Yemen krizini sona erdirmenin giriş noktası: Riyad görüşmeleri

Gözlemciler, Şarku'l Avsat’a “Yemenli liderler gelecek nesillerin geleceği için taviz vermekle ilgileniyor”

Yemen Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi Başkanı, geçtiğimiz Ağustos ayında Riyad'da ABD'nin Yemen elçisi ile yaptığı toplantıda (SABA)
Yemen Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi Başkanı, geçtiğimiz Ağustos ayında Riyad'da ABD'nin Yemen elçisi ile yaptığı toplantıda (SABA)
TT

Yemen krizini sona erdirmenin giriş noktası: Riyad görüşmeleri

Yemen Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi Başkanı, geçtiğimiz Ağustos ayında Riyad'da ABD'nin Yemen elçisi ile yaptığı toplantıda (SABA)
Yemen Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi Başkanı, geçtiğimiz Ağustos ayında Riyad'da ABD'nin Yemen elçisi ile yaptığı toplantıda (SABA)

Yemen'de, Husi grubu da dahil olmak üzere Yemenli taraflar arasında Riyad'da gerçekleşecek görüşmelere ilişkin bölgesel ve uluslararası beklenti, Yemenli ve Batılı kaynaklar, görüşmelerin tarafların geçen Ramazan ayında vardıkları barış taslağı çerçevesinde yoğunlaşmasını bekliyordu.

Gözlemciler, Riyad ve Maskat'ın dosyada tüm ağırlıklarını kullanarak yaptıkları çabaların, insani yönü ilgilendiren aşamayı öne çıkardığını ve bunun, ardından gelecek askeri ve siyasi yönlerin ana ve mantıklı girişi olduğunu düşünüyor. Yemenli liderlerin, gelecek nesillerin geleceği için büyük tavizlerde bulunma sorumluluğunun etik ve ulusal olarak kendileri üzerinde olduğunu düşünüyorlar.

Şarku'l Avsat, geçtiğimiz Nisan ayında yaptığı bir haberde, Yemen barış planının ülkede tam bir ateşkes, tüm kara, deniz ve hava sınır kapılarının açılması, Merkez Bankası'nın birleştirilmesi ve tüm esir ve tutukluların (tümü karşılığında tümü) serbest bırakılması üzerine odaklanacağını ortaya çıkarmıştı. Öte yandan, Riyad, Sana heyetine davetin, 2021 yılının Mart ayında ilan edilen Suudi Arabistan girişimi temelinde ve geçtiğimiz Nisan ayı ortasında Yemen'in başkentinde Suudi Arabistan Büyükelçisi Muhammed el-Caber ile yaptığı görüşmelerin bir sonucu olarak yapıldığını duyurdu.

FOTOĞRAF ALTI:  Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammed el-Cabir geçtiğimiz Nisan ayında Sana'ya yaptığı ziyarette iken (Şarku'l Avsat)
Suudi Arabistan'ın Yemen Büyükelçisi Muhammed el-Cabir geçtiğimiz Nisan ayında Sana'ya yaptığı ziyarette iken (Şarku'l Avsat)

Kimliğini açıklamak istemeyen üst düzey bir Yemenli yetkili, Şarku'l Avsat’a yaptığı açıklamada mevcut Riyad müzakerelerinin, Ramazan ayında açıklanan barış taslağı çerçevesinde yürütüldüğünü belirtti ve daha fazla ayrıntı vermekten kaçındı.

Öte yandan, Şarku'l Avsat’a konuşan bir Batılı diplomat, barış taslağının bir süredir masada olduğunu söyledi ve bazı endişelerini dile getirdi. Diplomat, "Husiler her şeyi ele geçirmek istiyor gibi görünüyor. Husiler ile herhangi bir şeyin beklenmesi zor, bekleyip sonuçları görmemiz gerekiyor" dedi.

Husi Heyetinin Başkanı Muhammed Abdusselam geçtiğimiz Perşembe günü Riyad'a varır varmaz Şarku'l Avsat’a yaptığı açıklamada "Barış, üzerinde çalışılan ilk seçenektir" dedi. Riyad müzakerelerinin, insani, askeri ve siyasi tüm dosyalarda somut ilerleme ile sonuçlanmasını umduğunu ifade ederek, Yemen, komşu ülkeler ve bölge için barış ve istikrar getireceğini söyledi.

