Gazze’de “insani ateşkes” ve “geçiş süreci” hakkında konuşulanlarhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/4657201-gazze%E2%80%99de-%E2%80%9Cinsani-ate%C5%9Fkes%E2%80%9D-ve-%E2%80%9Cge%C3%A7i%C5%9F-s%C3%BCreci%E2%80%9D-hakk%C4%B1nda-konu%C5%9Fulanlar
Arap ülkeleri ve uluslararası kaynakların, İsrail ile Hamas Hareketi arasında Gazze Şeridi’nde devam eden savaşta, Hamas’ın elinde tuttuğu bazı rehineleri serbest bırakması karşılığında ‘insani ateşkese’ varılması yönündeki konuşmalar dün hız kazandı.
Gazze’de savaşın 33’üncü gününde de çatışmalar devam etti. İsrail ordusu, Gazze’nin içlerindeki tüm cephelerde yaşanan yoğun çatışmalar nedeniyle daha fazla ilerleyemedi. İsrail ordusu, Gazzelileri her gün 4 saatliğine açılan bir koridordan güneye doğru gitmeye zorlamak amacıyla kuzeyden başlattığı Gazze kuşatmasının kapsamını genişletti. İsrailli üst düzey bir yetkili, İsrail’in Gazze Şeridi’ni yeniden işgal etme ya da ‘uzun bir süre’ kontrol altında tutma niyetinde olmadığını söyledi.
Gerek Arap ülkelerinden gerek uluslararası camiadan kaynakların çoğu, dünkü açıklamalarında insani ateşkes görüşmelerine odaklandı. Bunun yanında ateşkes anlaşmasına varıldıktan sonra serbest bırakılacak rehinelerin sayısıyla ilgili bir kafa karışıklığı hakimdi. Serbest bırakılması istenen rehinelerin sayısı 10 ile 15 arasında değişiyordu.
Öte yandan Fransız Haber Ajansı (AFP), Hamas’a yakın bir kaynağa dayandırdığı haberinde, Katar'ın arabuluculuğunda yarısı ABD vatandaşı olan 12 rehinenin serbest bırakılması karşılığında üç günlük insani ateşkes ilan edilmesi konusunda müzakereler yapıldığını aktardı. Alqahera News adlı televizyon kanalı ise adı açıklanmayan kaynaklara dayandırdığı haberinde, Mısır'ın Gazze’de esir takası için insani ateşkese ulaşmaya yaklaştığını bildirdi.
Diğer yandan Şarku’l Avsat’a konuşan bir Arap kaynak, Batılı bazı yetkililerin son üç günde, savaş sonrası Gazze Şeridi’nin yönetimine ilişkin görüşler ortaya koyduklarını söyledi. Ancak şu an öncelikli meselenin ‘insani yardımların sağlanması ve insani ateşkes ilan edilmesi’ olduğuna dikkat çeken kaynak, ‘Gazze Şeridi’nin geleceğinin kapsamlı bir çözümün parçası olması gerektiğinin’ altını çizdi.
G7 ülkelerinin dışişleri bakanları dün, Gazze’ye insani yardımların girişine izin verilmesi için insani ateşkes yapılması çağrısında bulundu. Bakanlar, Gazze için uzun vadeli çözümler hazırlanması ve daha geniş bir barış sürecine girilmesi konusunda ısrarcı olduklarını vurguladı.
Arap Birliği Genel Sekreter Yardımcısı Hüsam Zeki, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, cumartesi günü Suudi Arabistan’da yapılması planlanan Arap Birliği Olağanüstü Zirvesi’nde ‘Filistin’in haklarını destekleyen sağlam bir tutumun ortaya koyulacağını’ söyledi. Arapların, İsrail'in Filistinlileri topraklarından zorla sürmeye yönelik her türlü projesini engelleme sözü verdiklerini ifade eden Zeki, Arap Birliği’nin İsrail’in işlediği soykırım suçlarını takip etmek ve onları yasal olarak izlemek üzere bir mekanizma kuracağını da sözlerine ekledi.
Gazze Şeridi’nin yönetimi için komite kurulması anlaşması ateşkese bir adım daha yaklaştırdıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5087423-gazze-%C5%9Feridi%E2%80%99nin-y%C3%B6netimi-i%C3%A7in-komite-kurulmas%C4%B1-anla%C5%9Fmas%C4%B1-ate%C5%9Fkese-bir-ad%C4%B1m
Gazze Şeridi’nin yönetimi için komite kurulması anlaşması ateşkese bir adım daha yaklaştırdı
Mısır'ın Kahire'de Hamas ve El Fetih arasında bir ‘Gazze Yönetim Komitesi’ kurulması konusunda anlaşmaya varma çabaları, bir yıldan uzun bir süredir savaşa sahne olan Gazze Şeridi'nde ateşkes sağlanmasına yönelik hareketliliğin arttığı bir döneme denk geldi. Söz konusu gelişme, geçtiğimiz Mayıs ayında İsrail tarafından ele geçirilen Refah Sınır Kapısı’nın Filistin tarafından yeniden açılmasına yönelik müzakerelerin yenilendiğine dair Amerikan medyasına sızan haberlerin ardından yaşandı.
Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar, Mısır'daki Filistinli grupların, özellikle de El Fetih ve Hamas'ın varlığıyla Kahire'nin aradığı anlaşmanın, İsrail'in savaşın ertesi günü kabul edilemez bir senaryo sunmasına izin vermemek ve ateşkes çabalarını güçlendirmek için beklenen bir adım olduğunu düşünüyor. Uzmanlar, herhangi bir anlaşmanın, beklenen komitenin yönetimini devralacağı ve Gazze Şeridi'ndeki yardım ve yaşamı organize edeceği Refah Sınır Kapısı’nın açılmasıyla ilgili anlayışları içermesini bekliyor.
Dün (Pazar) Şarku’l Avsat’a konuşan Filistinli kaynaklara göre, El Fetih, Hamas ve İslami Cihad heyetleri, yaklaşık iki aydır istişarelerde bulunulan Gazze Şeridi’nin yönetimi için komite kurulması ve Gazze Şeridi'nde ateşkes konusunda görüş alışverişinde bulunulmasını görüşmek üzere Kahire'de bulunurken, Mısırlı yetkililer görüşmelerin niteliğine ilişkin bir açıklama yapmadı.
Şarku’l Avsat’a konuşan Filistinli kaynaklara göre, El Fetih ve Hamas daha önce ekim ve kasım aylarının başında Kahire'de benzer iki toplantı gerçekleştirdi. Bu toplantılarda Gazze Şeridi için Filistin Yönetimi'ne bağlı, bağımsız kişilerden oluşan ve Başkan Mahmud Abbas'ın başkanlık kararnamesiyle kurulan ‘Gazze Şeridi Halkını Destekleme Topluluğu Komitesi’ adı verilen bir ‘idari organın’ oluşturulması, sivil işlerin yönetilmesi, Filistinlilere insani yardım sağlanması, Mısır'la olan Refah Sınır Kapısı’nın yeniden açılması ve İsrail savaşında yıkılan yerlerin yeniden inşasına başlanması konuları görüşüldü.
Araplar tarafından reddedilen senaryo
Filistinli siyasi analist Abdulmehdi Mutava, “El Fetih ve İslami Cihad'ın Hamas'la birlikte Kahire'ye gitmesiyle iki şey belirginleşiyor: Bunlardan en önemlisi Mısır'ın savaşı durdurma ve en azından bir ateşkese varma önerisiyle ilgili. Bu ateşkesin başarısı Filistin yönetimine ve İsrail'in Araplar tarafından reddedilen bir senaryoyla savaşın ertesi gününün şeklini belirlememesi için bir komite kurulmasına bağlı” değerlendirmesinde bulundu.
İsrail'in Nuseyrat'a düzenlediği hava saldırısının ardından hasar görmüş bir dairenin balkonunda duran Filistinliler (AFP)
El Fetih liderlerinden siyaset bilimi profesörü Dr. Eymen er-Rakab, ‘Gazze Şeridi'ni yönetecek bir komite kurulması için bir mekanizma ve anlaşmanın olgunlaştırılmasının önemini’ vurguladı. Er-Rakab'a göre Mısır'da komitenin kurulması konusunda anlaşmaya varılırsa, bu durum arabulucuların bir anlaşmaya varma hazırlıklarını destekleyecektir. Çünkü komite İsrail'in ateşkes hareketini sabote etme çabalarını ortadan kaldıracaktır.
Mısır'ın bu çabaları, Amerikan Wall Street Journal gazetesinin cumartesi günü kaynaklara dayandırdığı, Mısır ile İsrail arasında geçen hafta Refah Sınır Kapısı’nın yeniden açılması, Gazze Şeridi'ne yardım girişinin arttırılması ve bir ateşkes anlaşmasına doğru ilerlenmesi için görüşmeler yapıldığı, Filistin Yönetimi'nin sınır kapısının Filistin tarafının yönetimine yardımcı olması ve Hamas'ın sınır kapısı üzerindeki kontrolünü tamamen bırakması koşuluyla, bir anlaşmaya varılması halinde sınır kapısının Aralık ayında yeniden açılacağı yönündeki haberiyle aynı zamana denk geldi.
Mutava, “Gazze Şeridi'ni yönetecek bir komitenin kurulması ve ateşkesin sağlanması konusunda devam eden tartışmalar Refah Sınır Kapısı’nın da konuşulmasını gerektiriyor. Çünkü bu kapıdan yaralıların tedavi için çıkması ve yardımların girmesi önemli. Bu da Hamas'tan farklı, kabul edilebilir bir Filistin tarafının varlığını gerektiriyor. Bence 2005 anlaşması mevcut durum için en uygun olanı” ifadelerini kullandı.
