Yemen'deki çatışma kadınları ve çocukları tehdit ediyor

 Sana'nın eteklerindeki Yemenli kadınlar mezhepsel etkinliklere katılmaya zorlanıyor. (Husi medyası)
Sana'nın eteklerindeki Yemenli kadınlar mezhepsel etkinliklere katılmaya zorlanıyor. (Husi medyası)
TT

Yemen'deki çatışma kadınları ve çocukları tehdit ediyor

 Sana'nın eteklerindeki Yemenli kadınlar mezhepsel etkinliklere katılmaya zorlanıyor. (Husi medyası)
Sana'nın eteklerindeki Yemenli kadınlar mezhepsel etkinliklere katılmaya zorlanıyor. (Husi medyası)

Son yayınlanan iki uluslararası rapor, Yemen’deki çatışmanın başlamasından bu yana ülkedeki kadınlar ve çocuklar üzerindeki yıkıcı etkilerin yanı sıra savaşın devam etmesi ve kapsamlı bir anlaşmaya varılması durumunda karşılaşacakları birçok risk olduğunu ortaya koydu.

Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) raporunda, kriz ortamlarındaki Yemenli kadınlar ve kız çocukları cinsel sömürü, istismar ve baskıya karşı artan risk altında olmaya devam ettiğini, cinsiyete dayalı şiddetin önlenmesine yönelik hizmetlere ihtiyaç duyan yaklaşık 7,1 milyon Yemenli kadın ve kız çocuğunun bulunduğunu bildirdi.

Sana'daki bir sağlık merkezinde diyaliz seansına giren Yemenli bir kadın. (EPA)
Sana'daki bir sağlık merkezinde diyaliz seansına giren Yemenli bir kadın. (EPA)

UNFPA raporu, sekizinci yılına giren krizin yükünü Yemenli kadın ve kız çocuklarının taşımaya devam ettiğini, ülkede yerinden edilmiş 4,5 milyon kişinin yüzde 80'inin kadın ve çocuklardan oluştuğunu ve yerinden edilmiş ailelerin yaklaşık dörtte birine kadınların baktığını gözler önüne serdi.

Fiziksel ve psikolojik kayıplar

BM raporuna göre çatışma ve yoksunluğun devam eden etkisi, Yemen'de mevcut olmayan zihinsel sağlık desteği nedeniyle de kadın ve kızlar üzerinde ağır fiziksel, psikolojik ve sağlık sorunlarına yol açtı. Yedi milyon Yemenlinin tedaviye ve desteğe ihtiyacı olduğu vurgulandı.

yemen

Rapora göre Yemen, dünyadaki en kötü ve en köklü insani krizlerden birine tanık oluyor. Yaklaşık 21,6 milyon kişi insani yardıma ihtiyaç duyuyor. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Yemen nüfusunun yüzde 80'inden fazlası gıda, temiz içme suyu ve temel sağlık hizmetlerine ulaşmakta zorluk çekiyor.

Yemen'deki çatışmaların başlamasından bu yana cinsiyete dayalı şiddetin arttığı belirtilen raporda, çatışmalar devam ederken barınma seçeneklerinin sınırlı olması ve resmi ve gayri resmi koruma mekanizmalarının çökmesi nedeniyle Yemenli kızlar, çocuk yaşta evlilik, insan ticareti, dilencilik ve çocuk işçiliği gibi sorunlara karşı giderek daha savunmasız hale geliyor.

7,1 milyondan fazla Yemenli kadın ve kız çocuğunun cinsiyete dayalı şiddetin önlenmesi için hizmetlere ihtiyacı olduğu kaydedilirken savaş nedeniyle Yemen'deki kızlar ve kadınlar iş, geçim kaynağı ve günlük ihtiyaçlar bulmak için genellikle tek başlarına uzaklara gidiyor ve bu da onları savunmasız bırakıyor.

Raporda, BM Fonu'nun Yemen genelinde kadınlar ve kızlar için yaklaşık 29 güvenli yere, ayrıca en savunmasız gruplara hizmet verecek sekiz kadın sığınma evine ve beş özel ruh sağlığı merkezine verdiği mevcut desteğe değinildi.

Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, ABD Kalkınma Ajansı ile iş birliği içinde, Yemen'deki en savunmasız kadın ve kızlara sağlık hizmetlerinin yanı sıra hayat kurtarıcı koruma sağlayarak ulaşmak için çalışıyor.

UNFPA, geçtiğimiz yıl Yemen'de 330 binden fazla kadın ve kız çocuğuna ilaç, doğum ve ruh sağlığı hizmetleri ile diğer yardımları sağladığını belirtiyor.

Risk altındaki çocuklar

Çocukları Kurtarın Vakfı (Save the Children) Yemen'de yıllardır devam eden, olumsuz sonuçlar doğuran ve milyonlarca çocuk üzerinde etkisi olan çatışmaların bıraktığı riskler açısından ülkeye yapılan insani yardım hacmindeki yaklaşık yüzde 60'a ulaşan yıllık azalmanın devam ettiğine dikkat çekti. Çocuklar da dahil olmak üzere milyonlarca kişinin hayatını riske atacağı konusunda uyarıda bulundu.

Vakıf yakın zamanda yayınladığı bir raporda, Yemen'deki durumun dünyadaki en büyük acil durumlardan biri olduğunu ancak insani yardımın son beş yılda yüzde 62 oranında azaldığını belirtti. Bu durumun ülkedeki en savunmasız olanları, özellikle de çocukların hayatlarını ve geleceklerini riske attığını vurguladı.

Sana'daki bir yardım kuruluşunda sıra bekleyen çocuklar. (EPA)
Sana'daki bir yardım kuruluşunda sıra bekleyen çocuklar. (EPA)

BM’ye göre Yemen nüfusunun üçte ikisi, yani 11 milyonu çocuk olmak üzere 21,6 milyon kişi bu yıl insani yardıma ve korumaya ihtiyaç duyacak. Buna rağmen İnsani Müdahale Planı'na (HRP) ayrılan fon, 2019'daki 3,64 milyar dolardan şu ana kadar 1,38 milyar dolara düştü.

Uluslararası örgütün raporu, finansal kıtlığın acil ve derinden rahatsız edici olduğunu gösterdi. Özellikle 2023 yılında şu ana kadar en az fonlanan çocukların korunması için gereken finansmanın yalnızca yüzde 7,5'i, eğitim için ise yüzde 9,6'sı sağlandı.

Geçtiğimiz şubat ayında düzenlenen son bağış konferansında bağışçıların verdiği taahhütler, 2023'ün sonunun yaklaşmasına rağmen finansman gereksinimlerinin yalnızca üçte birini oluşturuyor.



Gazze ateşkesi: Atılım için geri sayım başladı mı?

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Katarlı mevkidaşı ile Doha'da basın toplantısı düzenledi. (AFP)
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Katarlı mevkidaşı ile Doha'da basın toplantısı düzenledi. (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: Atılım için geri sayım başladı mı?

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Katarlı mevkidaşı ile Doha'da basın toplantısı düzenledi. (AFP)
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Katarlı mevkidaşı ile Doha'da basın toplantısı düzenledi. (AFP)

Arabulucuların Gazze Şeridi'nde ateşkesin yeniden başlamasıyla ilgili olarak tarafların tutumlarında ‘kısmi ilerleme’ kaydedildiğine dair güvencelerinin ortasında, Hamas ile İsrail arasında bir anlaşmaya varılmasının, özellikle ‘savaşın nasıl sonlandırılacağı’ konusunda bir anlaşma sağlanamaması nedeniyle ‘zor’ olduğu tahmin ediliyor.

Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani dün Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Doha'da düzenlediği basın toplantısında, Gazze'de yeni bir ateşkese ulaşma çabalarında ‘bazı ilerlemeler kaydedildiğini, ancak İsrail ile Hamas arasında bir anlaşmaya varılmasının zor olduğunu’ söyledi. Al Sani, “Perşembe günü diğer toplantılara kıyasla bazı ilerlemeler kaydettik. Ancak en önemli soruya bir cevap bulmamız gerekiyor: Bu savaşı nasıl sona erdireceğiz? Tüm müzakerelerin odak noktası bu” ifadelerini kullandı.