Hükümet, adil ve kapsamlı bir barışa ulaşmak için tüm girişimlere açık olmaya devam edeceğini vurguladı. Bunun, üç referans doğrultusunda gerçekleşecek ve darbenin sona ermesini, devlet kurumlarının yeniden kurulmasını, Yemen'de barış, istikrar ve kalkınmayı sağlaması bekleniyor.

FOTOĞRAF ALTI:  Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi Başkanı, Ağustos ayı sonlarında Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri ve beraberindeki heyetle Aden'de yaptığı toplantıda (SABA)
Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi Başkanı, Ağustos ayı sonlarında Körfez İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri ve beraberindeki heyetle Aden'de yaptığı toplantıda (SABA)

Yemen cumhurbaşkanlığı kaynaklarına göre, planın ilk aşaması, ateşkes ilan edilmesi, ardından Merkez Bankası'nı birleştirmek, mahkum değişimi (hepsi karşılığında hepsi) için teknik komiteler oluşturmak ve taraflar arasında güven inşa etmek olacak. Ardından, Yemenlilerin devlet şeklini nasıl gördüklerini belirlemek için doğrudan müzakereler aşaması gelecek ve ardından geçiş dönemi başlayacak.

Plan ayrıca, tüm kapıların açılmasını ve kara, deniz ve hava kapılarındaki kısıtlamaların kaldırılmasını içeriyor. Bu hem Husi hem de meşru bölgelerde normal şekilde çalışmaya geri dönecekleri anlamına geliyor. Ayrıca, Suudi Arabistan desteğiyle kapsamlı bir ekonomik reform süreci de kapsıyor.

Yemen'de karar alma süreci hakkında bilgi sahibi Yemenli bir yetkili, Riyad'daki mevcut görüşmelerden çıkacak herhangi bir anlaşmanın, daha önce barış taslağında bahsedilen üç aşamadan öteye geçmeyeceğine inanıyor. Yetkili, Şarku'l Avsat'a verdiği demeçte, "Bu aşamalar, aslında 2021 yılının Mart ayındaki Suudi Arabistan girişiminden kaynaklanıyor" dedi.

İnsani dosya krizi sona erdirmek için bir giriş noktası

Ayrıca, eski Yemen Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Mustafa en-Numan, Suudi Arabistan ve Umman'ın çabalarının, insani tarafla ilgili aşamanın uygulanmasına odaklandığını, bunun askeri ve siyasi taraflarda takip edecek olan şeyin ana girişi olduğu temelinde görüyor.

Numan, Şarku'l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: "Riyad ve Maskat'ın yaptığı çabaların başında, insani tarafla ilgili aşamayı uygulamaya olan bağlılıkları geliyor. Bu aşamayı, askeri ve siyasi taraflarda takip edecek olan şeyin ana ve mantıklı giriş noktası olarak görüyorlar."

Mustafa en-Numan, "Riyad ve Maskat, her ikisi de öncelikle Yemen halkının yaşadığı insani trajediye son vermeye yardımcı olacak bir anlaşmaya varmak için tüm ağırlıklarını ve etkilerini kullanıyorlar. Ayrıca, Tahran ve Riyad arasındaki olumlu ilişkiler de devam eden müzakereleri kolaylaştırmaya katkıda bulunuyor" dedi.

 Gözlemcilere göre Suudi-İran ilişkilerinin Çin himayesi altına geri dönmesi, Yemen krizi üzerinde olumlu bir etki yarattı (Şarku'l Avsat)
Gözlemcilere göre Suudi-İran ilişkilerinin Çin himayesi altına geri dönmesi, Yemen krizi üzerinde olumlu bir etki yarattı (Şarku'l Avsat)

Ancak, Yemenli siyasetçi ve diplomat, "Sonuçta mesele, Yemenli liderlerin sorumluluğudur ve gelecek nesiller için endişe duyarak büyük tavizlerde bulunmaları için ahlaki ve ulusal bir görevi vardır. Herkesin, Riyad'ın bir hayır kurumu olmadığını ve halkına odaklanmak istediği taahhütleri olduğunu anlaması gerekir" dedi.

