Mısır: Yeni mahkumların tahliyesi, Cumhurbaşkanlığı Af kararlarının rolünü artırıyor

Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi binden fazla kişinin serbest bırakılmasına katkıda bulundu.

Kurban Bayramı münasebetiyle serbest bırakılanlar (Mısır İçişleri Bakanlığı)
Kurban Bayramı münasebetiyle serbest bırakılanlar (Mısır İçişleri Bakanlığı)
TT

Mısır: Yeni mahkumların tahliyesi, Cumhurbaşkanlığı Af kararlarının rolünü artırıyor

Kurban Bayramı münasebetiyle serbest bırakılanlar (Mısır İçişleri Bakanlığı)
Kurban Bayramı münasebetiyle serbest bırakılanlar (Mısır İçişleri Bakanlığı)

Mısır’da yeni mahkûmların tahliyesi, af koşullarını yerine getiren bazı hükümlüler veya çeşitli davalarda hapse mahkûm edilenler için Mısır İçişleri Bakanlığı veya Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi tarafından verilen ‘Cumhurbaşkanlığı affı’ kararlarının rolünü artırdı. Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi, çalışmalarının yeniden başlamasından bu yana binden fazla kişinin serbest bırakılmasına katkı sağladığını ve çalışmalarının devam ettiğini açıkladı.

Mısır, Kurban Bayramı münasebetiyle 2 bin 374 mahkûmu serbest bıraktı. İçişleri Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi’nin af şartlarını yerine getiren bazı hükümlülerin cezalarının geri kalanı için Kurban Bayramı münasebetiyle affa tabi tutulmasına ilişkin kararının uygulanması doğrultusunda, Toplumu Koruma Birimi, af ile tahliye olmaya hak kazananları belirlemek amacıyla ülke genelindeki ıslah ve rehabilitasyon merkezlerindeki mahkûmların dosyalarını incelemekten sorumlu komiteler kurdu.”

İçişleri Bakanlığı’nın resmi Facebook sayfasında paylaşılan açıklamanın devamında “komitelerin çalışmalarının, aftan yararlanmayı hak eden 2 bin 374 tutuklunun affedilerek tahliye edilmesi kararının uygulanmasıyla sona erdiği” bildirildi. Bunun, “bakanlığın ceza politikasını çağdaş konseptiyle uygulama, mahkûmlar için çeşitli gözetim hizmetleri sağlama ve topluma katılmak üzere rehabilite edilen hükümlülerin serbest bırakılma yöntemlerinin yürütme ayağını etkinleştirme konusuna gösterdiği özenin bir parçası olduğu” vurgulandı. Diğer yandan, Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi, siyasi aktivistlerin ve borçluların ailelerinin yanı sıra, partiler ve sivil toplum kuruluşlarından (STK) bazı isimlerin serbest bırakılması yönünde talepler almaya devam ediyor.

Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi, Mısır Kamu Savcılığı kararlarıyla tutuklanan veya çeşitli davalardan hapse atılanlar için zaman zaman af listeleri çıkarıyor. Bu kapsamda en son salı akşamı 32 mahkûm serbest bırakıldı.

Mısır Ahbar el-Yevm haber portalına göre Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi üyesi Tarık el-Avadi, “32 tutuklunun cumhurbaşkanlığı affı kararıyla salı akşamı serbest bırakıldığını” doğruladı. Sisi, çeşitli siyasi, ekonomik ve toplumsal meselelere ilişkin bir “ulusal diyalog” başlatma çağrısına paralel olarak geçen yılın nisan ayında Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi’ni yeniden kurmuştu. Komite üyelerinden Kerim es-Seka “Ulusal Diyalog, yargılama öncesi tutuklama görevini ve mekanizmalarını üstlenen Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi’ni tamamlayıcı bir role sahiptir. Diyalog kapsamında bu konunun tartışılması, komitenin rolünü eksiksiz bir şekilde yerine getirmesine yardımcı oluyor. Birkaç gün önce Mısır resmi Haber Ajansı’na (

