İsrail’in gündemi Gazze sürgünü... 'Fırsat projesi: Gazzelileri Mısır'a dağıtmak'

Netanyahu'nun partisi Likud’un önde gelen ismi Gazzelilerin sürgününü öngören bir proje önerdi

İsrail’in Gazze’deki bir binaya düzenlediği hava saldırısında yaralanan bir kız çocuğunu taşıyan Filistinli bir adam (DPA)
İsrail’in Gazze’deki bir binaya düzenlediği hava saldırısında yaralanan bir kız çocuğunu taşıyan Filistinli bir adam (DPA)
TT

İsrail’in gündemi Gazze sürgünü... 'Fırsat projesi: Gazzelileri Mısır'a dağıtmak'

İsrail’in Gazze’deki bir binaya düzenlediği hava saldırısında yaralanan bir kız çocuğunu taşıyan Filistinli bir adam (DPA)
İsrail’in Gazze’deki bir binaya düzenlediği hava saldırısında yaralanan bir kız çocuğunu taşıyan Filistinli bir adam (DPA)

İsrail'de koalisyon ortaklarından Likud Partisi'nin önde gelen isimlerinden Amir Weitmann, yüz binlerce Filistinliyi topraklarından sürmek için gelecekte patlak verecek bir savaştan yararlanma planının ortaya atılmasından 50 yıl sonra, Gazze halkını İsrail’den çok uzak bölgelere tehcir etmeyi önerdi.

Weitmann, Gazzelileri Sina'daki bir çadır kente değil, Mısır'ın başkenti Kahire ve diğer Mısır şehirlerine yerleştirilmeleri için şu an yaşanan savaştan yararlanmaya yönelik bir proje geliştirdi.

Likud Partili isim, “tıpkı 1967 savaşından sonra aptal İsrailli liderlerin kaçırdığı fırsat gibi Başbakan Binyamin Netanyahu hükümetinin de bu fırsatı kaçırmaması” konusunda uyardı.

Likud’un liberal kanadının lideri Amir Weitmann, projeyi İtalyan ekonomist Marcello De Monte ile birlikte hazırladı. Proje, Misgav Ulusal Güvenlik ve Siyonist Strateji Enstitüsü tarafından yayınlandı. Enstitünün başında ise Binyamin Netanyahu hükümetinde Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanlığı görevini yürüten ve özel görevlerde Netanyahu’nun özel temsilciliğini yapan Dr. Meir Ben-Shabbat yer alıyor.

İsrail tehdidinin ardından Gazze Şeridi'nin kuzeyine yerinden edilen Filistinliler (AFP)
İsrail tehdidinin ardından Gazze Şeridi'nin kuzeyine yerinden edilen Filistinliler (AFP)

Öneriyi İsrail Kanal 12 televizyonuna verdiği bir röportaj sırasında ortaya atan Weitmann, tüm Gazze Şeridi sakinlerini Mısır’a sınır dışı edilmeleri için Gazze Şeridi'nde devam eden acımasız savaştan yararlanılabilineceğini söyledi. Weitmann, Gazze Şeridi’ndeki tüm binaları bombalayıp yerle bir etmek, ardından Knesset'te Gazze Şeridi’ni İsrail'e ilhak eden bir yasa çıkarmak, buradaki yerleşim bölgelerini yeniden inşa etmek ve burayı modern, gelişmiş bir turizm alanına dönüştürmek fikrinden bahsetti.

“Böyle bir proje nasıl hayata geçirilebilir?” diye soran Weitmann, Mısır’ın buna şiddetle karşı çıktığını, Ürdün’ün ise bu durumun kendisine yansımaları olmasından korktuğu için bu fikre baştan karşı koyduğunu belirterek, kendi sorusuna “Projeler bir fikirle başlar” yanıtını verdi. Şarku’l Avsat’ın Kanal 12’den aktardığına göre Weitmann, “Büyük General Carl von Clausewitz, ‘Savaş, siyasetin farklı şekillerde devamından başka bir şey değildir’ der. Bu yüzden İsrail hükümetinin şu an devam eden savaş için siyasi bir hedef belirlemesi ve ona doğru ilerlemesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.