Geçtiğimiz Nisan ayında tartışılan barış planına dönersek, Yemen Cumhurbaşkanlığı kaynakları, hükümet tarafının, Husilerin herhangi bir hile veya geri adım atmaması için garantiler talep ettiğini açıkladı. Husiler herhangi bir hile veya manipülasyon yaparsa, Yemen hükümetinin tüm bu taahhütlerden feragat edeceğini ve uluslararası toplumun bu hareketi caydırması gerektiğini söyledi.

Aynı kaynaklara göre, Nisan ayındaki görüşmelerde tüm dosyalar, Güney sorunu da dahil olmak üzere ele alındı. Kaynaklar, "Güney sorunu da dahil olmak üzere tüm dosyalar çok kapsamlı bir şekilde ele alındı. Bu, devletteki siyasi sürecin tarafları arasında anlaşmazlıklar olduğu bir konudur, ancak onlar bunu çözmek için çalışıyorlar. Süreç uzun ve zaman alıyor" dedi.

Kaynaklar, "İki yıllık bir geçiş dönemi yerine beş veya üç yıllık bir geçiş dönemi de dahil olmak üzere seçenekler var. Bu, taahhütlere ve garantilere bağlıdır. Taraflara, özellikle geçiş dönemi konusunda başka seçenekler varsa, karar verme hakkı verildi. Güneyliler, geçiş döneminin, bir referandum veya kader tayini ile sonuçlanacak bir devlet şeklini içermesi gerektiğine inanıyorlar. Başkanlık Konseyi, Güneyli üyeleri ez-Zubeydi, el-Bahsani, el-Alimi ve Ebu Zaraa’ya, Ana dosyalar içerisinde tartışılmak üzere güney meselesine ilişkin bir kavram taslağı hazırlama görevi verdi” şeklinde konuştu.



Trump'ın Amerika'nın Gazze'yi kontrol edeceği yönündeki açıklaması eleştirilere yol açıyor

Resim  ABD Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile düzenlediği basın toplantısında (AP)
Resim  ABD Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile düzenlediği basın toplantısında (AP)
TT

Trump'ın Amerika'nın Gazze'yi kontrol edeceği yönündeki açıklaması eleştirilere yol açıyor

Resim  ABD Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile düzenlediği basın toplantısında (AP)
Resim  ABD Başkanı Donald Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile düzenlediği basın toplantısında (AP)

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre ABD Başkanı Donald Trump'ın, Filistinlilerin başka yerlere yerleştirilmesinin ardından ABD'nin Gazze Şeridi'nin kontrolünü ele alacağını açıklaması sert tepkilere yol açtı.

Hamas lideri Sami Ebu Zuhri

Gazzelilere ayrılma çağrısını "topraklarından sürülme" olarak nitelendirdi. "Bunu bölgede kaos ve gerginlik yaratmanın reçetesi olarak görüyoruz, çünkü Gazze halkı bu planların geçmesine izin vermeyecektir." dedi.

Demokrat Senatör Chris Murphy

X'teki bir gönderide, "Aklını tamamen kaybetmiş" dedi. ABD'nin Gazze'yi işgal etmesi binlerce Amerikan askerinin katledilmesine ve Ortadoğu'da onlarca yıl sürecek bir savaşa yol açacaktır. Kötü bir şaka gibi" ifadelerini kullandı.

Demokrat Temsilci Jake Auchincloss

News Nation TV'ye verdiği demeçte bu önerinin “pervasız ve mantıksız” olduğunu ve İsrail ile Hamas arasındaki ateşkesin ikinci aşamasını bozabileceğini söyledi. “Trump'ın gerekçelerine bakmak zorundayız. Her zaman olduğu gibi, Trump siyasi bir konu önerdiğinde, bunun kayırmacılık ve kendine hizmetle bir bağlantısı var” dedi. Trump ve damadı Jared Kushner'e atıfta bulunarak, “Burayı bir tatil köyüne dönüştürmek istiyorlar” ifadelerini kullandı.

John Alterman, Washington Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi Orta Doğu Programı Başkanı

“Gazzelilerin çoğu, günümüz İsrail'inin bazı kısımlarından kaçan ve asla eski evlerine dönemeyen Filistinlilerin torunlarıdır. "Birçoğunun parçalanmış Gazze'yi terk etmeye istekli olacağından şüpheliyim" şeklinde konuştu.