Al Sani’ye göre Hamas, İsrail Gazze Şeridi'ndeki savaşı sona erdirirse kalan tüm İsrailli esirleri serbest bırakmaya hazır. Ancak İsrail, Hamas’ın ‘savaşı sona erdirmek için net bir vizyon ortaya koyulmadan esirleri serbest bırakmasını’ istiyor. Al Sani, “Taraflar arasında ortak bir hedef olmadığında, savaşı sona erdirme şansının çok zayıfladığını düşünüyorum” dedi.

Fidan, Türk yetkililerin Hamas'la yaptığı görüşmelerin, hareketin Gazze'deki ateşkesin ötesine geçen ve İsrail'le yaşanan krize iki devletli çözüm de dahil olmak üzere kalıcı bir çözüm getirmeyi amaçlayan bir anlaşmaya daha açık olacağını gösterdiğini söyledi.

Kapsamlı bir vizyon

Öte yandan Hamas, Gazze Şeridi'ne gönderilen yardım malzemelerinin azalmasının yarattığı baskı ve İsrail'deki sivil itaatsizlik çağrıları arasında ‘kapsamlı’ olmasını istediği ‘bir anlaşmaya varma çabalarının başarısını’ desteklemekten bahsediyor.

ABD Başkanı Donald Trump'ın yaklaşık iki hafta sonra bölgeye yapacağı ziyaret öncesinde yaşanan bu gelişmeler, ‘yakın bir ateşkes için geri sayımın her zamankinden çok daha olası hale geldiğini’ gösteriyor. Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlara göre, kapsamlı mı yoksa geçici mi olduğu konusunda görüş ayrılıkları bulunan olası bir anlaşmayı, ziyaret öncesi ABD'nin baskısı çözecek gibi görünüyor.

Dün Şarku’l Avsat'a konuşan Hamas'tan bilgili bir kaynağa göre, hareket cumartesi günkü toplantıda Mısırlı arabulucu aracılığıyla, entegre bir girişim de dahil olmak üzere savaşı sona erdirmek için kapsamlı vizyonunu sundu. Kaynak, “Hamas tarafından Mısır aracılığıyla sunulan bu girişim, geniş çapta memnuniyetle karşılandı” dedi.

zxscdfrg
İsrail'in dün Gazze'nin orta kesiminde yer alan el-Bureyc Mülteci Kampı’na düzenlediği saldırının ardından Filistinli bir adam yaralı bir çocuğu taşıyor. (AFP)

Konuyla ilgili bilgi sahibi bir kaynak, girişimin ‘saldırganlığın durdurulması, işgal güçlerinin Gazze Şeridi'nden çekilmesi, Filistin halkına acil yardım sağlanması, beş ila yedi yıl arasında değişen uzun vadeli bir ateşkesin kabul edilmesi, Gazze Şeridi'nin bir toplum destek komitesi aracılığıyla yönetilmesi için Mısır vizyonuna bağlılık, yeniden inşa çabalarının desteklenmesi ve anlaşmanın uygulanmasını kolaylaştırmak için açık ve uygulanabilir garantiler sağlanması karşılığında tüm İsrailli esirleri içeren bir takas anlaşmasının uygulanmasını’ öngördüğünü söyledi.

Hamas'ın Kahire ziyareti, geçen hafta Türkiye'de Fidan ile yapılan görüşmenin ardından bir hafta içinde ikinci kez gerçekleşirken, hareketten iki kaynak o dönemde Şarku’l Avsat'a, Hamas’ın ‘aralarındaki iyi ilişkiler’ ışığında ‘kapsamlı anlaşma’ konusundaki vizyonunu Trump yönetimine iletmek için Türkiye'den destek istediğini doğruladı.