MENA) yaptığı açıklamalarda Seka “Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi’nin çalışmalarının yeniden faaliyete geçmesinden beri 1400 kişinin serbest bırakıldığını ve çalışmaların hala devam ettiğini” açıkladı.

asfa
Kurban Bayramı münasebetiyle serbest bırakılanlardan biri (Mısır İçişleri Bakanlığı)

Seka “Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi’nin, aşırılık yanlısı fikirleri ve terör eğilimleri taşıyan kişilerin bir daha topluma sızıp çalışmalarının gerilemesine neden olmaması için çalışmalarını hassasiyetle yürütmeye özen gösterdiğini” vurgulayarak tüm Mısır ulusal güçlerini, komiteyi çalışmalarını tamamlayabilmesi için desteklemeye çağırdı. Cumhurbaşkanlığı Af Komitesi daha önce “önümüzdeki dönem için daha fazla tahliye gerçekleştirme ve serbest bırakılanları Mısır devlet kurumlarıyla iş birliği içinde topluma yeniden kazandırmaya çalışma” sözü vermişti.

Öte yandan Mısır polis güçleri, vatandaşların da katılımıyla Mısır’ın çeşitli vilayetlerinde çok sayıda sokak ve meydanda Kurban Bayramı’nı kutlayarak yoldan geçenlere ve sürücülere hediyeler dağıttı.

Mısır İçişleri Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamaya göre, “İçişleri Bakanlığı’nın Kurban Bayramı kutlamalarına katılma konusunda gösterdiği özen, Mısırlılar tarafından memnuniyetle karşılandı.”



İsrail, Gazzeli Filistinliler için vatan arayışını genişletiyor

İsrail, zorla göç ettirme planından vazgeçmedi, aksine Filistinliler için vatan arayışını sürdürüyor (AFP)
İsrail, zorla göç ettirme planından vazgeçmedi, aksine Filistinliler için vatan arayışını sürdürüyor (AFP)
TT

İsrail, Gazzeli Filistinliler için vatan arayışını genişletiyor

İsrail, zorla göç ettirme planından vazgeçmedi, aksine Filistinliler için vatan arayışını sürdürüyor (AFP)
İsrail, zorla göç ettirme planından vazgeçmedi, aksine Filistinliler için vatan arayışını sürdürüyor (AFP)

İnci Mecdi

Batı basınında, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hükümeti ile Ortadoğu ve Afrika’da bazı ülkeler arasında Gazze Şeridi sakinlerinin topraklarına yerleştirilmesi konusunda devam eden görüşmelere dair haberler yer almaya devam ediyor. Bu durum, Netanyahu'nun Gazzeli Filistinlileri insani bir formül kullanarak zorla göç ettirme planlarının hâlâ yürürlükte olduğunu doğruluyor. Hem de uluslararası hukukun olası bir ihlali ve etnik temizlik eylemi olarak değerlendirildiğinden, kendisini engellemeye yönelik uluslararası ve bölgesel baskılara rağmen.

Güney Sudan Dışişleri Bakanlığı, birkaç gün önce İsrail ile Güney Sudan arasında Gazze sakinlerinin topraklarına transfer edilmesi konusunda görüşmeler yapıldığı yönündeki haberleri yalanlayarak, bu iddiaların “doğru olmadığını ve Güney Sudan hükümetinin resmi tutumunu veya politikasını yansıtmadığını” vurgulasa da, İsrail ve ABD, yüz binlerce Filistinliyi Gazze'den transfer etme çabalarını sürdürüyor. Cumartesi günü Wall Street Journal'a konuşan konuya yakın kaynaklara göre, İsrailli yetkililer, Gazze'den ayrılmayı kabul eden Filistinlileri kabul etmeleri için Libya, Güney Sudan, Somaliland ve Suriye de dahil olmak üzere altı ülke ve bölgedeki mevkidaşlarıyla görüştüler.

