Avn’ın Esed’i ziyareti, Şii İkili’nin Franciyye’ye desteğine engel oluşturmayacak

Basil ile Hizbullah arasında anlaşmazlık sürüyor.

Esed- Avn görüşmesinin gündem maddeleri arasında Lübnan cumhurbaşkanlığı koltuğundaki boşluk da vardı. (EPA)

Eski Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, 14 yıl sonra Suriye’nin başkenti Şam’ı ziyaret ederek Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed ile görüştü. Ziyaret, Hizbullah’ın Suriye’nin müttefiki Marada lideri Süleyman Franciyye’nin cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını desteklemesi nedeniyle Milletvekili Cibran Basil ile Hizbullah arasındaki gergin ilişkiyle bağlantılı gerçekleşti. Ayrıca ziyaretin, Franciyye’nin gelişini destekleyen Şii İkili’nin tavrında bir gedik açacağına dair şüpheler var.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre önceden herhangi bir hazırlık yapılmayan ziyaret, Avn’un Lübnan- Suriye sınırına varmasının ardından, Lübnan medyası tarafından duyuruldu. Avn’a eski bakan Pierre Raffoul eşlik etti. Heyeti sınırda Suriye’nin eski Lübnan Büyükelçisi Ali Abdulkerim Ali karşıladı.

Ziyaret, Lübnan’da Milletvekili Cibran Basil’in başkanlığından önce, Avn tarafından kurulan Özgür Yurtsever Hareket ile Marada Hareketi’nin lideri Süleyman Franciyye’yi destekleyen Hizbullah arasındaki siyasi çatışma döneminde gerçekleşti.

Basil’in muhaliflerin yanında eski bakan Cihad Azur’un adaylığını desteklemesinin ardından son dönemde cumhurbaşkanlığına ilişkin gelişmeler, Hizbullah ile Basil arasındaki gerilimi artırdı. Kaynaklar, cumhurbaşkanlığı dosyasının gündeme gelmesi durumunda Avn’ın Esed’i ziyaretinin büyük bir atılım gerçekleştiremeyeceği kanaatinde. Emel Hareketi ve Hizbullah ikilisinin pozisyonlarını yakından takip eden kaynakların Şarku’ul Avsat’a yaptığı açıklamaya göre Avn’ın Şam ziyareti, Esed’i Franciyye’yi desteklemekten caydırmak için arabuluculuk yapmayı amaçlıyorsa, o zaman ziyaret iki yetkilinin pozisyonunda hiçbir şeyi değiştirmeyecek. Kaynaklar konuya ilişkin yaptıkları açıklamada “İkili, Franciyye’yi aday gösterme kararı verdi. Esed, Hizbullah’a da Meclis Başkanı Nebih Berri’ye de Franciyye’ye de pozisyonlarını değiştirmeleri için baskı yapmayacak” dedi. Kaynaklar ayrıca cumhurbaşkanlığının ‘tamamen bir Lübnan meselesi olduğunu’ vurguladı. Aynı şekilde Lübnan’ın yurtdışındaki müttefikleri de meselenin iç mesele olduğunu, yalnızca Lübnan’ın çözümüyle sınırlı olduğunu ve kimsenin hiçbir şeye karışmadığını ve onlara hiçbir şey dayatılmadığını da dile getirdiler.

Basil’in ittifakı, Azur’un kazanma şansı olmadığını belirten Hizbullah ile arasındaki anlaşmazlıkları daha da artırdı. Emel Hareketi ve Hizbullah İkilisi ve Franciyye’yi destekleyen güçler arasındaki müttefikleri, Azur’un geliş ihtimalinin yaklaşması durumunda, ikinci turda seçim oturumunu boykot etmek de dahil olmak üzere bir dizi seçeneği inceliyor.

Franciyye ve Şam

Franciyye, Şam ile ilişkisini sürdürüyor. Daha önceki açıklamalarında Lübnan çıkarlarını Suriye’nin çıkarlarına tercih ettiğini ancak Suriye’deki konumunun ‘stratejik’ olduğunu dile getirmişti. Avn ise Şam’a son ziyaretini, 2009 baharında gerçekleştirmiş, ancak 2016’da cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından Suriye’ye herhangi bir ziyarette bulunmamış ve Esed’le zaman zaman özel temaslar gerçekleştirmişti. Cumhurbaşkanlığı görevini yürüttüğü sırada hükümetteki bazı Lübnanlı bakanlar, Suriye penceresinden geçen tarım ürünleri dosyası ve Suriye’den elektrik ithalatı dosyası gibi teknik konuları görüşmek üzere Şam’ı ziyaret etti.

Lübnanlı bakanların aralarında Enerji Bakanı Velid Fayyad'ın da bulunduğu Suriyeli bakanlarla 2021 sonrasında yaptıkları toplantılarda Mısır gazının geçişi ve Ürdün elektriğinin Suriye topraklarından Lübnan’a çekilmesi için hazırlıklar görüşüldü. Suriyeli bakanlar da Beyrut’u ziyaret ederek Lübnanlı mevkidaşlarıyla görüştüler. Aynı şekilde Avn tarafından atanan Lübnanlı elçiler, yerinden edilmiş Suriyelilerin geri gönderilmesi sorununu çözmek ve Avn’ın görev süresi sona ermeden önce Lübnan ile Suriye arasındaki deniz sınırlarının çizilmesi gibi diğer meseleleri görüşmek üzere Suriye’yi ziyaret ediyorlardı. Bu görüşmeleri ve ziyaretleri, sık sık eski Genel Güvenlik Genel Müdürü Tümgeneral Abbas İbrahim yönetiyordu.

Kaynaklara göre görüşmenin zamanlaması, Süleyman Franciyye’nin Suriye’ye yakın olması ve Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed ile kişisel ilişkileri bulunması göz önüne alındığında, cumhurbaşkanlığı seçimleriyle sınırlı değil. Başta “Özgür Yurtsever Hareket’in desteklediği yerinden edilmişlerin Suriye’deki topraklarına geri dönüşü meselesi olmak üzere görüşülen birçok konu olduğu belirtildi. Ayrıca ziyaret, bölgesel dönüşümler ve Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşünün ardından gerçekleşti. Ziyarete eşlik eden Lübnanlı kaynaklar, Avn ile Esed arasındaki iletişimin ‘geçtiğimiz dönemde kesintiye uğramadığını ve iki ülke ile ilgili bir dizi önemli sorunu çözmek için telefonla veya heyetler aracılığıyla yürütüldüğünü’ kaydettiler. Ziyaretin ‘doğal bir bağlamda’ gerçekleştiğini vurguladılar.

Şam’a muhalefetiyle bilinen Avn, 2005’te Suriye ordusunun Lübnan’dan çekilmesinin ardından Suriye ile olan anlaşmazlık konusunda yeni bir sayfa açtı. Parlamento seçimlerinden önce, 2009’da Şam’a yaptığı ziyarette temaslarını sonlandırana kadar Suriye liderliğiyle iletişimi sürdürdü.