Dora Mengüç
Gazze Savaşı beraberinde binlerce ölümü getirdi, İsrail'in saldırıları sürüyor.
Hamas'ın 7 Ekim'deki Aksa Tufanı Operasyonu adını verdiği saldırıyla başlayan, 240 kişinin kaçırılıp rehin alındığı olayların ardından İsrail'in abluka altına aldığı kentte durum vahim.
Yerel yetkililer can kaybının 11 bin aştığını, ölümlerden 5 binden fazlasını çocukların oluşturduğunu söylüyor.
Hayatını kaybedenlerin yanı sıra İsrail güçleri tarafından kaçırılanlar da var.
Onlardan birinin de Filistinli şair Musab Ebu Toha olduğu belirtiliyor.
Gazze Şeridi'nin kuzeyinde, savaş öncesi 90 bin kişinin yaşadığı El-Şati mülteci kampında doğan edebiyatçı aynı zamanda Gazze'de ismi Edward Said'e adanan ilk İngilizce kütüphanenin kurucusuydu.
The Atlantic ve The New Yorker gibi Amerikan yayınlarında şiir ve denemeleri yayımlanan şair, önceki yıllardaki çatışmalarda iki erkek kardeşi ile kız kardeşini kaybetmişti.
Şiirlerinde ünlü Filistinli şair Mahmud Derviş'in etkileri gözlenen Musab Ebu Toha geçen ay eşi ve çocuklarıyla birlikte Beyt Lahya'nın bombalanacağı haberleri üzerine evini terk edip Cebaliye mülteci kampına taşındı.
We don’t want to die.
— Mosab Abu Toha (@MosabAbuToha) October 27, 2023
İsrail güçleri Ebu Toha ve ailesinin de bulunduğu yerden yalnızca yetmiş metre mesafedeki kampı da bombaladı.
Ebu Toha'nın 19 Kasım'da İsrail Savunma Kuvvetleri tarafından kaçırıldığı belirtiliyor.
İlk raporlar, söz konusu olayı şairin son dönemde İsrail karşıtı kaleme aldığı yazı ve şiirlerle ilişkilendiriyor.
ABD yetkilileri tarafından kendisi ve ailesine Mısır'a geçiş izni verileceği söylenen edebiyatçının küçük oğlu ABD vatandaşı.
İsrail askerlerinin kuzey Gazze'den güneye gitmeye çalışırken Ebu Toha'yı bir kontrol noktasında gözaltına aldığı öne sürülüyor.
Edebiyat ve insan hakları üzerine çalışmalar yürüten PEN America da Ebu Toha'nın gözaltındayken güvenliği ve bir an önce serbest bırakılması için çağrı yaptı.
PEN America is concerned by reports that poet Mosab Abu Toha, the founder of Gaza's only English language library, has been taken into custody by Israel's Defense Forces in Gaza. We are seeking more details and call for his protection.
Our 2022 interview: https://t.co/rn1szUZVCR
— PEN America (@PENamerica) November 20, 2023
Ebu Toha, savaşın haberlere ve sosyal medyaya yansımayan anlarını kısaca tanımlayıp şiir ve yazılarına yansıtıyordu.
Son olarak 9 Kasım'da Atlantic'de savaşın izleriyle ile ilgili bir şiiri yayımlanmış, yaşadıklarını ise şu sözlerle anlatmıştı:
Geçen yıl yazdım bu şiiri, İsrail askeri işgali altındaki çocukluğumu yansıtarak... Şu anda eşim ve üç çocuğumla Birleşmiş Milletler mülteci kampı olan Cebaliye'de kalıyorum. Bu şiiri kendime okuyorum ve çocuklarımın da gördükleri bomba ve patlamalar hakkında şiir yazabileceklerini düşünüyorum. İlk kez bir roketi gördüğümde 8 yaşındaydım. Amerika'da 2021 Mayıs'ında doğan en küçük çocuğum şimdi burada İsrail bombardımanının üçüncü dalgasını yaşıyor. Sadece etraflarında ölümü koklamıyorlar; aynı zamanda 10 gün önce Beyte Lahya'daki evlerini de kaybettiler. Neyse ki evde kimse yoktu. 8 yaşındaki oğlum Yazzan bana soruyor, "Oyuncaklarım hala yaşıyor mu?"
