Batı Şeria'da yerleşimci şiddeti rekor seviyede: "Ürdün'e gitmemizi söylüyorlar"

Yahudi yerleşimciler en az 7 Filistinliyi öldürdü

Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimci sayısı bu yıl 500 bini aşmıştı (Reuters)
Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimci sayısı bu yıl 500 bini aşmıştı (Reuters)
TT

Batı Şeria'da yerleşimci şiddeti rekor seviyede: "Ürdün'e gitmemizi söylüyorlar"

Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimci sayısı bu yıl 500 bini aşmıştı (Reuters)
Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimci sayısı bu yıl 500 bini aşmıştı (Reuters)

7 Ekim'deki Hamas saldırılarının ardından Batı Şeria'da Yahudi yerleşimcilerin Filistinlilere yönelik şiddet eylemleri rekor düzeye ulaştı.

İsrail merkezli insan hakları örgütü B'Tselem, Gazze'deki savaşın başlangıcından bu yana en az 7 Filistinlinin Yahudi yerleşimciler tarafından öldürüldüğünü duyurdu.

Aynı süreçte Batı Şeria'da İsrail güçleri tarafından öldürülen Filistinli sayısıysa 100'ü geçti. Yaklaşık 500 Filistinliyse evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Yerleşimciler, meşru müdafaa sınırları içinde hareket ettiklerini öne sürse de, saldırılarda zarar görenlerin büyük çoğunluğu siviller. 

Batı Şeria'da İsrail ordusu ve yerleşimciler tarafından düzenlenen saldırılar tansiyonu artırırken, Filistinliler evlerinin kamulaştırılması gibi olası sonuçlardan endişe ediyor.

ABD Başkanı Joe Biden, konuyla ilgili geçen hafta bir açıklama yapmış ve "radikal yerleşimcilerin ateşe benzin döktüğünü" söylemişti. 

Biden, "Bu durdurulmalı. Eylemlerinden sorumlu tutulmalılar" ifadelerini kullanmıştı.

Ancak bölgedeki Filistinliler, kendilerini korumak için görevlendirilen İsrail polisi tarafından da hedef alındıklarını söylüyor.

Cumartesi günü bir Yahudi yerleşimci tarafından öldürülen 38 yaşındaki Bilal Salih'in ölümünden sonra yaşananlar da bunun bir örneği.

Washington Post'un aktardığına göre Salih'in ölümünün ardından olay yerine gelen İsrail polisi, ifadesine başvurmak için kardeşi Haşim'le görüşmeye başladı. Polis ekipleri daha sonra Haşim'i kelepçeleyerek plakasız bir araçla olay yerinden uzaklaştırdı. Gazete, kelepçelenen Haşim'in üzerinde hâlâ kardeşinin kanının bulunduğunu yazdı.

İsrail polisi, Haşim'in Hamas'a destek suçlamasıyla gözaltına alındığını ailesine söyledi.

Köyde yaşayanlar, yerleşimcilerin sık sık çiftçileri taciz ettiğini aktardı.

Gözaltına alınmadan önce Washington Post'a konuşan Haşim, "Asla bize ateş edeceklerini düşünmemiştim. Ateş etmelerinden sonra bile, onu yerde yatarken görene kadar kardeşimin vurulduğunu anlamadım" ifadelerini kullandı.

Yerleşimcilerin oluşturduğu bir konseye liderlik eden Yossi Dagan ise yaptığı açıklamada, ateş açan yerleşimciye "onlarca Hamas destekçisinin taşlarla saldırdığını" iddia etti.

Bölgeyi terk ederek ailesiyle birlikte komşu köye sığınan Filistinli Tarık Mustafa, yerleşimcilerin bölgede her gün dolaşarak toplu katliam tehdidinde bulunduğunu söyledi.

Yerleşimcilerden birinin Arapça, "Buradan uzaklaşın. Ürdün'e gidin" diye bağırdıktan sonra arabasını alıp uzaklaştığını belirten Mustafa, eşi ve üç çocuğuyla birlikte en yakın kasabaya yürüdüklerini anlattı.

Olayın ardından İsrail polisini aradığını söyleyen Mustafa, polisin telefonu suratına kapattığını aktardı.

Şu ana kadar yaklaşık 40 kişinin bölgeyi terk etmek zorunda kaldığını aktaran Filistinli, "Gazze'deki savaş yerleşimcilere yeşil ışık oldu. Bundan önce bize Ramallah'a gitmemizi söylüyorlardı. Şimdi Ürdün'e kadar gitmemizi istiyorlar" ifadelerini kullandı.

İsrail'de Netanyahu liderliğindeki sağ hükümetler döneminde Batı Şeria'daki Yahudi yerleşimleri hızlı bir şekilde genişledi.