Finansal anlaşmalar

Bazı kişiler Amerikalı gazeteye, İsrail'in Gazze sakinlerini Güney Sudan veya Libya'ya yerleştirmeye yönelik görüşmelerinin devam ettiğini söylerken, bir başka kaynak Filistinlileri Suriye veya Somali'den ayrılan bir bölge olan Somaliland'a yerleştirmek için daha önce yapılan görüşmelerde kayda değer bir ilerleme kaydedilmediğini bildirdi.

Somaliland hükümetinin temsilcisi, görüşmelerin hâlâ devam ettiğini belirtirken, Libya ve Suriye'deki yetkililer gazetenin bu haberle ilgili yorum taleplerine yanıt vermediler. Mevcut ve eski ABD’li yetkililer, ABD'nin Filistinlilerin topraklarına yerleştirilmesi konusunda İsrail ile Afrika ülkeleri arasında yapılan müzakerelere dahil olmadığını belirttiler.

Değerlendirilen destinasyonların çoğu, iç çatışmalar ve ekonomik çalkantılar gibi kendi iç sorunlarından muzdarip ve muhtemelen yüz binlerce göçmeni barındırmada zorluk çekecekler. Buna rağmen, kötü koşulları, Gazze'den veya başka yerlerden transfer edilen kişilerin kabulü karşılığında kendilerine ekonomik destek veya başka faydalar sunabilecek anlaşmaların kapısını açtı.

Mısır'ın itirazı ve baskısı

Ekim 2023'te Gazze Savaşı'nın patlak vermesinden haftalar sonra, İsrailli yetkililer Gazze Şeridi sakinlerinin zorla göç ettirilmesine yönelik planlardan açıkça bahsetmeye başladılar. Bu fikir, ABD Başkanı Donald Trump'ın bu yılın başlarında 2 milyon Filistinlinin Mısır ve Ürdün'e transfer edilmesini talep etmesiyle daha büyük bir yankı oluşturdu. Trump, ABD'nin Gazze Şeridi'ni kontrol edeceğini ve “Gazze Rivierası” olarak tanımladığı plan ile Gazze’nin uluslararası bir turizm merkezi olarak yeniden geliştirileceğini de söyledi.

Bu talepler, İsrail ve ABD'nin Gazze Şeridi sakinlerini Sina'ya yerleştirme baskısına boyun eğmeyen Kahire ile Washington arasında gerginliğe yol açtı. Wall Street Journal'a konuşan bazı kişiler, bu baskının devam ettiğini belirtti.

Mısır, Gazze Şeridi'nin sakinlerinden boşaltılması fikrine, uluslararası hukuku ihlal eden ve Filistin davasının tasfiyesi ile sonuçlanacak bir etnik temizlik operasyonu olarak gördüğü için şiddetle karşı çıkıyor. Bazı kaynaklara göre, ABD'nin baskısı, birçok görüşmenin İsrailli ve Mısırlı yetkililer arasında sözlü atışmalar da dahil olmak üzere tartışmalarla geçmesine neden oldu.

Kaynaklar daha önce de Associated Press'e (AP), Mısır'ın Güney Sudan'a, İsrail'in Gazze sakinlerini daha geniş bir anlaşmanın parçası olarak topraklarına yerleştirme teklifini kabul etmemesi için baskı yaptığını bildirmişti. İki Mısırlı yetkili, İsrail'in aylardır Filistinlileri kabul edecek bir devlet bulma çabalarından haberdar olduklarını ve bu çabaların Sudan ile sınırı olan Güney Sudan ile temasları da içerdiğini söylediler. Kahire'nin Güney Sudan'a Filistinlileri kabul etmemesi yönünde baskı yaptığını kabul ettiler.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Güney Sudan için bu anlaşma, İsrail ile daha yakın bağlar kurmasına yardımcı olabilir. Washington ile ilişkilerini iyileştirmesi için Güney Sudan’la çalışan bir Amerikan lobi şirketinin kurucusu olan Joe Szlavik, Güney Sudanlı yetkililerden görüşmeler hakkında bilgi aldığını söyledi. Bir İsrail heyetinin, Filistinliler için kamplar kurma olasılığını görüşmek üzere ülkeyi ziyaret etmeyi planladığını da sözlerine ekledi. Güney Sudanlı bir sivil toplum örgütünün başkanı Edmund Yakani de görüşmeler hakkında Güney Sudanlı yetkililerle görüştüğünü söyledi.

