El-Ezher Şeyhi Ahmed et-Tayyib BM Güvenlik Konseyi’nde yaptığı konuşmada İslam’ı “terörizmden’ ayrıştırdı

Ahmed et-Tayyib, yaptığı konuşmada “anlamsız savaşların” durdurulması gereğinden söz etti.

El-Ezher Şeyhi Dr. Ahmed et-Tayyib (AFP)
El-Ezher Şeyhi Dr. Ahmed et-Tayyib (AFP)
TT

El-Ezher Şeyhi Ahmed et-Tayyib BM Güvenlik Konseyi’nde yaptığı konuşmada İslam’ı “terörizmden’ ayrıştırdı

El-Ezher Şeyhi Dr. Ahmed et-Tayyib (AFP)
El-Ezher Şeyhi Dr. Ahmed et-Tayyib (AFP)

El-Ezher Şeyhi Ahmed et-Tayyib “İslam’ın diğerlerinden önce kendisini uzaklaştırdığı terör olgusunun başlıca sorumluları, küresel hakimiyet politikaları, materyalist felsefeler ve ahlaki olmayan ekonomik doktrinlerdir” dedi. Şeyh “İslam’ın kılıç dini ve savaş dini olduğu iddiasının haksız ve dayanaksız” olduğunu vurgulayarak, “Tarih, İslam’da savaşın istisnai bir durum olduğuna ve can, toprak, namus ve şeref müdafaası için bir gereklilik olduğuna tanıklık ediyor” ifadelerini kullandı.

Tayyib, çarşamba günü Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’ne hitaben video konferans yöntemiyle yaptığı “Barışın Güçlendirilmesi ve Korunmasında İnsan Kardeşliği Değerlerinin Önemi” başlıklı konuşmasında, “Irak savaşı, Afganistan savaşı ve 20 yıl boyunca arkasında bıraktığı trajediler, acılar ve hüzünler, Suriye, Libya ve Yemen’in kökleri binlerce yıllık tarihe dayanan derin medeniyetlerinin yıkılması, topraklarında yaşanan silahlı çatışmalar ve insanlarının, kadınlarının ve çocuklarının güçlerinin yetmediği savaşların dehşetinden kaçmaları gibi son yıllarda patlak veren ve bölgemiz ile dünyada hala çıkmaya devam eden anlamsız savaşlara son vermeye çağırıyorum” dedi.

 El-Ezher Şeyhi BM Güvenlik Konseyi oturumuna hitap ederken (El-Ezher Şeyhliği)
El-Ezher Şeyhi BM Güvenlik Konseyi oturumuna hitap ederken (El-Ezher Şeyhliği)

Dr. Tayyib başkanlığındaki Müslüman Yaşlılar Konseyi tarafından yapılan açıklamada “El-Ezher Şeyhi’nin BM Güvenlik Konseyi’ne katılması, dini liderlerin insan kardeşliği değerlerini pekiştirmede ve dünya barışını teşvik etmede oynadıkları önemli role ışık tutmak için tarihi bir fırsat oluşturdu” denildi.

Filistin meselesinde. El-Ezher Şeyhi, "Filistin'deki benim kutsallarımdan ve sizin kutsallarınızdan ve Filistin halkının maruz kaldığı güç küstahlığından bahsediyorum. Uluslararası toplumun, Filistin halkının hakları konusundaki sessizliğinden büyük üzüntü duyuyorum." İfadelerini kullandı. Dr. Tayyib, Güvenlik Konseyi'ne ve uluslararası topluma, "Başkenti Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin onayını hızlandırması ve Mescid-i Aksa’yı her geçen gün maruz kaldığı ihlallerden koruması” çağrısında bulundu.

Dr. Tayyib Avrupa’nın doğu sınırlarında yaşanan savaş krizinin gittikçe kötüleştiği ve “bu savaşın insanlığı taş devri öncesine götüreceğine” dair dehşet, korku ve endişe yarattığı konusunda uyarıda bulundu. Uluslararası topluma “derhal bu felaketi durdurma ve masumların kanının dökülmesine, şehirlerin tahrip edilmesine ve köylerin yıkılmasına engel olmaya” çağırdı.

