiyan, zirveye katılımının aynı zamanda ‘enerji, sanayi, ticaret ve turizm alanlarında iyi anlaşmalara varmayı’ amaçladığını belirtti.

Pezeşkiyan Moskova'da BRICS ülkelerini ‘Gazze Şeridi ve Lübnan'daki savaşın sona erdirilmesine’ yardımcı olmaya çağırdı. Rusya'nın Kazan kentinde düzenlenen zirvede konuşan Pezeşkiyan, “Etkili BRICS grubunun tüm üyelerine Gazze Şeridi ve Lübnan'daki savaşı sona erdirmek için kolektif ve bireysel potansiyellerini kullanmaları çağrısında bulunuyorum” dedi. Konuşması sırasında İsrail'in Gazze Şeridi ve Lübnan'a yönelik savaşını ‘zalimce’ olarak nitelendirdi. İran, adını 2009 yılında kendisini oluşturan beş ülkenin (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) baş harflerinden alan BRICS grubuna bu yıl resmen katıldı. Pezeşkiyan'ın açıklamaları, İran'ın Lübnan ve Gazze Şeridi'nde ateşkes sağlanması için diplomatik çabalarını arttırdığı bir dönemde geldi. Tahran'ın 1 Ekim'de İsrail'e 200 kadar balistik füze fırlatmasının ardından İran halen İsrail'in misilleme tehdidini bekliyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin İranlı mevkidaşına, Batılı ülkeler tarafından Ukrayna'daki savaşta Rus ordusuna insansız hava aracı (İHA) tedarik etmekle suçlanan Tahran ile ilişkileri ‘güçlendirme’ arzusunu bildirdi. Putin, BRICS çerçevesinde Pezeşkiyan ile yaptığı ikili görüşmenin başında iki ülke arasındaki ilişkilerin ‘gelişmekte ve çok dostane olduğunu’ söyledi.

Putin ayrıca, ‘ticari ve ekonomik iş birliği açısından ortaya çıkan olumlu dinamiği güçlendirmek’ istediğini de belirtti.

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Tarihi İpek Yolu'ndaki kayıp kentler ortaya çıkarıldı

Tugunbulak'ın LiDAR görüntüsü, yoğun bir yerleşim yerine işaret ediyor (Michael Frachetti)
Tugunbulak'ın LiDAR görüntüsü, yoğun bir yerleşim yerine işaret ediyor (Michael Frachetti)
TT
TT

Tarihi İpek Yolu'ndaki kayıp kentler ortaya çıkarıldı

Tugunbulak'ın LiDAR görüntüsü, yoğun bir yerleşim yerine işaret ediyor (Michael Frachetti)
Tugunbulak'ın LiDAR görüntüsü, yoğun bir yerleşim yerine işaret ediyor (Michael Frachetti)

Bilim insanları İpek Yolu'ndaki iki kayıp şehrin haritasını çıkardı. Özbekistan'daki bulgular, İslam'ın bölgede ilk yayıldığı dönemlere de ışık tutuyor.

Çin'den Avrupa'ya uzanan İpek Yolu, yüzlerce yıl boyunca ticari ürünlerin yanı sıra fikirlerin ve yeni teknolojilerin dünyada yayılmasında önemli bir rol oynamıştı. 

Asya'yla Avrupa arasındaki ticaretin deniz yoluyla yapılmasıyla kilit konumunu kaybetmeye başlayan rota üzerindeki şehirler de bir bir tarihe gömülmüştü. 

Hakemli dergi Nature'da dün (23 Ekim) yayımlanan çalışmada Özbekistan'da saptanan iki kayıp şehrin haritasını çıkaran araştırmacılar, İpek Yolu kentlerinin ulaşabildiği muazzam boyutları gösterdi.

Tarihi süreç içinde Turan, Türkistan, Maveraünnehir gibi isimler alan bugünkü Özbekistan toprakları, sözkonusu yüzyıllar arasında Türk boylarının yaşadığı bölge olarak biliniyor.

