İkinci esir takası… İsrail, Hamas'ın yeni bir savaşa hazır olup olmadığını izliyor

Esirlerin aileleri Netanyahu'yu aşırı sağcıların şantajlarına boyun eğmemesi konusunda uyardı

Hamas tarafından bugün serbest bırakılacak dört İsrailli kadın esir (Reuters)
Hamas tarafından bugün serbest bırakılacak dört İsrailli kadın esir (Reuters)
TT

İkinci esir takası… İsrail, Hamas'ın yeni bir savaşa hazır olup olmadığını izliyor

Hamas tarafından bugün serbest bırakılacak dört İsrailli kadın esir (Reuters)
Hamas tarafından bugün serbest bırakılacak dört İsrailli kadın esir (Reuters)

İsrailli esirlerin aileleri, 736 Filistinli tutukluya karşılık genç bir kadın ve üç kadın askerin serbest bırakılmasını öngören takas anlaşmasının ikinci aşamasının hayata geçirilmesinin arifesinde Tel Aviv'de sokaklara dökülerek gösteri yaptı. Aileler, Başbakan Binyamin Netanyahu'nun aşırı sağın şantajına boyun eğerek anlaşmanın ikinci aşamasına ilişkin müzakereleri iptal etmesine karşı uyarıda bulundu.

Gazze Şeridi'nde tutulan İsrailli esirlerin ailelerinin oluşturduğu Esirler ve Kayıp Aileleri Forumu tarafından dün yapılan açıklamada, “Netanyahu'dan beklenen, tüm esirleri evlerine getireceğine dair samimi bir söz vermesidir. Savaşı tamamen durdurmalı, çünkü savaşı yeniden başlatmak onları ölüme mahkûm etmek anlamına geliyor. İsrail'de halktan kopuk ve insani duygulardan yoksun siyasi liderler var. Devletin gidişatını onlar belirlememeli” denildi.

Hamas tarafından Gazze Şeridi’nde tutulan İsrailli esirlerin fotoğraflarının yer aldığı dev bir poster, Kudüs. (AFP)Hamas tarafından Gazze Şeridi’nde tutulan İsrailli esirlerin fotoğraflarının yer aldığı dev bir poster, Kudüs. (AFP)

İsrail ordusunun Güney Tugayı, Hamas'ın savaşı yeniden başlatma niyetine karşı koymak amacıyla ‘Gazze Şeridi'ndeki savaş sırasında hasar gören araçları değiştirmek için bir takviye programı’ açıkladı. Walla haber sitesine konuşan bir askeri yetkili, ordunun Hamas'ın Gazze Şeridi'nin çeşitli yerlerinde çatışmaları yeniden başlatmak için artan faaliyetlerini izlediğini söyledi.

Şarku’l Avsat’ın Walla’dan aktardığına göre ordunun Güney Cephesi Komutanı Tümgeneral Yaron Finkelman, “Hamas ateşkesten yararlanarak saflarını yeniden düzenlemeye, yönetim kabiliyetlerini yeniden tesis etmeye ve insani yardım kamyonlarıyla silah kaçırmaya çalışıyor. Ordu, ABD'nin tutumu ve Mısırlılarla Katarlıların çabaları sayesinde ateşkesin süreceğini tahmin etse de, bir aksama olasılığı var ve buna hazırlıklı olunmalı” ifadelerini kullandı.

İsrail ordusu, Hamas'ın İsrail yerleşimlerine yönelik 7 Ekim 2023 tarzı saldırıları tekrarlama girişimlerini önlemek için Gazze Şeridi sınırı boyunca yeni mevziler kurdu. Finkelman'a göre ordu, güneyde yaşayanların uyandıklarında Gazze Şeridi'ni değil, kendilerini koruyan İsrail ordu güçlerini görmelerini istiyor.

