Gazze'de bir parça ekmek alabilmek için saatlerce beklemek gerekiyor

Gazze'deki fırınlarda un ve gaz bulunmuyor. İsrail kalabalığın olduğu fırınları hedef alıyor

(Mohammed Abed/AFP)
(Mohammed Abed/AFP)
TT

Gazze'de bir parça ekmek alabilmek için saatlerce beklemek gerekiyor

(Mohammed Abed/AFP)
(Mohammed Abed/AFP)

İzzeddin Ebu Ayşe 

Neriman, Filistinli bir çocuk.

Gazze'de evinin içinde açlıktan ve şaşkınlıktan yüksek sesli çığlıklar atarak dolaşıyor.

Annesinden bir parça ekmek isteğine yanıt alamayınca, babasının yanına giderek "Açım baba" diyor.

Neriman yoruluncaya kadar bu böyle devam ediyor.

Aç bitap hâldeyatağa uzanan Neriman'ın nihayet gözleri kapanıyor.

Baba, aç bir şekilde uyuyan küçük Neriman'a üzüntüyle bakıp ellerini birbirine vurarak dövünüyor.

Zira, dün sabahtan beri bir lokma ekmek yiyemeyen kızını doyurmak için yapabileceği hiçbir şeyi yok.

Tek kelime edemeden "of" çeken babanın yüz ifadesi içinde bulunduğu durumu anlatıyordu.

Anne ise, un ve ocak gazı bittiği için evindeki durum karşısında kederle ağlıyor.

Çocuklarına paylaştırabileceği bir ekmek için yalnızca bir avuç un ile yakacak odun/gaz istediğini söyleyen anne, çocuklarının boş karınlarını doyurmak istiyor.

Gazze Şeridi'ndeki fırınlar ailelerin ekmek ihtiyacını karşılamakta zorlanıyor (AFP)
Gazze Şeridi'ndeki fırınlar ailelerin ekmek ihtiyacını karşılamakta zorlanıyor (AFP)

Buğday unu elde etmenin çok nadir bir durum haline geldiği Gazze'de, un stoku olanlar şanslılar arasında sayılıyor.

Zira elektrik kesintisi ve gazın olmayışı nedeniyle bölge sakinlerinin çoğu ekmek almak için fırınlara bağımlı hale geldi.

Bir adet ekmek için mücadele eden siviller, İsrail'in Gazze'de başlattığı askeri operasyonu "açlık savaşı" olarak değerlendiriyor.

Gazzeliler, sınırlı sayıda sıcak ekmek alabilmek için fırınların önünde uzun kuyruklar halinde sıraya giriyorlar. 

Neriman'ın babası da fırınların önündeki kuyruklarda bekleyenler arasındaydı.

Ancak ona sıra geldiğinde satıcı, "unun bittiğini ve o gün ekmek alamayacağını" haber verince, evine ekmeksiz eli boş döndü.

Gazze'de fırınların önündeki ekmek kuyrukları artık sıradan bir görüntü haline geldi (AFP)
Gazze'de fırınların önündeki ekmek kuyrukları artık sıradan bir görüntü haline geldi (AFP)

Neriman'ın babası ekmek alabilmek için ertesi gün tekrar fırına gelmekte ısrarcı. 

Sabah 06.00'da Gazzeliler fırınların kapısına akın etmeye başlıyor.

Yüzlerce kişi ekmek almak için uzunluğu 500 metreyi bulan kuyruklarda sıraya giriyor.

Günümüzde pahalı hale gelen bir somun ekmek için çok uzun süre, belki de 5 saatten fazla beklemek zorunda kalıyorlar.

Şanslı olanlar, fırına gelip sadece 1,50 dolara bir kilo ağırlığında 30 yarım ekmek satın alanlar.

Bununla yetinmeleri gerekiyor. Fırınlar, daha fazla sayıda ailenin ekmek almasını sağlamak için bu miktardan fazlasını vermeyi reddediyor.

Gazze'deki hiçbir aile için 30 somun ekmek yeterli değil, zira çoğu aile, yerinden edilmiş kişileri barındırmadıkları sürece en az 5 kişiden oluşuyor.

Çocuklar bu kadar ekmeği sadece bir öğünde yerken, diğer öğünlerde yiyecek ekmekleri kalmıyor. 

Bölge sakinleri birkaç somun ekmek bulmak için çabalarken, fırınlar buğday ve gaz sıkıntısı çekiyor.