Filistinliler, radikal yerleşimcileri Hamas saldırılarını bahane ederek topraklarına el koymaya çalışmakla suçluyor.

İsrail'in radikal sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir'in girişimleriyle Yahudi yerleşimlerini silahlandırılmış ve yerel silahlı gruplar genişletilerek daha resmi bir yapıya kavuşturulmuştu.

B'Tselem'den yapılan açıklamada, yerleşimcilerin Filistinlileri evlerinden kovmak için yıldırma politikası izlediği belirtilirken, son haftalarda saldırıların sıklığının arttığına dikkat çekildi.

Sözcü Dror Sadot, "Saldırıların boyutuyla birlikte sertliği de arttı" diye konuştu. Sözcü ayrıca birçok yerleşimcinin "dokunulmazlık" içinde hareket ettiğini sözlerine ekledi.

Öte yandan, İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze'de düzenlediği saldırılarda ölenlerin sayısı 3 bin 457'si çocuk, 2 bin 136'sı kadın olmak üzere 8 bin 306'ya, yaralananların sayısı ise 21 bin 48'e yükseldi.

İsrailli yetkililer, Gazze'den düzenlenen saldırılarda 311'i asker 1400 İsraillinin öldüğünü, 5 bin 132 kişinin yaralandığı duyurdu.

Independent Türkçe



Tahran Şam'daki yeni yönetimle ilişkileri derhal kurmak istiyor

Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)
Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)
TT

Tahran Şam'daki yeni yönetimle ilişkileri derhal kurmak istiyor

Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)
Ortada İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve sağında DMO Genel Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami (Mehr)

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin çöküşünün ardından Şam'daki ani güç kaybının şokunu yaşayan İran yönetimi, Suriye’nin yeni liderlerinin nezdinde nüfuzunun bir kısmını yeniden kazanmaya çalışıyor. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ekonomik kriz ve ülkesinin nükleer programıyla ilgili gerilim başta olmak üzere birçok iç ve dış sorunla karşı karşıya. İngiltere merkezli The Guardian gazetesine göre İranlı yetkilileri en çok endişelendiren, Esed'in devrilmesinin ardından Suriye'de silahlı muhalif gruplar lehine yaşanan ani nüfuz kaybı.

Tahran kısa vadede Şam'ın yeni yöneticilerinin nezdinde nüfuzunu yeniden kazanmaya çalışırken İranlı diplomatlar, Esed'le yakın ilişki içinde olmadıklarını vurguladılar. Esed'in uzlaşmayı reddetmesi onları hayal kırıklığına uğratmıştı.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi kısa bir süre önce verdiği bir röportajda “Uzun zaman önce Suriye'de yönetimin iktidarda kalmaya devam etmesinin zor olacağı sonucuna vardık. Hükümet yetkililerinin muhalefetin iktidarı paylaşmasına izin verme konusunda esneklik göstermesi bekleniyordu, ancak bu gerçekleşmedi. Tahran her zaman Suriye muhalefetiyle doğrudan temas halinde oldu. Şam’a 2011 yılından bu yana terörizmle bağlantısı olmayan muhalif gruplarla siyasi görüşmelere başlaması gerektiğini telkin ediyoruz” ifadelerini kullandı.

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü yaptığı açıklamada, İran'ın 2012 yılında Suriye'ye Esed'in isteği üzerine ve sadece DEAŞ'ın yenilgiye uğratılmasına yardımcı olmak için girdiğini savundu. Sözcü açıklamasında, “Suriye’deki varlığımız danışmanlık düzeyindeydi. Suriye'de hiçbir zaman belirli bir grubu ya da bireyi savunmak için bulunmadık. Bizim için en önemlisi Suriye'nin toprak bütünlüğünün ve istikrarının korunmasına yardımcı olmaktı” ifadelerini kullandı. Ancak bu açıklamalar Şam'da pek karşılık bulmadı. İran, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera tarafından eleştirilen birkaç ülkeden biri olmaya devam ediyor.

Kısa süreli balayı

İranlı birçok yetkili Türkiye'nin şu an Suriye'de elde ettiği kazanımların kısa ömürlü olabileceğini ve Ankara'nın çıkarlarının HTŞ liderliğindeki hükümetle farklılaşmaya başlayacağını iddia ediyor. İran'ın önde gelen dini otoritelerinden Ayetullah Nasır Mekarim Şirazi, “Suriye meselesini umutla takip etmek zorundayız. Bu durumun devam etmeyeceğini biliyoruz, çünkü Suriye'deki mevcut yöneticiler birbirleriyle birlik içinde kalmayacaklar” değerlendirmesinde bulundu. İran’ın katı muhafazakâr çizgideki gazetesi Civan ise “Suriye'deki mevcut balayı dönemi, grupların çeşitliliği, ekonomik sorunlar, güvensizlik ve aktörlerin çeşitliliği nedeniyle sona erecek” öngörüsünde bulundu.

