Çin, Irak’taki ‘İpek’ ve ‘Kalkınma’ yollarıyla ilgili tartışmayı çözdühttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4362536-%C3%A7in-irak%E2%80%99taki-%E2%80%98i%CC%87pek%E2%80%99-ve-%E2%80%98kalk%C4%B1nma%E2%80%99-yollar%C4%B1yla-ilgili-tart%C4%B1%C5%9Fmay%C4%B1-%C3%A7%C3%B6zd%C3%BC
Çin, Irak’taki ‘İpek’ ve ‘Kalkınma’ yollarıyla ilgili tartışmayı çözdü
Sudani geçen perşembe günü Çin Büyükelçisi ile bir araya geldi. (Facebook)
Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani’nin birkaç gün önce başlattığı ‘Kalkınma Yolu’ projesinin Çin’in ‘Bir Kuşak Bir Yol’ girişimiyle ilişkisine dair Irak’ta tartışmalar sürerken Pekin yönetimi projenin devamı ve başarısı doğrultusunda söz konusu tartışmayı çözüme kavuşturdu.
Iraklılar ‘2003 yılı sonrasındaki ilk entegre kalkınma projesi olan atılıma, büyük projelerin hayata geçirilmesindeki bir dizi başarısızlıktan sonra destek veren bir ekip’ ve ‘bu projenin harcanacak büyük maliyete (yaklaşık 17 milyar ABD doları) kıyasla gerekli ekonomik fizibiliteyi sağlayamayacağına inanan başka bir ekip’ olmak üzere her zamanki gibi iki gruba ayrıldı.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre ‘her biri kendi görüşü olan, kendi fikrini destekleyici veya aleyhte bilgi ve sayılar sunmaya çalışan yandaş ve muhalif uzmanlar’ ile ‘sosyal paylaşım siteleri üzerindeki bir başka ekip’ arasında olmak üzere Irak içerisindeki tartışma da ikiye bölünmüş durumda.
Irak hükümeti, aralarında Körfez İşbirliği Konseyi ülkelerinin de bulunduğu komşu ülkelerden 10 ulaştırma bakanının katılımıyla bir konferans düzenlemişti. Bu çerçevede söz konusu konferansta sunulan projeyi savunan Iraklı yetkililer, gelecek yılın başlarında başlaması beklenen ilk aşamayı gerçekleştirmek için gerekli planları geliştirmeye devam ediyor. Özellikle de Irak’ta başta ‘Çin lobisi’ olarak görünenler olmak üzere projeye saldıranlar ise son zamanlarda Pekin’in Sudani ile görüşmesinde Irak Büyükelçisi Cui Wei aracılığıyla ortaya koyduğu pozisyonu eleştirdi. Öyle ki Cui Wei, ‘Kalkınma Yolu’ projesinin Irak ve bölge için önemli olduğunu vurgulamıştı.
Başbakanlık Medya Ofisi tarafından yapılan açıklamaya göre Sudani, Irak’ın dost ülkelerle tüm ortaklıklara açık olduğunu ve güvenlik ve istikrar çabalarını destekleyen sürdürülebilir kalkınmayı tesis etme konusundaki istekliliğini dile getirdi. “Irak’ın kalkınma yolu ile temsil edilen gelecek vadeden stratejik projesi, tüm gücüyle devletin çıkarınadır” diyen Sudani, “Şu an Kalkınma Yolu, Faw Limanı ve sanayi şehri projelerinin yanı sıra limanın yanında yeni bir yerleşim şehrinin kurulması üzerinde paralel olarak çalışılıyor” ifadelerini kullandı. Ayrıca Irak’ın bölgedeki birkaç ülkeden finansman ve uygulama için teklifler aldığını dile getirdi.
Diğer yandan Cui Wei, Çin liderliğinin selamlarını Sudani’ye iletti ve çeşitli iş birliği ve ortaklık alanlarında Irak ile en iyi ilişkileri sürdürme konusundaki isteğini dile getirdi. Çin Büyükelçisi, ‘Kalkınma Yolu’ projesinin Irak için çok önemli olduğuna, bölgede barış ve refaha giden yol olacağına ve Bir Kuşak Bir Yol projesinin tamamlayıcısı olacağına dikkat çekti. Ayrıca projenin ekonomik fizibilite çalışmasını gözden geçirme arzusunu ve Çin’in bu hayati projenin tamamlanması için teknik tavsiye sağlamaya hazır olduğunu vurguladı.