Gazze Ekonomi Bakanlığı Genel Müdürü Üsame Nevfel'in açıklamasına göre Gazze Şeridi'nde normal zamanlarda günde yaklaşık 400 ton un (bir ton bin kg) tüketiliyor. Bu unların 150 tonu fırınlarda kullanılıyor.

Nevfel, "Abluka kaynaklı tedarik zincirlerinin durması nedeniyle Gazze'de bu miktarlar artık mevcut değil. Sektör, İsrail'den un ithalatına bağımlı. 18 gün süren savaşın ardından depolardaki tüm unların bitmesi, iki gün içerisinde fırınların stoklarının tükenmesi ve vatandaşlara ekmek ulaştıramayacak duruma gelinmesi kıtlığın habercisidir" dedi.

Krizi daha da kötüleştiren ise pişirme gazı stoklarının tükenmesi ve bunun sonucunda çok sayıda fırının kapanması oldu.

Şu anda Gazze'de sınırlı sayıda fırın faaliyet gösteriyor; 130 fırından en fazla 20'si aktif durumda.

(Reuters)
(Reuters)

Ayrıca, Refah kentindeki fırıncılar gazla çalışan fırınlarını odun ateşiyle yanan fırınlara dönüştürmek zorunda kaldı.

Tahliye tehdidi altındaki Gazze Şeridi'nin kuzeyinde ise ekmek stokları tamamen tükendi ve burada vatandaşlar açlıktan ölme tehlikesiyle karşı karşıya.

Binlerce kişi, benzeri görülmemiş bir kıtlık ortamında bir parça ekmek alabilmek için fırınların önünde 10 saatten fazla uzun kuyruklarda beklemek zorunda kalıyor.

Tüm fırınlarda un kıtlığı yaşanırken UNRWA müdahale ederek stoklarını ücretsiz dağıtma kararı aldı. Birleşmiş Milletler de fırınlara yakıt sağlamak için İsrail ile görüşmelerde bulunuyor.

Bu içler acısı insani duruma rağmen İsrail, Gazze'de yaklaşık 7 fırını bombaladı ve tamamen yok etti.

Gazze Şeridi'ndeki Fırın Sahipleri Derneği Başkanı Abdunnasır el-Acrami, "Onlarca vatandaş fırınların önünde sıraya girerken İsrail ordusu fırınlara veya çevresine hava saldırısı düzenleyerek onlarca can kaybına neden oldu. İsrail, Gazzelilerin ekmek almasını engellemek ve kıtlığa neden olmak istiyor. İnsanlar bir araya toplanmışken fırınları bombalamak, İsrail ordusunun mümkün olan en fazla sayıda can kaybına neden olmayı amaçladığı ve bir miktar ekmek elde etmenin tehlikeli bir yolculuk haline geldiği anlamına geliyor" dedi.

İsrail Ordu Sözcüsü Avichai Adraee ise "Askeri operasyonlar sırasında sivil nesneleri dikkate alıyoruz ve askeri sebepler dışında hedefleri bombalamayacağız. Ayrıca Gazze'ye insani yardım gönderilmesine de izin verdik" şeklinde konuştu.

Independent Arabia - Independent Türkçe



Kültürel kentsel soykırım: Gazze Savaşı tarihi kararlılıkla tahrip ediyor

En dikkat çekici kayıplar arasında yıkılan Aziz Porphyrius Rum Ortodoks Kilisesi, El-Ehli Baptist Hastanesi ve Ömer Camii vardı (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
En dikkat çekici kayıplar arasında yıkılan Aziz Porphyrius Rum Ortodoks Kilisesi, El-Ehli Baptist Hastanesi ve Ömer Camii vardı (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
TT

Kültürel kentsel soykırım: Gazze Savaşı tarihi kararlılıkla tahrip ediyor

En dikkat çekici kayıplar arasında yıkılan Aziz Porphyrius Rum Ortodoks Kilisesi, El-Ehli Baptist Hastanesi ve Ömer Camii vardı (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)
En dikkat çekici kayıplar arasında yıkılan Aziz Porphyrius Rum Ortodoks Kilisesi, El-Ehli Baptist Hastanesi ve Ömer Camii vardı (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

İzzeddin Ebu Ayşe

Gazze'nin Eski Şehir bölgesinde bulunan Büyük Ömer Camii'nin kütüphane kalıntıları üzerinde Enes, bir kısmı yanmış yırtık bir romanın sayfalarını çeviriyor. “Bu, Gazze Şeridi’ndeki en büyük kütüphaneden geriye kalan tek şey. Kütüphanenin içerisinde binlerce kitap, belge, eser ve burada yaşamış kadim halkların medeniyetleri yer alıyordu” diyor.

