Irak Petrol Bakanı’nın acı günü: Aile üyeleri trafik kazasında hayatını kaybetti

Abulgani’nin ailesinin aracının kaza sonrası görüntüsü (Bahgdad Today)
Abulgani’nin ailesinin aracının kaza sonrası görüntüsü (Bahgdad Today)
TT

Irak Petrol Bakanı’nın acı günü: Aile üyeleri trafik kazasında hayatını kaybetti

Abulgani’nin ailesinin aracının kaza sonrası görüntüsü (Bahgdad Today)
Abulgani’nin ailesinin aracının kaza sonrası görüntüsü (Bahgdad Today)

Irak’ta Basra ile Necef'i birbirine bağlayan uluslararası karayolu üzerinde meydana gelen trafik kazasında, Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani’nin aile üyelerinden ve korumalarından biri hayatını kaybetti. Kaza, Irak Petrol Bakanı'nın babasının naaşının defin töreninden döndükten sonra meydana geldi.

Irak'ın tüm vilayetlerindeki Şii vatandaşların çoğu, ölülerinin naaşlarını İmam Ali bin Ebi Talib'in türbesinin yanındaki mezarlığa gömüyor.

Yerel basına konuşan güvenlik kaynaklarının verdiği bilgiye göre, Basra vilayetine giden uluslararası karayolu üzerinde meydana gelen trafik kazasında, bakanın kız kardeşi, kızı, araç sürücüsü ve bir güvenlik görevlisi hayatını kaybetti.

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) hariç Irak vilayetindeki tüm yollar, kalitesizlik ve trafik ışıklarının bulunmamasından mustarip. Bu yollar üzerinde araçların hız yapıp yapmadığına dair kameralar bulunmuyor. Bu durum da sürücüleri saatte 200 kilometreye kadar ulaşan hız yapmaya itiyor.

Irak’ta neredeyse her gün trafik kazalarının yaşandığı illeri birbirine bağlayan yolların bir kısmı halk arasında ‘ölüm yolu’ olarak nitelendiriliyor.

Irak Planlama Bakanlığı'na bağlı Merkezi İstatistik Bürosu, Mart ayı ortasında trafik kazalarına ilişkin istatistikleri yayınladı. Buna göre 2022 yılında 11 bin 523 trafik kazası yaşandı. 2022 yılında 2021’e yılına kıyasla kazalarda yüzde 8 artış yaşanarak 3 bin 21 kişi hayatını kaybetti.

IKBY hariç kazaların 3 bin 79'u yani yüzde 26,7'si ölümlü, 8 bin 444'ü ise (yüzde 73,3) ölümcül olmayan kazalar. 2021 de ise 10 bin 659 kaza oldu.

Irak Başbakanı Şiya es Sudani, yaşanan kaza sebebiyle bakan ve ailesine taziyede bulundu.



Doğada olmayan proteinler üreten yapay zeka, yılan ısırığı tedavisinde "devrim yaratacak"

Bilim insanları yılan zehrine karşı etkili ve ucuz panzehirler üretmeye çalışıyor (Pexels)
Bilim insanları yılan zehrine karşı etkili ve ucuz panzehirler üretmeye çalışıyor (Pexels)
TT

Doğada olmayan proteinler üreten yapay zeka, yılan ısırığı tedavisinde "devrim yaratacak"

Bilim insanları yılan zehrine karşı etkili ve ucuz panzehirler üretmeye çalışıyor (Pexels)
Bilim insanları yılan zehrine karşı etkili ve ucuz panzehirler üretmeye çalışıyor (Pexels)

Yapay zekayla geliştirilen yeni proteinler, ölümcül yılan zehrini etkisiz hale getirmede önemli bir başarı elde etti. 

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre her yıl 2 milyondan fazla kişi yılan ısırıkları sonucu sağlık sorunu yaşıyor ve en az 100 bin kişi hayatını kaybediyor. Bu vakaların büyük bir kısmı Afrika ve Asya'daki orta veya düşük gelirli ülkelerde görülüyor.

Genellikle hayvanlardan elde edilen mevcut panzehirler, yüksek maliyet, düşük ve yan etki gibi problemler taşıyor. 

Daha etkili ve uygun fiyatlı alternatifler üretmeye çalışan bilim insanları önemli bir adıma imza attı. 

2024 Nobel Kimya Ödülü'nü kazanan isimlerden Prof. Dr. David Baker liderliğindeki araştırmacılar, yapay zeka kullanarak yılan zehrine bağlanıp bunu etkisiz hale getiren yeni proteinler üretti. Prof. Dr. Baker, 2003'ten beri doğada olmayan proteinler ürettiği için ödüle layık görülmüştü.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (15 Ocak) yayımlanan çalışmada üç parmaklı toksin denen protein grubuna odaklandı. 

Özellikle kobra, mamba ve mercan yılanı zehirlerindeki bu proteinler, mevcut panzehirlere karşı epey dirençli. 

Yapay zekanın geliştirdiği yeni molekülleri, farelerdeki üç parmaklı toksinlere karşı test eden ekip, hayvanların yüzde 80 ila yüzde 100 oranında hayatta kaldığını gözlemledi. Bu oran, toksin türü, buna karşı uygulanan protein biçimi ve dozuna göre değişkenlik gösterdi. 

Her bir yılanın zehri kendine has bir toksin bileşimi içerdiğinden yeni tedavi, bütün yılan zehirlerini etkisiz hale getirmeyi vaat etmiyor. 

Ancak yeni çalışma,tedavinin etkinliğini ve yapay zekanın protein geliştirme sürecini hızlandırma potansiyelini ortaya koyuyor.

Makalenin yazarlarından Susana Vázquez Torres, "Yılan ısırıklarının tedavisinde devrim yaratabileceğimizi düşünüyorum" diyor. 

Vázquez Torres ayrıca yapay zekayla üretilen proteinleri düzenlemelerine gerek kalmadığını da ekliyor:

İlk denemede işe yarayan bir şey bulmak inanılmaz bir şeydi.

Diğer yandan yılan ısırıkları üzerine çalışan Diogo Martins, yer almadığı çalışma hakkında "Bunu çığır açıcı diye tanımlamasam da (benzer yaklaşımlar üzerinde çalışan birkaç grup var) makine öğrenimi verilerini, sıcaklık değişimlerine dirençli ve üretim dostu proteinlere etkili bir şekilde dönüştürmesi açısından öne çıkıyor" diyor. 

Bilim insanları yeni proteinlerin kolay ve ucuza üretilmesiyle kayda değer bir avantaj sağladığını söylüyor. 

Makalenin bir diğer yazarı Timothy Patrick Jenkins "Tasarlanan bu proteinlerin bir avantajı da küçük olmaları; o kadar küçükler ki dokuya daha iyi nüfuz etmelerini ve toksinleri mevcut antikorlardan daha hızlı etkisiz hale getirmelerini bekliyoruz" diyerek ekliyor:

Ayrıca yapay zeka destekli yazılımla tamamen bilgisayarda oluşturulan bu proteinler, keşif sürecindeki zamanı önemli ölçüde azalttı.

Independent Türkçe, Phys.org, Popular Science, Telegraph, Nature, Dünya Sağlık Örgütü