Dün Gazze Şeridi'nde kılınan Cuma namazındaki Hamas savaşçıları (AFP)Dün Gazze Şeridi'nde kılınan Cuma namazındaki Hamas savaşçıları (AFP)

Mısır, ABD ve İsrail ekipleri, Mısır'ın Gazze Şeridi ile olan 14 kilometrelik sınırının güvenliği konusunda toplantılar yapıyor ve sınırın silah kaçakçılığı için kullanılmadığından emin olmak için saha turları yapmaları bekleniyor.

İsrailli bir kaynağa göre ordu, ateşkesin ikinci haftasının sonunda Refah Sınır Kapısı’ndan çekilecek ve bu çekilmenin Hamas'ı güçlendirmek için kullanılmadığından emin olmak istiyor. Ekipler tarafından görüşülecek planın kaçakçılığı önlemek için sınır boyunca gözetleme sistemleri ve sensörler kurulmasını içerdiği bildiriliyor.

Diğer yandan Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot dün gazetecilere yaptığı açıklamada, ateşkes anlaşmasının ikinci aşaması kapsamında İsrail güçleri çekildikten sonra Gazze Şeridi'ne uluslararası bir yardım misyonu gönderilmesinin düşünülmesi gerektiğini belirtti.

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah kentinden çekilen İsrail ordusunun geride bıraktığı iki hasarlı askeri aracı inceleyen Filistinliler, 22 Ocak 2025. (DPA)Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah kentinden çekilen İsrail ordusunun geride bıraktığı iki hasarlı askeri aracı inceleyen Filistinliler, 22 Ocak 2025. (DPA)

Gazze Şeridi'nde ateşkes altıncı gününe girerken gözler bugün yapılacak Hamas-İsrail esir takası anlaşmasının ikinci aşamasına çevrildi. Buna paralel olarak, anlaşmanın ikinci aşaması için müzakerelere başlanması konuşulurken, Gazze Şeridi'ndeki sivil savunma ekipleri enkaz altından şehitlerin cesetlerini çıkarmaya devam ediyor.

Gazze hükümeti medya ofisine göre, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'ne yönelik soykırım savaşı sırasında kaybolan 14 bin 222 kişi 18 Ocak itibariyle hastanelere ulaşamadı. Gazze Şeridi’ndeki Sivil Savunma Müdürlüğü, Gazze Şeridi'nde ateşkesin başlamasından bu yana 162 şehidin kalıntılarına ulaşıldığını açıkladı. Böylece 7 Ekim 2023'ten bu yana saldırıda şehit olanların sayısı 47 bin 161'e ulaştı.

Yardım taşıyan tırlar Han Yunus'un doğusundaki Salahaddin yoluna girerken bir Filistinli savaşçı zafer işareti yapıyor, 19 Ocak 2025. (DPA)Yardım taşıyan tırlar Han Yunus'un doğusundaki Salahaddin yoluna girerken bir Filistinli savaşçı zafer işareti yapıyor, 19 Ocak 2025. (DPA)

Tel Aviv, esir takası anlaşmasının ikinci aşaması kapsamında bugün serbest bırakılacak üç İsrailli kadın asker ve bir sivilin isimlerini dün Hamas'tan aldı. Anlaşmanın ikinci aşamasının takvimine göre Gazze Şeridi'nde tutulan dört kadın esirin bugün öğleden sonra Uluslararası Kızılhaç Komitesi'ne (ICRC) teslim edilmesi ve ardından İsrail ordu güçlerine ulaştırılması planlanıyor. İsrail'in ayrıca bugün Hamas'ın teslim etmeyi taahhüt ettiği ve ateşkes anlaşmasının ilk aşamasında serbest bırakılacak 33 esir arasında canlı ve ölülerin de bulunduğu tam listeyi teslim alması planlanıyor.

Buna karşılık İsrail üç aşamada Batı Şeria'da 736 Filistinliyi, Gazze Şeridi'nde ise bin 100 mahkûmu serbest bırakacak.