Ülkesinin Irak’ı Avrupa’ya bağlayan ve altı yıl sonra 17 milyar dolara mal olması planlanan bu projeye katkıda bulunmaya hazır olduğunu ifade eden Çin Büyükelçisi, Irak Ulaştırma Bakanı Rezzak Muhibis es-Saadavi ile de bir araya geldi. Bakan Saadavi, ofisinden yaptığı açıklamada, Irak hükümetinin ‘Bağdat ile Pekin arasında işbirliği ve ortak koordinasyonu geliştirmeye çalıştığını’ ve ayrıca iki ülke arasındaki ticaret alışverişini artırmak için çalıştığını söyledi. Bakan sözlerini şöyle sürdürdü:
“Hükümetimiz, uygulama ve yatırım çerçevesinde Çin’in ‘Kalkınma Yolu Projesi’ne katılımını memnuniyetle karşılamaktadır. Proje, Irak’a ve Çin dahil bölgenin geri kalanına hizmet etmekte ve zaman, çaba ve maliyetin azaltılmasını sağlamaktadır. Irak hükümeti, önde gelen Çinli şirketlerin, özellikle ulaşım, yatırım ve altyapı alanlarındaki uzmanlığına duyduğu büyük güvene dayanarak, Çin’in Kalkınma Yolu Projesi’nin çalışmalarına ve faaliyetlerine etkin bir katkı sağlamasını istiyor. Kalkınma yolunda ikinci bir konferans düzenlemeyi planlıyoruz ve Çin’i buna katılmaya davet edeceğiz.”
Çin Büyükelçisi, iyi ilişkilerin Bağdat ve Pekin’i birbirine bağladığını ve Pekin’in iki ülke arasında her düzeyde daha fazla işbirliği ve koordinasyonu arzuladığını ifade etti. Ayrıca Irak’ın Büyük Faw Limanı ve Kalkınma Yolu projelerini tamamlama konusunda başarılı olmasını dilediğini ifade ederek, Kalkınma Yolu Projesi’nin birçok detayına ilgi duyduklarını vurguladı. Çin’in ‘Kalkınma Yolu Projesi’nin fizibilitesi veya amaçları konusunda’ iki haftadır devam eden tartışmalara son vermesi bekleniyor.
Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5164237-l%C3%BCbnanda-tart%C4%B1%C5%9Fmalara-yol-a%C3%A7an-bir-i%CC%87ran-belgesi-hizbullah-ulusal-muhaf%C4%B1zlara
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Denise Rahma Fahri
Son zamanlarda, Lübnan'daki yerel medya kuruluşları, İran Devrim Muhafızlarına yakın bir merkez olan Tahran'daki Savunma Çalışmaları Merkezi'nden sızdırıldığı bildirilen bir İran belgesi yayınladı. Belge Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Ulusal Muhafızlara” dönüşmeyi öneriyor ve buna hazır olduğunu ifade ediyor. Belgeye göre, Lübnan Ulusal Muhafızları, “Meçhul Asker Kurumu” bünyesinde bir direniş unsuru ve stratejik yedek kuvvet olarak yer alacak. Belgede belirtildiği üzere, bu “direnişin” sonu değil, silahların devletin elinde olduğu yeni bir dönemin başlangıcı. Hizbullah’a yakın bir kaynak, bu belgeden haberdar olmadığını, şu anda konuya ilişkin belirli bir vizyon bulunmadığını ve meselelerin silah ile ilgili diyaloğun kaderiyle bağlantılı olduğunu belirtse de, Hizbullah liderliği bu belgeyi resmi olarak yalanlamadı. Birçok kişi de belgeyi, Hizbullah'ın silahını korumayı, komutayı Devrim Muhafızları ile sınırlandıran, resmi ordusunun ise sembolik bir rol oynadığı İran modelini benimseyerek, varlığını meşrulaştırmayı amaçlayan öneri ve çözümler için nabız yoklaması olarak değerlendirdi.
İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor (AFP)
Diğer Seçenek Hareketi'nin lideri Alfred Madi, bu belge hakkında ilk konuşan kişi oldu. Madi, Cumhurbaşkanı Joseph Avnn, Hizbullah ve Emel Hareketi temsilcilerini içeren ve Lübnan ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışan komitelerin yanı sıra, Hizbullah’ın talep ettiği garantilerin İran'ın önerisinin ciddiyetini gösterdiğini açıkladı.
Sızdırılan metin
İmza bekleyen bir taslak bildiri olduğu düşünülen İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor. Hizbullah'ın “Ulusal Muhafız”a dönüşmeye hazır olmasını da, caydırıcılık denklemini Lübnan devleti bayrağı altında pekiştirme ve ulusal güçleri halkın ve anayasanın çıkarlarına hizmet edecek şekilde yeniden konumlandırma taahhüdü çerçevesinde değerlendiriyor.