Er-Rakab, Gazze Şeridi'nde yaşamın yeniden tesis edilmesi, yardımların ulaştırılması ve yaralıların tedavi için çıkışının sağlanması amacıyla Refah Sınır Kapısı’nda anlaşmaya varılmasının önemini vurguladı.
Perde arkası müzakereler
Mısır'ın komite, sınır kapısı ve ateşkes konusundaki görüşmeleri, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan'ın ateşkesle ilgili olarak Beyaz Saray'ın bir ateşkes anlaşması ve Gazze Şeridi'ndeki esirlerin serbest bırakılması için çalıştığını söylediği açıklamalarla aynı zamana denk geldi. Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre Sullivan, “Ateşkes anlaşması ve Gazze Şeridi'ndeki esirlerin serbest bırakılması için çok çalışıyoruz. Bölgedeki kilit oyuncularla bu konuda etkileşim halindeyiz, ancak henüz nihai noktaya ulaşmadık” şeklinde konuştu.
İsrailli esirlerden birinin ailesiyle bir araya gelen İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog dün yaptığı açıklamada, Gazze Şeridi'nde tutulan esirlerin takası ve iadesi için perde arkasında görüşmeler yapıldığını ve bunun her zamankinden daha mümkün olduğuna inandığını söyledi. Herzog, “Bir takas anlaşması yapmanın ve esirleri eve getirmenin zamanı geldi” dedi.
İsrail'in bir evi vurduğu yerde toplanan Filistinliler (Reuters)
Diğer yandan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Gazze Şeridi'ndeki İsrailli esirlerin serbest bırakılmasına yönelik olası bir anlaşma için koşulların çok daha elverişli olduğunu söyledi. Netanyahu, İsrail Kanal 14 televizyonuna verdiği bir röportaj sırasında kendisine olası bir esir değişimi anlaşması sorulduğunda “Bence koşullar çok daha iyi hale geldi” dedi, ancak spesifik detaylar vermedi.
Bu açıklamalar, Hamas’ın, tuttuğu esirlerden ABD-İsrail çifte vatandaşı Aidan Alexander’ın, ABD'nin seçilmiş Başkanı Donald Trump'a Gazze Şeridi'ndeki esirlerin serbest bırakılması için nüfuzunu ve mümkün olan tüm yolları kullanarak müzakere etmesi çağrısında bulunduğu ve İsraillileri Gazze Şeridi'nde bir esir takası anlaşmasını ve ateşkesi kabul etmesi için hükümete baskı yapmak üzere her gün sokağa çıkmaya ve gösteri yapmaya çağırdığı bir video yayınlamasının ardından geldi. Alexander, “Bu kâbusa bir son vermenin zamanı geldi” dedi.
Esirleri geri getirmek
Cumartesi günü bir esir ailesinin evini ziyaret eden Netanyahu, Başbakanlık Ofisi'nin internet sitesinde yer alan açıklamasında esirler ve ailelerinin çektiği acıyı hissettiğini söyledi. Netanyahu, İsrail'in esirleri ailelerine geri getirmek için her türlü hamleyi yapmaya kararlı olduğunu vurguladı.
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Sean Savitt, ABD yönetiminin Alexander'ın ailesiyle temasa geçtiğini doğruladı. Savitt, esirlerin serbest bırakılması, savaşın durdurulması ve Gazze Şeridi'ne insani yardım girişinin arttırılması için bir anlaşma yapılması yönünde önemli bir fırsat bulunduğuna dikkat çekerek, şu anda masada anlaşmaya varılması için bir teklif olduğunu belirtti.
Cenin Mülteci Kampı’ndan ayrılan Filistinli bir kadın ve çocukları (EPA)
“Netanyahu uluslararası alanda savaş suçlarıyla itham ediliyor ve Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından aranıyor. Ülke içinde de muhaliflerinin suçlamalarıyla karşı karşıya” diyen Mutava, ateşkes için eskisinden çok daha farklı faktörler olduğuna inanıyor.
“Anlaşmanın ardından Lübnan cephesinde yaşanan sükûnet, Netanyahu'nun bu durumun iç cephede kendisine yönelik saldırıların sıklığını arttıracağına inanmasına yol açabilir” değerlendirmesinde bulunan Mutava sözlerini şöyle sürdürdü: “Dolayısıyla Netanyahu'nun ocak ayında Trump iktidara gelene kadar ateşkes teklif etmesi faydalı olacaktır. Zira savaştan sonraki günün ayrıntılarına karar vermesi beklenen kişi o.”
Er-Rakab'a göre çarşamba günü başlayan Lübnan ateşkesinin ardından değişkenlere göre yakın görünen bu anlaşma, benzer bir anlaşmanın Gazze Şeridi'nde de en kısa zamanda, özellikle de savaşı kesin olarak durdurmayı tartışacak olan Trump'ın gelişinden önce görülebileceğini gösteriyor.