Szlavik'e göre, ABD İsrail ile yapılan görüşmelerden haberdar ancak doğrudan müdahil değil. Güney Sudan'ın, Trump yönetiminin ülkenin bazı seçkinlerine uyguladığı seyahat yasağını ve yaptırımları kaldırmasını istediğini açıkladı. Nitekim ülke, belki de Trump'ın gözüne girme çabasıyla, ABD yönetiminin yasadışı göçmenlere yönelik toplu sınır dışı etme operasyonları kapsamında halihazırda sekiz kişiyi kabul etti.

Beyaz Saray Sözcüsü Anna Kelly, “Başkan Trump, Gazze yeniden inşa edilirken Filistinlilerin güzel ve yeni bir yere yerleşmelerine izin verilmesi de dahil olmak üzere, Filistinlilerin yaşamlarını iyileştirmek için sık sık yenilikçi çözümler çağrısında bulundu. Ancak Hamas'ın önce silahsızlanmayı ve bu savaşı sona erdirmeyi kabul etmesi gerekiyor ve şu anda verebileceğimiz daha fazla ayrıntı yok” dedi.

Gönüllü ayrılış mı, zorla göç ettirme mi?

Birçok Filistinli, savaştan ve kıtlığa yakın bir açlık krizinden kaçmak için en azından geçici olarak Gazze'den ayrılmak istese de, kalıcı olarak ayrılmayı ve başka bir yere yerleşmeyi reddediyor. Hukuk örgütleri, insani yardım kuruluşları ve bazı hükümetler, ayrılmaların gerçekten gönüllü olup olmayacağını sorguluyorlar. Birleşmiş Milletler ve İnsan Hakları İzleme Örgütü de dahil olmak üzere bazıları, bu fikrin etnik temizlik sayılabileceği konusunda uyardılar.

Cenevre Sözleşmeleri uyarınca, zorla göç ettirme bir suç ve yalnızca sivillerin güvenliği için geçici tahliye veya askeri zorunluluk gibi dar kapsamlı durumlarda kendisine izin verilebilir. İsrailli ve uluslararası hukuk uzmanlarıysa, bu kriterleri karşılamanın zor olduğunu ve Gazze'nin savaştan zarar görmüş ortamının, transferlerin gönüllü olacağı yönündeki argümanları zorlaştırdığını belirttiler.

Özellikle gençler, çocuklu aileler veya hasta akrabaları olan birçok Gazzeli'nin ayrılmak istediği bildiriliyor. Filistin Politika ve Anket Araştırmaları Merkezi tarafından geçen mayıs ayında yapılan ankete katılan Gazzeli Filistinlilerin üçte birinden fazlası, savaştan sonra göç etmeye istekli olduklarını söyledi.

Merkezin Direktörü Halil Şikaki'ye göre, göç etme olasılığı en yüksek olan demografik grup, eğitimli gençler ve bu durum Gazze'den beyin göçüne katkıda bulunabilir. Şikaki, savaştan önce yapılan anketlere göre, bu grup arasındaki katılımcıların üçte ikisi ila dörtte üçünün ekonomik ve güvenlik nedenleriyle Gazze'den başka yerlere göç etmeye istekli olduğunu ekledi. Birçoğunun Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Körfez ülkeleri veya Türkiye'ye taşınmakla ilgilendiğini belirtti.