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızları'na tamamen dönüştürülmesi sürecinin” başlamasını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor. Belgeye göre Ulusal Muhafızlar, Lübnan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Silahlı Kuvvetler Başkomutanı komutasında ve Bakanlar Kurulu ile koordinasyon halinde, ulusal egemenlik çerçevesinde faaliyet gösteren egemen bir halk direniş oluşumudur.
Pratik adımlara gelince, belgede “bu yıl sonuna kadar, elit birlikler, silah depoları ve komuta kontrol merkezleri de dahil olmak üzere, kuzeyden güneye tüm silah ve muharebe kabiliyetlerinin kademeli olarak Lübnan Ulusal Muhafızları'na devredileceği” belirtiliyor. Belgede ayrıca, “daha önce direnişle bağlantılı olan ileri askeri üretim birimlerinin resmen Lübnan devletinin denetimine girdiği ve gizli teknik ve güvenlik raporlarını, en yüksek egemenlik koruması çerçevesinde, Cumhurbaşkanı aracılığıyla Bakanlar Kurulu'na sunduğu” da ifade ediliyor. Bu birimler arasında hassas mühimmat üretimi, savunma sistemleri, insansız hava araçları, füzeler ve uzun menzilli mermilerin geliştirilmesi yer alıyor.
Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Lübnan Ulusal Muhafızları”na dönüşmeyi öneren ve buna hazır olduğunu belirten bir belge yayınlandı (Reuters)
İran'ın önerisi, Lübnan Savunma Bakanlığı'nı, korunan teminatlar dahilinde ve gönüllülere doğrudan maaş ödenmeden, Ulusal Muhafızlar ile ilgili gizli altyapı ve operasyonel görevlerden sorumlu kuruluş olarak belirliyor. Yine öneriye göre Ulusal Muhafızlar, acil durumlarda hızlı karar alma ile ilgili taktiksel nedenlerle bağımsız bir operasyon odası ile birlikte Meçhul Asker Kurumu’na bir direniş bileşeni ve stratejik yedek olarak dahil edilecek.
Independent Arabia, bu belgenin Farsçasını aradı ve hatta kendisini hazırladığı söylenen kurumun web sitesini taradı, ancak hiçbir şey bulamadı.
Aynı zamanda, Diğer Seçenek hareketinin lideri Alfred Madi, önerinin sadece medyada çıkan bir haberden ibaret olsa da masum olmadığını vurguluyor. Bu yönde bir dizi adımın atıldığını açıklıyor. Ona göre bu adımların en dikkat çekeni, Hizbullah, Emel Hareketi ve Cumhurbaşkanı Avn'dan oluşan ortak komitelerin ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışmak üzere medyadan uzakta, tamamen gizlice düzenlediği toplantılardır. Bu çalışma, Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi karşılığında talep ettiği garantilerle ilgili olarak son zamanlarda gün yüzüne çıkan taleplerle örtüşüyor. Madi, bu önerinin Cumhurbaşkanı'nın tasarrufunda olmasıyla ilgili sızdırılan belgenin içeriğine de ışık tutuyor. Tüm göstergelerin, Hizbullah'ın Cumhurbaşkanı Avn'a, başkan yardımcılığı ve ordu komutanı yardımcılığı görevlerini güvence olarak almadığı sürece hiçbir şey vermeyeceğini gösterdiğini belirtiyor. Bunun için anayasa değişikliği veya yeni bir kuruluş konferansı gerekiyor. Madi, daha fazla ayrıntı vermekten kaçınarak, “Perde arkasında bir şeyler planlanıyor ve ana hatları artık belli” diye ekliyor.
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre belgeyle ilgili sızıntıların ciddiyetiyle ilgili olarak, İran'ın Hizbullah'ın askeri kanadını Ulusal Muhafızlar adı altında koruma türünden bir sızıntı, silahların teslim edilmesini ve sadece devletin elinde olmasını şart koşan Lübnanlı ve uluslararası talepleri atlatmaya veya etrafından dolanmaya yönelik akıllıca bir girişim sayılmıyor. Aksine, söz konusu öneri ile “çözüm bu” ve orduya ancak tek grup halinde entegre oluruz diyorlar.
Madi, bu öneri ile ilgili olarak şunu da ekliyor: “Hizbullah'ın silahları sorununu çözmeyecek, aksine ülkeyi yıkıma ve Hizbullah’ın Lübnan’ı işgalini meşrulaştırmaya götürecek, ki bu da siyasi bir sapkınlıktır”. Ayrıca “sadece zorlu çözümü uygulamaktan kaçınmak için Lübnan formülünün tamamını değiştirebilecek bir öneriyi kabul etmek mümkün değil. Hizbullah'ı da içeren bir Ulusal Muhafız Birliği kurmak, Sünniler, Hristiyanlar veya Dürziler için ve hatta Şiilerin yarısı için bile kabul edilemez. Böyle bir çözümü ancak mevcut siyasi otorite sürdürebilir. İran'ın önerisi, 10.452 kilometrekarelik bir ülke olarak Lübnan'ın sonu demektir” diye de vurguluyor.