El-Ezher Şeyhi ve BM Güvenlik Konseyi (El-Ezher Şeyhliği)
El-Ezher Şeyhi ve BM Güvenlik Konseyi (El-Ezher Şeyhliği)

El-Ezher Şeyhliği tarafından yapılan açıklamaya göre Tayyib konuşmasında ayrıca “savaşın cehenneminden kaçan mültecilerin haklarının, onları kurtararak ve misafir edilerek sağlanması” çağrısında bulunarak, bunların “dinleri ne olursa olsun, hatta dinsiz de olsalar ilahi kanunların ve dinlerin kendilerine garanti ettiği haklar” olduğunu vurguladı.

Tayyib “Kur’an-ı Kerim’in, başta inanç özgürlüğü hakkı, fikir özgürlüğü hakkı ve fert, aile ve toplum sorumluluğu görevi olmak üzere tartışmasız bir açıklıkla tanımlamış olduğu hak ve ödevler bakımından, farklılık ilkesi, insanın ilahî yaratılış kavramının mihenk taşıdır. Bu nedenle Kur’an, bu haklara el koyan, kutsallıklarına dokunan her şeyi, hatta insanları inanç ve din değiştirmeye zorlayacak her türlü uygulamayı yasaklamıştır” dedi.



Sudan'da iki hükümet... Çözüm mü, bölünme mi?

Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)
Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)
TT

Sudan'da iki hükümet... Çözüm mü, bölünme mi?

Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)
Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)

Sudan'da iki hükümetin varlığı, iç ve dış çevrelerde akıllardan uzak bir ihtimal değildi. Bu senaryo, Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında savaşın patlak vermesinden yaklaşık bir yıl sonra, barışçıl bir çözüm için herhangi bir vizyon veya işaretin ufukta görünmemesi nedeniyle, olası birkaç senaryodan biri olarak ortaya atıldı.

ABD Barış Enstitüsü (USIP) Nisan 2024'te, Kenya'nın başkenti Nairobi'de, savaşa karşı olan geniş bir yelpazedeki siyasi ve sivil güçlerin katılımıyla bir çalıştay düzenledi. Çalıştayda savaşın gidişatı ve nereye varacağı değerlendirildi ve olası senaryolar incelendi.

Çalıştayda 3 senaryo ortaya kondu; İlki, savaşın, çatışmanın iki tarafından biri olan Sudan ordusu veya HDK’nin askeri zaferiyle sona ermesi idi. Ancak bu seçenek, savaşın niteliği ve dış müdahalelerin açıkça ortaya çıkması nedeniyle dışlandı.

frgty6u7
Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında Hartum'da yaşanan çatışmalarda ağır hasar gören bina (AFP)

İkinci senaryo, müzakere ve savaştı. Bu senaryoda, sahadaki güç dengesinde radikal bir değişiklik ya da ‘zayıf denge’ meydana gelir ve müzakere masasında savaşın durdurulması yönünde bir adım atılır. Her iki taraf da çatışmalardan yorgun düşmüş olsa da, ordu ve İslamcı müttefiklerinin, düşmanlıkları durdurmayı ve sivilleri koruyarak insani yardım ulaştırmayı amaçlayan Cidde Platformu’na defalarca ret cevabı vermeleri nedeniyle, bu seçenek o dönemde mümkün olmadı.

Çalıştayda yapılan uzun tartışmaların ardından odaklanılan üçüncü senaryo, Sudan'da iki hükümetin varlığıdır. Bu senaryo en olası olanıdır ve ülkedeki çatışmaların şiddetini azaltabilir ve taraflar arasında müzakere masasına oturmak için yollar açabilir.