13 Ekim'de İsrail'in saldırı uyarısı üzerine Gazze'nin kuzeyine yerinden edilen siviller (AFP)
13 Ekim'de İsrail'in saldırı uyarısı üzerine Gazze'nin kuzeyine yerinden edilen siviller (AFP)

Weitmann, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Gazzeliler, onlara asgari düzeyde dahi hizmet sağlanmandan Gazze'nin güneyindeki bir bölgeye itilmeliler. Mısır'ın görmezden gelemeyeceği ağır bir insani kriz ortaya çıktığında Mısır gibi bir ülkenin böyle bir projeye destek vermesi mümkün olmayacağı için prosedürlerimizi bu durum sanki Mısırlı yetkililere dayatılmış gibi gösterecek şekilde sürdürmeliyiz. Ancak bunu yaparken de çok kârlı bir proje önerdiğimizi açıkça belirtmeliyiz.”

Refah sınır kapısında Gazze Şeridi'ndeki Filistinlilere insani yardım götüren Mısırlı gönüllüler (EPA)
Refah sınır kapısında Gazze Şeridi'ndeki Filistinlilere insani yardım götüren Mısırlı gönüllüler (EPA)

Weitmann, şöyle devam etti:

“Projemizde yeni mülteci kampları kurmayı değil, Gazzelilerin Mısır geneline yayılmalarını ve onlara Mısır vatandaşlığı verilmesini hedefliyoruz. Mısır bugün ekonomik sıkıntı çekiyor. Mısır hazinesine ilk etapta 8 milyar dolar sağlamayı öneriyoruz. Gazzeli her aileye Mısır'da harcamaları ve evlerini kaybetmeleri karşılığında 20 ile 25 bin dolar arasında değişen bir tazminat verilecek.”

Projenin maliyetinin 40 ila 50 milyar dolar arasında olacağını düşünen Weitmann, İsrail’in koronavirüs salgını döneminde 200 milyar şekel yani yaklaşık 50 milyar dolar harcadığını ve bu masrafı da karşılayabileceğini, bunun için uluslararası destek alabileceğini söyledi.

Gazze Şeridi'ne giden bir insani yardım konvoyu dün Refah Sınır Kapısı’nın önünde içeriye girmek için bekleyişe geçti (EPA)
Gazze Şeridi'ne giden bir insani yardım konvoyu dün Refah Sınır Kapısı’nın önünde içeriye girmek için bekleyişe geçti (EPA)

İsraillilere projenin uluslararası toplumdan büyük bir muhalefetle karşılaşmayacağına dair güvence veren Weitmann, “Dünya artık umursamıyor. Şu savaşa bakın. İsrail, geçmişte dünyanın dört bir yanından yabancı gazetecileri çeken bir mıknatıs gibiydi. Ancak son on yılda böyle bir durum görmüyoruz. Başka hesaplar yapanlar geçmişte yaşarlar. Burada olup bitenlerin dışarıdaki kimse için bir önemi yok. Bir itiraz dalgası ortaya çıkacaksa da çok sürmeden hızla kaybolacaktır” şeklinde konuştu.

Hazırladığı önerinin, Likud Partili Knesset (İsrail parlamentosu) üyelerinin önüne konulduğunu, ancak kimsenin bu konuda yorum yapmadığını söyleyen Weitmann, “Yorum yapsalar bile görüşlerini yayınlamıyoruz” dedi.

Weitmann, son olarak şunları söyledi:

“Tarihi bir fırsatla karşı karşıyayız. Gazze'nin boşaltılması için böyle bir fırsat ancak 1967 savaşında ortaya çıkmıştı. Fakat o dönem iktidardaki aptal yöneticilerimiz bu fırsatı kaçırdı. Bu tür projeler, ancak büyük krizlerin ortasında önerilir.”