Büyük bir fırsat

Mısır Dış İlişkiler Konseyi üyesi ve İsrail meseleleri konusunda uzman bir akademisyen olan Dr. Ahmed Fuad Enver, ‘üç ay önce göreve başlamasının arifesinde yaptığına benzer bir anlaşmayı tekrarlamak isteyen Trump'ın önümüzdeki ay bölgeye gelecek olması nedeniyle müzakerelerde somut ilerleme sağlamak için büyük bir fırsat olduğuna’ inanıyor. Enver, “Sadece insani ya da geçici bir ateşkes değil, savaşın sona erdirilmesi konusunda da iyi haberler gelmesi muhtemel” dedi.

Filistin'in eski Kahire Büyükelçisi Berekat el-Ferra, ‘Hamas'ın önerilen bu anlaşmayla seçeneklerini tüketmesinden sonra, bir atılım için geri sayımın artık kesin olduğuna’ inanıyor. El-Ferra, ‘bir sonraki anlaşmanın şu anda kapsamlı olmayacağını, daha ziyade kapsamlı bir anlaşmaya yönelik müzakereleri içerecek geçici bir anlaşma olacağını’ belirtti.

Hamas konusunda uzman bir Filistinli siyasi analist olan İbrahim el-Medhun, ‘hareketin girişimi ve ciddiyetinden sonra topun tamamen İsrail'in sahasında olduğu’ değerlendirmesinde bulundu. El-Medhun'a göre ‘İsrail işgali, kapsamlı ve nihai bir anlaşmaya varmayı reddederek oyalamaya devam edecek.’

cvdfg
İsrail'in dün Gazze'nin orta kesiminde yer alan el-Bureyc Mülteci Kampı’na düzenlediği saldırının ardından yıkılan evlerin enkazı arasında duran Filistinli bir kadın (AFP)

Medhun, “Hamas'ın, işgalin öldürme ve yıkıma geri dönmesine izin verecek herhangi bir kısmi ya da kırılgan geçici çözümü reddeden kesin tutumunda ısrar etmesi muhtemel. Hamas'ın kesin tutumu ışığında kısmi bir anlaşmaya varma olasılığı pek mümkün görünmüyor” ifadelerini kullandı.

Beyaz Saray'dan yapılan son açıklamaya göre Trump'ın 13-16 Mayıs tarihleri arasında Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) yapacağı ziyaret için geri sayım sürerken ve Binyamin Netanyahu hükümeti savaşın sona ermesini talep eden ve sivil itaatsizlik tehdidinde bulunan gösterilerle baskı altındayken, İsrail Hamas'ın gündeme getirdiği öneri hakkında yorum yapmadı.

Sivil itaatsizlik

İsrail iç istihbarat teşkilatı Şin-Bet'in (Şabak) eski direktörü Ami Ayalon, cumartesi günü binlerce İsraillinin Netanyahu hükümetine karşı esirlerin iadesi talebiyle düzenlediği gösterilere katılımı sırasında yaptığı açıklamada, İsrail'i korumanın bir görev olduğunu düşünerek barışçıl sivil itaatsizlik çağrısında bulundu.

Mart ayının başından bu yana sınır kapılarının kapatılması, Gazze Şeridi'ne gıda ve insani yardım malzemelerinin girişinin engellenmesi ve İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik savaşını yeniden başlatmasıyla birlikte, Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi'nin (OCHA) işgal altındaki Filistin topraklarındaki kıdemli insani işler görevlisi Jonathan Whittall dün yaptığı basın açıklamasında malzemelerin tükenmekte olduğunu doğruladı.

Enver, İsrail'in iç baskılarının arttığına ve Trump'ın baskısının Netanyahu'nun bir anlaşmayı kabul etmesiyle sonuçlanabileceğine inanırken, el-Medhun ‘ciddi ve kararlı bir ABD müdahalesinin denklemi değiştirebileceğini’ vurguladı. El-Ferra'ya göre bu baskılar ışığında Trump'ın ziyareti yakın bir atılımı kolaylaştırabilir ve önce kısmi bir anlaşmaya, ardından da bölgedeki çıkarlarını güvence altına almak için ciddi ve gerçek bir ABD baskısının ardından kapsamlı bir anlaşmaya varılabilir.