Ahtapotların cinsiyetinin nasıl belirlendiği ortaya çıktı

Ahtapotların gizemleri yavaş yavaş açığa çıkıyor (Unsplash)
Ahtapotların gizemleri yavaş yavaş açığa çıkıyor (Unsplash)
TT

Ahtapotların cinsiyetinin nasıl belirlendiği ortaya çıktı

Ahtapotların gizemleri yavaş yavaş açığa çıkıyor (Unsplash)
Ahtapotların gizemleri yavaş yavaş açığa çıkıyor (Unsplash)

Ahtapotların cinsiyetinin nasıl belirlendiği tespit edildi. 480 milyon yıl önceye uzanan cinsiyet kromozomu, en eski örneklerden biri. 

İnsanlar ve çoğu memelide cinsiyet kromozomlarla belirlenirken bu durum bütün canlılar için geçerli değil. Örneğin deniz kaplumbağalarında, yumurtanın kuluçkaya yattığı kumun sıcaklığı, bazı balıklardaysa kromozom yerine bir gen cinsiyeti belirliyor.

Ancak bilim insanları ahtapotlarda yavrunun cinsiyetine neye göre karar verildiğini bilmiyordu.

Oregon Üniversitesi'nden araştırmacılar, dişi bir Kaliforniya iki benekli ahtapotunun DNA'sını dizilerken, genetik materyalin sadece yarısına sahip bir kromozomla karşılaştı. Bu kromozom diğerlerinden farklı görünüyordu ve daha önce DNA'sı dizilenen erkek ahtapotlarda bulunmamıştı.

Hakemli dergi  Current Biology'de 3 Şubat Pazartesi günü yayımlanan makalenin yazarlarından Gabby Coffing, "Bu kromozomun, dizileme verilerinin yarısını taşıması, sadece bir kopya olduğunu gösteriyordu" diye açıklıyor: 

Bunu daha fazla araştırınca, bir cinsiyet kromozomuna rastlamış olmamız gerektiği sonucuna vardık.

Ekip tahminlerini doğrulamak için daha önce inceledikleri ahtapotların genetik verilerini gözden geçirdi. 

Başka bir ahtapot türünde ve ayrıca 248 ila 455 milyon yıl önce ahtapotlardan ayrılan kalamarlarda da benzer şekilde genetik materyalin yarısına sahip bir kromozom buldular. 

En çarpıcı bulgulardan biriyse, yaklaşık 480 milyon yıl önce ahtapotlardan ayrılan notilusta bu kromozomun saptanmasıydı. 

Farklı türlerin bu spesifik kromozomu taşıması, milyonlarca yıldır cinsiyetin bu şekilde belirlendiğine işaret ediyor. Bilim insanları bunun en eski cinsiyet kromozomlarından biri olduğunu söylüyor.

Araştırmacılar, cinsiyet kromozomları üreme yetisini doğrudan etkilediği için genellikle evrimsel süreçle ciddi değişimler geçirdiğini belirtiyor. Ancak ahtapot, notilus ve kalamarları içeren kafadanbacaklılar grubu işin sırrını onlarca milyon yıl önce çözmüş görünüyor.

Coffing "Kafadanbacaklılar zaten çok ilginç canlılar ve özellikle sinirbilim alanında onlar hakkındaki pek çok şeyi öğrenmeye devam ediyoruz" diyor: 

Bu, onlar hakkında ilginç bir şeyi daha gösteriyor: Gerçekten çok eski cinsiyet kromozomlarına sahipler.

Araştırmacılar ahtapotların cinsiyetinin kromozomlarla belirlendiğini bulsa da hâlâ cevap bekleyen sorular var. 

İnsanlarda, kadınlar XX ve erkekler de XY kromozomlarını taşıyor. Fakat araştırmacılar ahtapotların bazı kuş ve kelebeklerdeki sisteme dahil olduğunu düşünüyor. Bu hayvanlarda erkekler aynı ZZ kromozomlarını, dişilerse ZW kromozomlarını taşıyor.

Ancak bilim insanları ahtapotlarda henüz W kromozomuyla karşılaşmadı. Bu hayvanlarda erkekler çift kromozoma sahipken, dişiler sadece tek bir kromozom taşıyor olabilir.

Independent Türkçe, Phys.org, Discover Magazine, Current Biology