Geçtiğimiz hafta, Sudan Kurucu İttifakı, HDK Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) başkanlığında, ülkenin batısındaki Güney Darfur eyaletinin başkenti Nyala'yı merkez alan paralel bir hükümet kurduğunu duyurdu. Ancak, ülkeyi bölünmeye maruz bırakma korkusuyla, resmi devlet kurumları dışında herhangi bir otorite kurulmasına bölgede önceden karşı çıkılmıştı.

Siyasi analist Mahir Ebu’l Cuh, Port Sudan ve Nyala'da meşruiyet için çekişen iki hükümetin varlığının artık bir gerçek olduğunu ve her ikisinin de meşru olmadığını, bu nedenle herhangi bir yasal tanıma olmaksızın ele alınacağını söyledi.

dfrgty6
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, askerleriyle birlikte daha önceki bir Hartum ziyareti sırasında (Arşiv – Sudan ordusu sayfası)

Ebu’l Cuh, “Arap ve Afrika ülkeleri Sudan'ın bölünmesini istemiyor ve bölünmeye izin vermeyecek. Böylece bölgede parçalanmanın önü açılmayacak” ifadelerini kullandı.

Ebu’l Cuh, “Port Sudan'da ordunun liderliğindeki fiili hükümetin para birimi ve kimlik belgelerinin değiştirilmesi ve kontrol ettiği bölgelerde lise sınavlarının yapılmasıyla ilgili olarak attığı adımlar, HDK’yi bir ittifak kurmak ve paralel bir otorite oluşturmak için gerekçeler ve mazeretler bulmaya itti” dedi.

Siyasi analist Ebu’l Cuh, uluslararası toplumun ‘Sudan'da iki hükümetin varlığının çatışmanın sonucu olduğunu; nedeni olmadığını, çözümün her iki tarafın da varlığında yattığını ve bunun bölgesel ve uluslararası tarafların çıkarlarına uygun olduğunu anladığını, bu nedenle her iki hükümetle de muhatap olunmasının muhtemel olduğunu’ belirtti.

Ebu’l Cuh, ABD, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır'dan oluşan dörtlünün ertelenen toplantısının amacının ‘bölge ülkelerinin endişelerini ve çıkarlarını uzlaşma formülüyle ele almak, bunları krizin çözümüne katkıları çerçevesinde değerlendirmek ve ateşkesle başlayıp Sudan'da demokratik federal sivil yönetimin yeniden tesis edilmesiyle devam etmek’ olduğunu bildirdi.

Ebu’l Cuh, HDK’nin ‘taktiksel’ bir çerçeve içinde ‘iki hükümetin varlığı’ senaryosunu hedeflediğini ve bunun amacının ‘müzakerelerin (eğer gerçekleşirse) fiili durum olarak iki otorite arasında veya her iki tarafın askeri liderleri arasında yapılması’ olduğunu söyledi.

Siyasi ve askeri analist Hüsameddin Bedevi ise Sudan'da iki hükümetin varlığının, uluslararası toplumun barışçıl çözüm şansını artıracağını düşündüğü bir senaryo olduğunu, ancak aynı zamanda düşmanlığın ileri aşamalarına ve çatışmanın uzamasına yol açabilecek olumsuz sonuçlar doğurabileceğini ifade etti.

Bedevi, “Silahlı çatışmanın devam etmesi ve uluslararası aktörlerin çekişmeleri, tarafları kontrol haritasını genişletmeye ve kendi sosyal çevrelerini temsil eden bölgelerde askeri varlık göstermeye itti” dedi.

Bedevi, “Her iki taraf da uluslararası meşruiyet arıyor ve kontrolündeki bölgelerde sivilleri koruduğu mesajını dünyaya iletmeye çalışıyor” diye konuştu.

Diğer yandan Darfur Bölgesi Valisi ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Mini Arko Minawi, HDK tarafından ilan edilen paralel hükümetin bir veya iki yıl devam etmesi halinde fiili bir hükümet haline geleceğini ve uluslararası alanda tanınacağını, insani yardımların ulaştırılmasını kolaylaştırmak için ateşkesin dayatılacağını söylemişti.