Deniz seviyesinden yaklaşık 2 bin metre yükseklikte kurulan kentler, İpek Yolu'nun dağlık kesimlerindeki en büyük şehirler arasında. 

Washington Üniversitesi St. Louis kampüsünden arkeolog Michael Frachetti, Taşbulak ve Tugunbulak kentlerinin izlerini sırasıyla 2011 ve 2015'te bulmuştu. 

Daha sonra LiDAR teknolojisinden yararlanan Frachetti ve ekip arkadaşları kentlerin haritasını çıkardı. Bir noktaya lazer dalgaları göndererek bunların dönüş süresine göre yüzeyin altına dair fikir veren bu teknoloji, Antik Maya yerleşimleri gibi alanların ortaya çıkarılmasını sağlamıştı. 

Taramalar bu şehirlerin meydan, tahkimat, yol, mesken alanları gibi çok sayıda kentsel yapıya sahip olduğunu gösterdi. 

Bilim insanları 120 hektarlık bir alana yayılan Tugunbulak'ın onbinlerce kişiye ev sahipliği yaptığını düşünüyor. Kentte boyutları 30'la 4 bin 300 metrekare arasında değişen en az 300 yapı olduğu kaydedildi. 

8 ila 11. yüzyıllarda yaşandığı düşünülen Tugunbulak'ın kalın toprak duvarlarla çevrili bir yapısındaki kazılarda fırın ve ocak kalıntıları da çıkarıldı. Araştırmacılar bölgede zengin olan demir cevherinden çelik yapıldığını tahmin ediyor. 

Frachetti, metal üretiminin Tugunbulak ekonomisinin merkezinde yer alabileceğini söylüyor. Tarıma pek elverişli olmayan bölgede ayrıca koyun ve sığır gibi hayvanların yanı sıra yün gibi hayvansal ürünlerin ticareti de yapılmış olabilir. 
 

Görsel kaldırıldı.
Özbekistan'ın güneydoğusundaki dağlarda yer alan Tugunbulak'ta Ortaçağ'dan kalma çanak çömlekler çıkarıldı (Michael Frachetti)


Tugunbulak'ın 10'da biri büyüklükte ve ondan 5 kilometre mesafede yer alan Taşbulak'ın ise 6 ila 11. yüzyılda insan yerleşimine ev sahipliği yaptığı tahmin ediliyor. 

Kent muhtemelen komşusu kadar geniş çaplı bir endüstriyel üretimden yoksundu. Diğer yandan Taşbulak'ta 400 kadar mezar içeren bir mezarlık bulundu. Araştırmacılar, bölgede belgelenmiş en eski Müslüman mezarlarından bazılarını içeren mezarlığın, İslam'ın bölgede ilk yayıldığı zamanlara ışık tuttuğunu söylüyor. 

Frachetti "Mezarlık kasabanın küçüklüğüyle uyuşmuyor" diyerek ekliyor:

Taşbulak'ta insanların oraya gömülmesini sağlayan ideolojik bir şeyler olduğu kesin.

ABD'deki Brown Üniversitesi'ne bağlı Joukowsky Arkeoloji ve Antik Dünya Enstitüsü'nden Zachary Silvia, yer almadığı araştırmanın bulguları hakkında "Dağlık alanlarda büyük topluluklar oluşturmak için eşsiz birtakım arazi zorluklarının ve teknolojik ihtiyaçların üstesinden gelmek gerektiği için yüksek rakımlardaki kent alanları, arkeolojik kayıtlarda olağanüstü derecede nadir" diyor:

Taşbulak ve Tugunbulak'ın keşfi, şehir kurmaya en elverişli yerlerin neresi olduğuna dair fikirlerimizi gözden geçirmeye zorluyor.

Araştırmacılar kentlerin neden terk edildiğini henüz bilmiyor. Saldırıya uğradıklarına dair bir belirti görmeyen ekip, çalışmalarına devam etmeyi planlıyor. 

Independent Türkçe, CNN, IFL Science, Reuters, Nature