İsrail Başbakanı Netanyahu'nun 2019 yılında bizzat ‘Gazze halkını gönüllü olarak ayrılmaya teşvik edecek bir plandan’ bahsettiği biliniyor. Dönemin Ulaştırma Bakanı Bezalel Smotrich (şu anda Maliye Bakanı ve Savunma Bakanlığında İkinci Bakan), Gazze'nin İsrail'e ilhak edilmesini, İsrail’in Gazze’nin idaresini devralmasını ve Gazzelilerin gönüllü olarak ayrılmaya teşvik edilmesini desteklediğini açıklamıştı. Smotrich, o dönem yaptığı açıklamada, "Gazzeliler, İsrail ya da abluka nedeniyle değil, toprakların küçüklüğü nedeniyle Gazze Şeridi'nde yaşamanın mümkün olmadığının farkındalar” ifadelerini kullanmıştı.



Gazze Şeridi’nin yönetimi için komite kurulması anlaşması ateşkese bir adım daha yaklaştırdı

TT

Gazze Şeridi’nin yönetimi için komite kurulması anlaşması ateşkese bir adım daha yaklaştırdı

Gazze Şeridi’nin yönetimi için komite kurulması anlaşması ateşkese bir adım daha yaklaştırdı

Mısır'ın Kahire'de Hamas ve El Fetih arasında bir ‘Gazze Yönetim Komitesi’ kurulması konusunda anlaşmaya varma çabaları, bir yıldan uzun bir süredir savaşa sahne olan Gazze Şeridi'nde ateşkes sağlanmasına yönelik hareketliliğin arttığı bir döneme denk geldi. Söz konusu gelişme, geçtiğimiz Mayıs ayında İsrail tarafından ele geçirilen Refah Sınır Kapısı’nın Filistin tarafından yeniden açılmasına yönelik müzakerelerin yenilendiğine dair Amerikan medyasına sızan haberlerin ardından yaşandı.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar, Mısır'daki Filistinli grupların, özellikle de El Fetih ve Hamas'ın varlığıyla Kahire'nin aradığı anlaşmanın, İsrail'in savaşın ertesi günü kabul edilemez bir senaryo sunmasına izin vermemek ve ateşkes çabalarını güçlendirmek için beklenen bir adım olduğunu düşünüyor. Uzmanlar, herhangi bir anlaşmanın, beklenen komitenin yönetimini devralacağı ve Gazze Şeridi'ndeki yardım ve yaşamı organize edeceği Refah Sınır Kapısı’nın açılmasıyla ilgili anlayışları içermesini bekliyor.

Dün (Pazar) Şarku’l Avsat’a konuşan Filistinli kaynaklara göre, El Fetih, Hamas ve İslami Cihad heyetleri, yaklaşık iki aydır istişarelerde bulunulan Gazze Şeridi’nin yönetimi için komite kurulması ve Gazze Şeridi'nde ateşkes konusunda görüş alışverişinde bulunulmasını görüşmek üzere Kahire'de bulunurken, Mısırlı yetkililer görüşmelerin niteliğine ilişkin bir açıklama yapmadı.

Şarku’l Avsat’a konuşan Filistinli kaynaklara göre, El Fetih ve Hamas daha önce ekim ve kasım aylarının başında Kahire'de benzer iki toplantı gerçekleştirdi. Bu toplantılarda Gazze Şeridi için Filistin Yönetimi'ne bağlı, bağımsız kişilerden oluşan ve Başkan Mahmud Abbas'ın başkanlık kararnamesiyle kurulan ‘Gazze Şeridi Halkını Destekleme Topluluğu Komitesi’ adı verilen bir ‘idari organın’ oluşturulması, sivil işlerin yönetilmesi, Filistinlilere insani yardım sağlanması, Mısır'la olan Refah Sınır Kapısı’nın yeniden açılması ve İsrail savaşında yıkılan yerlerin yeniden inşasına başlanması konuları görüşüldü.