Enes’in gözleri, molozların ve üst üste yığılmış taşların arasından, Gazze'nin en eski ve en büyük camisi üzerinde geziyor. Eski mimarisi, tarihi taşları ve yabancı ziyaretçilerin sık sık ilgisini çeken, sanatsal ve mimari anlamlarını anlamak için incelemeye geldikleri benzersiz süslemeleri için üzülüyor.

Kültürel kayıplar can kayıplarıyla paralellik gösteriyor

Enes, Filistin kültürünü ve mirasını seviyor ve Gazze'de yaşamış medeniyetlerin kadim tarihini takip etmeye meraklı. “Kültürel alanlar sadece tarihi alanlar değil, aynı zamanda antik ve eski dünyaya açılan bir pencereydi” diye ekliyor.

Enes, Gazze'nin en büyük kütüphanesinin yıkıntıları arasında bulduğu romanın yırtık sayfalarını katlıyor ve “Gazze'nin kültür penceresi bombardımanlar altında kapandı” diyor. Buradan ayrılıp Gazze'nin eski mimarinin hakim olduğu Eski Şehri’ndeki diğer tarihi alanlara doğru yola koyulup ayakta kalanları inceliyor.

Gazze savaşı sadece insanları öldürmedi, aynı zamanda bu yıkımın, kanın, patlamaların ortasında altta bir yerde, çok büyük kültürel ve sanatsal kayıplara da yol açtı. Kültür Bakanı Atıf Ebu Seyf, “İsrail'in Gazze'de gerçekleştirdiği soykırıma paralel olarak, trajik yönleri olan kültürel bir soykırım da yaşanıyor” dedi.

Gazze'nin özel konumu

Gazze, coğrafi konumu itibarıyla şanslı. Kendisi Afrika kıtasının Asya'ya açılan kapısı ve iklimi güzel, denize kıyısı var, arazisi engebesiz ve toprağı verimli. Bu nedenle Mısır, Yunan, Roma, Bizans, Kenan ve Fenike uygarlıklarına ev sahipliği yaptı. Aynı şekilde Memlük, Abbasi ve Osmanlı İslam devletlerinin de önemli merkezlerinden biri oldu.

u78ıkıo
Gazze Şeridi'ndeki kültürel kentsel soykırım (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

Topraklarında tarih boyunca birbirini izleyen medeniyetler, mimari ve tarihi eserler ile nadir eserlerden ve harikulade taşlardan oluşan bir arkeolojik miras bıraktılar. Bu da Gazze'ye kültürel ve tarihi bir değer kattı, onu kadimliği her geçen gün daha da derinleşen bir yapıya kavuşturdu. Ama kitap, mimari ve tarihi eserlerden oluşan tüm bu zengin kültür harabeye dönüştü.

En önemli kayıplar

7 Ekim 2023'te başlayan savaşın ilk gününden itibaren Filistin kültürü ve tarihi mirası, İsrail bombardımanlarından doğrudan etkileniyor. Gazze'nin Eski Şehir bölgesi, bu dönemde en çok tahrip edilen yerlerden biri olabilir.

UNESCO verilerine göre İsrail ordusu 146 tarihi eser, 114 tarihi cami ve kütüphanelerin aralarında bulunduğu 200 kültür alanını tahrip etti.

Savaşın en önemli sonuçlarından biri, MS 5. yüzyıldan kalma Aziz Porphyrius Rum Ortodoks Kilisesi'nin yıkılmasıydı. Gazze tarihinin en eski hastanesi olan el-Ehli Baptist Hastanesi’nin, Gazze Şeridi'ndeki en eski cami olup MS 7. yüzyılda inşa edilen Büyük Ömer Camii’nin hedef alınmasıydı. İçinde bir tarihi eser koleksiyonu olan Paşa Sarayı Müzesi'nin yanı sıra Kenan ve Yunan dönemlerine ait binlerce eserin yer aldığı “Mataf el-Funduk” adlı müze de bombalandı. Bölgenin en eski Hristiyan manastırlarından biri olan ve 2024 yılında Dünya Miras Listesi'ne alınan St. Hilarion Manastırı yıkıldı. Bir asırdan fazla bir geçmişe ait binlerce tarihi ve ulusal belgenin bulunduğu Gazze Belediyesi merkez arşiv binasının yanı sıra yüzlerce tarihi, arkeolojik ve kültürel miras tahrip edildi.