dfbg
Türkiye ve İran cumhurbaşkanları Suriye'deki durumu görüşmek üzere G8 Zirvesi çerçevesinde Kahire'de bir araya geldi (Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı)

İran, yetkililerin yaptığı açıklamalarla, Esed rejiminin çöküşünden ABD’yi ve İsrail'i sorumlu tutsa da Ankara'nın rolüne öfke duyduğu çok açık. İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney, Esed rejiminin düşüşünün ardından yaptığı konuşmada ‘Suriye’ye komşu bir ülkenin, olayların şekillenmesinde açıkça rol oynadığını ve şimdi de bunu yapmaya devam ettiğini’ söyledi.

Fars Haber Ajansı, HTŞ lideri Ahmed eş-Şera’yı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve ABD Başkanı Joe Biden ile müttefik gösteren bir poster yayınladı. İran Dış İlişkiler Stratejik Konseyi de HTŞ'nin uzun süre Türkiye'nin müttefiki olarak kalıp kalmayacağını sorguladı.

Fars Haber Ajansı’nın haberinde şu ifadeler yer aldı:

“Her ne kadar Türkiye kısa vadede Beşşar Esed rejiminin düşmesinin başlıca kazananlarından biri olsa da HTŞ, istikrarlı bir hükümet kurmaya çalışsa bile Ankara asla Suriye'de kendisiyle müttefik bir hükümeti iktidara getiremez. Bu imkansız. Bu durum, orta vadede Suriye ile 830 kilometrelik bir sınırı paylaşan Türkiye için büyük bir tehdit haline gelecek.”

Türkiye'ye güvenmek

İran’ın eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhan ise yaptığı değerlendirmede, Suriye ve Türkiye için kasvetli bir gelecek öngördü. Ruhani, değerlendirmesinde “Son haftalarda Suriye'nin tüm askeri kabiliyetleri İsrail tarafından yok edildi ve ne yazık ki silahlı gruplar ve Türkiye, İsrail'e uygun şekilde karşılık vermedi. Suriye ordusunu yeniden inşa etmek yıllar sürecek” ifadelerini kullandı.

xcdv
Türkiye sınırında Ayn el-Arab’a bakan noktada teyakkuzda bir Türk topçusu (Türk basını)

İran'ın eski Londra Büyükelçisi Muhsin Baharvend, Şam’daki yeni hükümetin Türkiye'ye aşırı bağımlı hale gelebileceğini söyledi.

Baharvend, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Eğer Suriye'deki merkezi hükümet, otoritesini ve egemenliğini askeri müdahaleyle ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu yabancı ülkelerden yardım alarak güçlendirmeye çalışırsa Suriye ya da Suriye'nin büyük bir bölümü, Türkiye tarafından kontrol edilecek ve Türkiye ağır insani ve ekonomik maliyetlere katlanacağı bir bataklığa girecek.”

Türkiye ile HTŞ arasında, özellikle de Suriyeli Kürtlerin ülkenin kuzeydoğusunda özerklik talepleriyle nasıl başa çıkılacağı konusunda gerilim yaşanacağını öngören Baharvend, “Türkiye destekli Suriye Mülli Ordusu (SMO), Türkiye'nin kuzey sınırında Kürt nüfusun yoğun olduğu bir Suriye beldesi olan Ayn el-Arab'ta (Kobani) Kürtlerin ağırlıkta olduğu ana omurgasını YPG’nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) karşı bir saldırı başlatmaya hazır” diye ekledi.

Öte yandan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, geçtiğimiz çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Şam’da yeni bir yönetim var ve bence bu artık öncelikle onları ilgilendirir. Eğer bu konuyu doğru düzgün ele alırlarsa bizim müdahale etmemize gerek kalmaz” dedi.

Daha geniş anlamda, Suriye'deki değişim İran'ın dış politikasını bir an önce yeniden gözden geçirmesini gerektiriyor. Bu gözden geçirme, 'direniş ekseni' olarak adlandırılan yapının zayıflamasının İran'ın bölgede daha iyi ilişkiler kurarak nükleer bir devlet olmasını gerektirip gerektirmediği üzerinde yoğunlaşıyor. İranlı yetkililer yıllardır, ‘İran'ın savunmasının kendi sınırları dışında başlaması gerektiğini’ söylüyor. Ancak bazı Batılı diplomatlar, bu maliyetli stratejinin artık büyük ölçüde geçerliliğini yitirdiğini ve İran'ın Suriye'deki geri çekilişini nasıl açıklayacağının, bu stratejinin yerini neyin alacağını belirlemede çok önemli olacağını savunuyor.