Araplar tarafından reddedilen senaryo

Filistinli siyasi analist Abdulmehdi Mutava, “El Fetih ve İslami Cihad'ın Hamas'la birlikte Kahire'ye gitmesiyle iki şey belirginleşiyor: Bunlardan en önemlisi Mısır'ın savaşı durdurma ve en azından bir ateşkese varma önerisiyle ilgili. Bu ateşkesin başarısı Filistin yönetimine ve İsrail'in Araplar tarafından reddedilen bir senaryoyla savaşın ertesi gününün şeklini belirlememesi için bir komite kurulmasına bağlı” değerlendirmesinde bulundu.

cdferg
İsrail'in Nuseyrat'a düzenlediği hava saldırısının ardından hasar görmüş bir dairenin balkonunda duran Filistinliler (AFP)

El Fetih liderlerinden siyaset bilimi profesörü Dr. Eymen er-Rakab, ‘Gazze Şeridi'ni yönetecek bir komite kurulması için bir mekanizma ve anlaşmanın olgunlaştırılmasının önemini’ vurguladı. Er-Rakab'a göre Mısır'da komitenin kurulması konusunda anlaşmaya varılırsa, bu durum arabulucuların bir anlaşmaya varma hazırlıklarını destekleyecektir. Çünkü komite İsrail'in ateşkes hareketini sabote etme çabalarını ortadan kaldıracaktır.

Mısır'ın bu çabaları, Amerikan Wall Street Journal gazetesinin cumartesi günü kaynaklara dayandırdığı, Mısır ile İsrail arasında geçen hafta Refah Sınır Kapısı’nın yeniden açılması, Gazze Şeridi'ne yardım girişinin arttırılması ve bir ateşkes anlaşmasına doğru ilerlenmesi için görüşmeler yapıldığı, Filistin Yönetimi'nin sınır kapısının Filistin tarafının yönetimine yardımcı olması ve Hamas'ın sınır kapısı üzerindeki kontrolünü tamamen bırakması koşuluyla, bir anlaşmaya varılması halinde sınır kapısının Aralık ayında yeniden açılacağı yönündeki haberiyle aynı zamana denk geldi.

Mutava, “Gazze Şeridi'ni yönetecek bir komitenin kurulması ve ateşkesin sağlanması konusunda devam eden tartışmalar Refah Sınır Kapısı’nın da konuşulmasını gerektiriyor. Çünkü bu kapıdan yaralıların tedavi için çıkması ve yardımların girmesi önemli. Bu da Hamas'tan farklı, kabul edilebilir bir Filistin tarafının varlığını gerektiriyor. Bence 2005 anlaşması mevcut durum için en uygun olanı” ifadelerini kullandı.

Er-Rakab, Gazze Şeridi'nde yaşamın yeniden tesis edilmesi, yardımların ulaştırılması ve yaralıların tedavi için çıkışının sağlanması amacıyla Refah Sınır Kapısı’nda anlaşmaya varılmasının önemini vurguladı.

Perde arkası müzakereler

Mısır'ın komite, sınır kapısı ve ateşkes konusundaki görüşmeleri, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan'ın ateşkesle ilgili olarak Beyaz Saray'ın bir ateşkes anlaşması ve Gazze Şeridi'ndeki esirlerin serbest bırakılması için çalıştığını söylediği açıklamalarla aynı zamana denk geldi. Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre Sullivan, “Ateşkes anlaşması ve Gazze Şeridi'ndeki esirlerin serbest bırakılması için çok çalışıyoruz. Bölgedeki kilit oyuncularla bu konuda etkileşim halindeyiz, ancak henüz nihai noktaya ulaşmadık” şeklinde konuştu.