Askeri kaynaklar
Askeri çevreler ise bu önerinin Lübnan'ı yıkıma götüreceğine ve federal bir sistemin dayatılmasına yol açacağına inanıyor. Zira bu durum, bir Hristiyan Ulusal Muhafız Birliği, bir Sünni Ulusal Muhafız Birliği ve bir Dürzi Ulusal Muhafız Birliği kurulması yönünde karşı talepleri tetikleyebilir. Askeri çevreler “böyle bir proje yaşayamaz ve amacı Lübnan'ı federal bir devlete dönüştürmek olmadığı sürece imkânsızdır. Bu öneri bir İran rüyasıdır ve gerçekleşmeyecektir” diyor. Bunu tanımlamak için halk arasında yaygın “Şeytan’ın cennete girmeyi hayal etmesi gibi” sözünü kullanan çevreler, ulusal ordunun yanı sıra tüm bu silah ve teçhizata sahip bir silahlı örgütün varlığını dahi şiddetle reddediyor. Böyle bir öneriyi sızdırmanın, Lübnan devletini ve ABD'yi alt etme çabalarını gizlediğine ve ancak Lübnan'ın merkezi siyasi otoriteye sahip bir devletten ademi merkeziyetçi bir devlete dönüşmesi durumunda başarılı olacağına inanıyorlar.
Aynı çevreler, İran ve Hizbullah'ın nabız yoklamak için belgeyi kasıtlı olarak sızdırmış olma ihtimalini de göz ardı etmiyor. Belgenin içeriğinin merkezi bir devlet içinde uygulanmasının, o devletin yıkılması anlamına geleceğine ve Lübnan'daki diğer mezhep ve dini grupları silahlanmaya iteceğine inanıyorlar. Dahası, “böyle bir karar, zaten hayal kırıklığı içinde yaşayan askeri personeli daha da hayal kırıklığına uğratacaktır” diyorlar. Ulusal Muhafızlar personelinin veya Ulusal Muhafızlar kılığındaki Hizbullah üyelerinin maaşlarını kim ödeyecek, eski cumhurbaşkanı Emile Lahud döneminde direnişin yararına ordudan kesilen fonlar yetmez mi diye soruyorlar. Böyle bir karar Lübnan Ordusu için felaket olur diye de ekliyorlar.
Hizbullah’a yakın kişiler; böyle bir öneri yok diyorlar.
Hizbullah'a yakın bir isim olan siyasi analist Faysal Abdussettar, böyle bir önerinin mevcut olmadığını ve bu konunun masada bile olmadığını vurguluyor. Abdussettar, “Lübnan daha önce 1960'ların sonlarında benzer bir deneyim yaşamıştı, ancak bu anlamda değil, daha ziyade 'ordu destekçileri' bayrağı altında bir oluşum söz konusuydu. O dönemde mesele, Filistinli örgütlerin ve güçlerin varlığının ardından birçok güney bölgesinde hakim olan durumla ilgiliydi” diyor. Bunun bugün yeniden gündeme gelmesine şaşırdığını ifade eden Abdussettar, herhangi birinin bu dönemi taklit etmek veya direnişin elindeki silahlar sorununa bir çözüm bulmaya çalışmak amacıyla bunu gündeme getirmiş olmasından şüphe duyuyor. Abdussettar’a göre bu öneri “ne ciddi ne de mevcut değil.” Şunu da ekliyor: “Herkesin bildiği yerleşik denklem, silahların teslim edilmesinin söz konusu olmadığıdır. Ulusal savunma stratejisi kapsamında bir tartışma yapılabilir, ancak bu konu derinlemesine bir diyalog gerektiriyor. Diyalog ise devletin başı olan Cumhurbaşkanı da dahil olmak üzere tüm Lübnanlı liderler için artık kaçınılmaz hale geldi.” Ancak Abdusettar, ABD Başkanı Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın Lübnan'dan ayrılması ve ABD'nin Lübnan'ın yanıtına nasıl bir yanıt vereceğinin henüz bilinmemesi nedeniyle yakın gelecekte herhangi bir diyalog olasılığının uzak olduğunu “bu nedenle, bir sonraki adımların netleşmesi için daha fazla zamana ihtiyaç olduğunu” belirtiyor.
