Lübnan’da yeni sahne: Basil’den Şii İkilisi’ne ÖYH'nin iç işlerine karışmamaları çağrısı

Basil, cumhurbaşkanı adayı Azur'u desteklediğini yinelerken favori adayı olmadığını da ekledi

ÖYH lideri Cibran Basil (Al Markazia)
ÖYH lideri Cibran Basil (Al Markazia)
TT

Lübnan’da yeni sahne: Basil’den Şii İkilisi’ne ÖYH'nin iç işlerine karışmamaları çağrısı

ÖYH lideri Cibran Basil (Al Markazia)
ÖYH lideri Cibran Basil (Al Markazia)

Lübnan’da (Maruni Hristiyan) Özgür Yurtsever Hareket (ÖYH) lideri Cibran Basil, cumhurbaşkanlığı oylamasına saatler kala cumhurbaşkanı adayı eski bakan Cihad Azur'a verdiği desteği yineledi. Ancak Azur’un favori adayı olmadığını vurgulayan Basil, içeride partisinin milletvekillerine, dışarıda ise Şii İkilisi’ne (Hizbullah ve Emel Hareketi) ve Azur'u desteklemeyi kabul eden muhalefete bazı mesajlar gönderdi.

Basil, partisinden milletvekillerinin taahhütlere uymamaları halinde bazı prosedürlerin uygulanması gerekeceği konusunda uyarırken Şii İkilisi’ne, ahlaki normlara aykırı olduğu için tehdit edici dil kullanmaktan kaçınması ve ÖYH’nin iç işlerine karışmaması çağrısında bulundu. Basil, diyaloğa açık olduğunu ve ‘diyalogsuz cumhurbaşkanı olmayacağını bildiğini’ de sözlerine ekledi.

Basil, parti toplantısından sonra yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Hizbullah ile devletin inşası konusunda anlaşmazlık yaşandı. Uzlaşmaya çalıştıysak da karşılık bulamadık ve mesele milli ortaklık boyutuna varıncaya kadar büyüdü. Hizbullah’la halen direniş ve savunma stratejisinin ilkeleri konusunda hemfikiriz. Hizbullah ile uzlaşamadık, ama bu iyi değil. Biz herhangi bir iç ya da dış eksene göre hareket etmiyoruz. Yani bir eksenin parçası değiliz. İyi ilişkiler içinde olmak ve herkesle iletişim kurmak istiyoruz.”

Eski bakan Cihad Azur’un ortak aday olmasının gayet doğal olduğunu ifade eden Basil, Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah’a atıfla, “Adayını seçerken bunun ÖYH ile ittifaka zarar vermediğini söyledi. Sayın Nasrallah’ın ihaneti kabul etmeyeceğine eminim. Yarınki oylamada ya da herhangi bir oturumda kışkırtıcı nitelikteki herhangi bir çatışmanın parçası olmayacağız. ÖYH içinde vatana ihanet niteliğindeki çağrılara cevap verilmemesi için gerekli talimatlar verildi” dedi.

Muhalif güçlerle ittifak kurmadan da iyi ilişkiler içinde olma kararı aldıklarını söyleyen Basil, “Çünkü egemenlik ve reform ile ilgili birçok konuda onlarla hemfikir olsak da direniş konusunda aynı fikirde değiliz ve Hizbullah'a karşı onlarla siyasi bir ittifak içinde olmayı asla kabul etmiyoruz” şeklinde konuştu.

Cumhurbaşkanlığı adaylığı konusunda ise ne Şii İkilisi’nin ne de muhalefetin tercihini kabul ettiklerini söyleyen Basil, “Ancak seçimlerde bir adayın seçilmesi ve oy kullanılması gerekiyor. Aksi takdirde oylar belli bir aday lehine sayılacaktır.”

Azur'un ÖYH tarafından kabul gören adaylar arasında yer aldığını, ama favori aday olmadığını vurgulayan Basil, “Bugün derdimiz bu değil. Bugünkü asıl derdimiz üzerinde anlaşılan bir program dahilinde bir cumhurbaşkanının gelmesi halinde çözümün başlangıcı olabileceği bilinciyle, cumhurbaşkanlığı makamının boş kalmasına son vermek ve bir cumhurbaşkanı seçmek. Eğer cumhurbaşkanı adayının ve çözümün, çöküşü durdurmaya, reforma ve devletin inşasına katkıda bulunacağına ikna olursak, sorumluluğun bir kısmını üstlenmeye hazırız, ancak adaya ve çözüme ikna olmazsak muhalefet kanadında yer alacağız. Gittiğimiz yerde başarılı olacağımıza şüphe olmasa da vatan bunu başaramayabilir” ifadelerini kullandı.

 Azur'un adaylığını destekleme kararının ÖYH’nin genel başkanı ve yönetim kurulu tarafından oybirliğiyle alındığını söyleyen Basil, “Dolayısıyla ÖYH’li tüm milletvekilleri karara uymak zorundalar. ÖYH’nin ortak kararlarına birçok kez bağlı kaldım. Karara uymayanların olacağını düşünmüyorum. Böyle bir olursa da bazı prosedürlerin uygulanması gerekiyor.

Basil, sözlerini şu siyasi mesajı vererek bitirdi:

“Anlaşamadıkça geri dönüp anlaşacağız.”



Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
TT

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.

Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.

Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.

Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.

Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.

Hizbullah savaşçılarının durumu

Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’

Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.

fvdgh
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)

“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”

Hizbullah'ın ideolojisi

Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.

ukıo
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)

‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”

Ordu disiplini

Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.

Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.