İsrailli esirlerden birinin ailesiyle bir araya gelen İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog dün yaptığı açıklamada, Gazze Şeridi'nde tutulan esirlerin takası ve iadesi için perde arkasında görüşmeler yapıldığını ve bunun her zamankinden daha mümkün olduğuna inandığını söyledi. Herzog, “Bir takas anlaşması yapmanın ve esirleri eve getirmenin zamanı geldi” dedi.

cvf
İsrail'in bir evi vurduğu yerde toplanan Filistinliler (Reuters)

Diğer yandan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Gazze Şeridi'ndeki İsrailli esirlerin serbest bırakılmasına yönelik olası bir anlaşma için koşulların çok daha elverişli olduğunu söyledi. Netanyahu, İsrail Kanal 14 televizyonuna verdiği bir röportaj sırasında kendisine olası bir esir değişimi anlaşması sorulduğunda “Bence koşullar çok daha iyi hale geldi” dedi, ancak spesifik detaylar vermedi.

Bu açıklamalar, Hamas’ın, tuttuğu esirlerden ABD-İsrail çifte vatandaşı Aidan Alexander’ın, ABD'nin seçilmiş Başkanı Donald Trump'a Gazze Şeridi'ndeki esirlerin serbest bırakılması için nüfuzunu ve mümkün olan tüm yolları kullanarak müzakere etmesi çağrısında bulunduğu ve İsraillileri Gazze Şeridi'nde bir esir takası anlaşmasını ve ateşkesi kabul etmesi için hükümete baskı yapmak üzere her gün sokağa çıkmaya ve gösteri yapmaya çağırdığı bir video yayınlamasının ardından geldi. Alexander, “Bu kâbusa bir son vermenin zamanı geldi” dedi.

Esirleri geri getirmek

Cumartesi günü bir esir ailesinin evini ziyaret eden Netanyahu, Başbakanlık Ofisi'nin internet sitesinde yer alan açıklamasında esirler ve ailelerinin çektiği acıyı hissettiğini söyledi. Netanyahu, İsrail'in esirleri ailelerine geri getirmek için her türlü hamleyi yapmaya kararlı olduğunu vurguladı.

ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Sean Savitt, ABD yönetiminin Alexander'ın ailesiyle temasa geçtiğini doğruladı. Savitt, esirlerin serbest bırakılması, savaşın durdurulması ve Gazze Şeridi'ne insani yardım girişinin arttırılması için bir anlaşma yapılması yönünde önemli bir fırsat bulunduğuna dikkat çekerek, şu anda masada anlaşmaya varılması için bir teklif olduğunu belirtti.

ascdvfrg
Cenin Mülteci Kampı’ndan ayrılan Filistinli bir kadın ve çocukları (EPA)

“Netanyahu uluslararası alanda savaş suçlarıyla itham ediliyor ve Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından aranıyor. Ülke içinde de muhaliflerinin suçlamalarıyla karşı karşıya” diyen Mutava, ateşkes için eskisinden çok daha farklı faktörler olduğuna inanıyor.

“Anlaşmanın ardından Lübnan cephesinde yaşanan sükûnet, Netanyahu'nun bu durumun iç cephede kendisine yönelik saldırıların sıklığını arttıracağına inanmasına yol açabilir” değerlendirmesinde bulunan Mutava sözlerini şöyle sürdürdü: “Dolayısıyla Netanyahu'nun ocak ayında Trump iktidara gelene kadar ateşkes teklif etmesi faydalı olacaktır. Zira savaştan sonraki günün ayrıntılarına karar vermesi beklenen kişi o.”

Er-Rakab'a göre çarşamba günü başlayan Lübnan ateşkesinin ardından değişkenlere göre yakın görünen bu anlaşma, benzer bir anlaşmanın Gazze Şeridi'nde de en kısa zamanda, özellikle de savaşı kesin olarak durdurmayı tartışacak olan Trump'ın gelişinden önce görülebileceğini gösteriyor.