Kültürel soykırım

Araştırmacılar, kültürel bağları ortadan kaldırmak, toplumun hafızasını silmek ve kültürel yapının temellerini sarsmak amacıyla, Gazze kültürüne yönelik tahribatın boyutunun, sivil altyapının kasıtlı ve sistematik bir şekilde tahrip edilmesini ifade eden bir terim olan “kültürel kentsel soykırım” noktasına vardığını belirtiyor.

Güney Afrika'nın Uluslararası Adalet Divanı'nda İsrail'e karşı açtığı dava kapsamında, “kültürel soykırım" suçlamasında da bulunuldu. Mirasın tahribattan veya askeri kullanımlardan korunmasını sağlamayı amaçlayan “Silahlı Çatışma Durumunda Kültürel Mirasın Korunmasına Dair Lahey Sözleşmesi’ne atıf yapıldı.

“Soykırım” teriminin formüle edilmesine yardımcı olan Polonyalı avukat Raphael Lemkin'in tanımına göre, kültür tahribi soykırımın bir parçası olup savaş suçu teşkil etmektedir ve bu tür ihlaller cezalandırılmalıdır.

Filistin tarihinin sonu

Filistin tarihi ve mirası  profesörü İbrahim el-Mısri, “Kültürel ve tarihi yapıların tahribi, ulusal kimliğin doğrudan hedef alınması anlamına geliyor. Kültür, Filistin halkının kolektif ruhunu koruyan son duvardır. Bu duvar hedef alındığında toplum çöküşe daha fazla açık hale gelir” dedi.

“İsrail'in Gazze'de tarihi eserleri ve kültürel mirası hedef alması ve yıkması, belirli bir bölgede belirli bir insan grubunun varlığına dair tüm kanıtların silinmesini içermektedir. Bu kültürel soykırım anlamına gelmektedir ve kütüphanelerin, kültür merkezlerinin yıkılması Filistin kimliğini yok etme girişimidir” diye ekliyor.

5y6h
İsrail ordusu 146 tarihi eseri tahrip etti (Independent Arabia - Meryem Ebu Dakka)

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Kültür Bakanı Atıf Ebu Seyf, Filistin kültürel yaşamının ve kültürel miras kurumlarının yanı sıra kültür, bilim ve eğitim alanlarındaki varlıklarının hedef alınmasının ve kasıtlı olarak tahrip edilmesinin, İsrail stratejisinin bilinçli bir parçası olduğunu ifade ediyor.

Şunu da ekliyor “Sürekli devam eden bombardıman Gazze'deki sanat ve edebiyat camiasında yaralar bıraktı. Yaşanan şey, anıtların fiziksel olarak yok edilmesinin veya bireylerin öldürülmesinin çok ötesine geçen çok katmanlı bir eylem. Bu uygulamalar, yerel toplumun mirasını, kimliğini ve varlığını zayıflatan daha geniş kapsamlı yıkıcı süreçlerin çerçevesinde yer alıyor. Bunun Filistinliler üzerinde sembolik ve psikolojik yansımaları da bulunuyor.”

Şöyle devam ediyor: “Gazze'deki kültürel alanların fiziki olarak tahrip edilmesi, Filistin tarihi anlatıları araştırmaları açısından tehlikeli sonuçlara yol açıyor. Gazzeliler, Gazze'nin kültürel gelişimini ve tarihini anlamamıza yardımcı olan asırlık el yazmalarını ve değerli kaynakları kaybettiler.”

UNESCO, Gazze'deki arkeolojik, tarihi ve kültürel alanları korumaya çalıştı ancak savaş nedeniyle başarısız oldu. Kuruluşun medya sorumlusu Julian Mercouri, “Bazı kütüphanelerin yeniden inşası için acil yardım sağladık. Ancak ihtiyaç duyulan destek bizim sağlayabileceğimizden çok daha fazla ve Gazze'deki zor koşullar kültürel mirasın korunmasını engelliyor” dedi.

İsrail'e gelince Ordu Sözcüsü Avichay Adraee, ordunun kasıtlı olarak Filistin kültürel mirasını hedef aldığı iddialarını yalanladı. “Bu bölgelere yakın yerlere saldırılar yapılmışsa, Hamas ve diğer örgütler bu yerleri kendi faaliyetleri için kullanmış oldukları için yapılmıştır. Biz asla Gazzeli sivillerle savaşmıyoruz” dedi.