Musab Ebu Toha'nın aynı dergide yayımlanan şiirlerinden biri ise savaşın kendisinde bıraktığı izi şöyle anlatıyor:
tanklar toz içinde ilerler, patlıcan tarlalarından geçer
yapılmamış yataklar, gökyüzünde şimşek ve kardeş...
savaş uçaklarını izlemek için pencereye atlarlar
hava saldırılarından sonra duman bulutları içinde uçan...
kartallara benzeyen savaş uçakları
sanki bir ağaç dalı arar gibi,
nefes almak için
ama bu metal kartallar
kan/kemik çorba kasesinde yakalıyor ruhları!
radyoya gerek var mı?
zaten biz, kendimiz haberiz.
her mermiyle karıncaların kulakları acıyor,
öfkeli makineli tüfeklerden atılan...
askerler ilerler, kitapları yakar...
kimileri sigara içer, dünkü gazetenin sarılı sayfalarıyla
tıpkı çocukken yaptıkları gibi...
bizim çocuklarımız ise bodruma saklanır, sırtları beton direklere dayalı...
başları dizlerinin arasında, ana babalar sessiz...
orası nemli ve bombaların yanan sıcaklığıyla dolu
hayatta kalmanın yavaş ölümüne eklenir.
eylül 2000'de akşam yemeği için ekmek aldıktan sonra,
bir helikopterin roket attığını gördüm
benden uzak bir kuleye,
beton ve camın düşeceği zaman diliminde, o korkunç çığlıklarıma dek ekmekler bayatlamıştı
o vakit hâlâ 7 yaşındaydım.
savaştan onlarca yaş daha genç,
bombalardan birkaç yıl daha yaşlı...
Musab Ebu Toha'nın arkadaşlarından Filistin Kurtuluş Örgütü eski sözcülerinden avukat Diana Buttu Twitter (X) hesabından Ebu Toha'nın kaçırıldığını doğruladı:
Deneme yazarı ve şair Musab Ebu Toha, ailesiyle birlikte kaçarken Gazze'de İsrail ordusu tarafından kaçırıldı. Amerika'da doğan oğlu birkaç hafta önce tahliye edilmeye uygun bulundu, ancak Musab'ın adı listede yoktu. Sonunda, adını, eşinin adını ve diğer çocukların adını listeye eklediler ve güvenli olduğunda çıkmayı bekliyorlardı"
Ebu Toha'nın kuzeyden güneye giderken bir kontrol noktasında diğer birçok kişiyle birlikte durdurulduğu, ellerini kaldırmaları söylendiği, Musab'a kucağındaki oğlunu bırakması emredildiği ve o sırada İsrail Savunma Kuvvetleri'nce kaçırıldığı ifade ediliyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı veya İsrail Savunma Kuvvetleri konuyla ilgili bir açıklama yapmıyor.
Ebu Toha, New Yorker dergisinde Kuzey Gazze'deki Cebaliye mülteci kampındaki bombardıman ile ilgili gözlemlerini de aktarıyordu.
6 Kasım'da "Ateşkese Gelmemiş Bir Ateşkesi Beklemenin Acısı" başlıklı yazısında başından geçenleri özetle şöyle aktarmıştı:
31 Ekim'de evdeyken üç büyük patlama sarsıyor bizi. Pencereler kırılıyor. Enkaz ve toz oturma odasına uçuşuyor. Hepimiz iki yatak odasına koşuyoruz, tavana bakıyoruz. Bomba yetmiş metre uzaklığa düşmüş. Bir mahalleyi tamamen yok ediyor. Kitaplarımı kurtarmak için enkazın arasına geri dönmeyi planlıyorum. Elimden geldiğince, kurtaracağım her şeyi alacağım. Bu sefer onları kitap raflarına koymayacağım. Sadece sayfaların sağlam olduğundan emin olmak istiyorum. Kardeşim Hamza, on yılını harcadığı Arap dilbilgisi ve edebiyat kitapları için aynı şeyi yapacak. İkimiz de dua ediyoruz ki önümüzdeki günlerde yağmur yağmaz ve sayfalarını sırılsıklam etmez. Bu makalenin bir bölümünü telefonuma yazarken çok yakın başka bir patlama hissediyorum. Yaklaşık iki yüz metre kadar koşuyorum, bu da Birleşmiş Milletler tarafından işletilen bir okula çok uzak olmayan bir yer... Yaralı kadınlar ve çocukları yüzlerinden ve göğüslerinden kanlar içinde görüyorum. Büyük bir yangın var. Bir eczane buluyorum, vücudumu yaralanmalar için kontrol ediyorum ve etrafımdakilere yardımcı olmaya çalışıyorum. Yeniden hayatta kalıyoruz. Son zamanlarda eşim, donmuş et topladığını düşündüğü bir rüya gördü. Rüyasında, "Bu benim oğlumun kolu. Bu benim kızımın bacağı," diyordu. Savaş olmasaydı, haftada iki kez arkadaşlarımla futbol oynuyor olurdum. Eşimle film izliyor olurdum. Kitaplarımı okuyor olurdum. Çocuklarımı oyun parkına ve sahile götürüyor olurdum. Bisikletimle oğlum Yazzan'la sahil yolunda geziyor olurdum. Ama şimdi ne kitaplar var, ne raflar ne de sahil yolunda bir yol"
Ebu Toha'nın ABD'de İngilizce olarak yayımlanan şiir koleksiyonu Ulusal Kitap Eleştirmenleri Çevresi ödülünde finalist olmuş ve bu yıl Amerikan Kitap ödülünü kazanmıştı.
Filistinli genç şair, 2019-2020 yılları arasında Harvard Üniversitesi'nde konuk öğretim üyeliği görevinde bulunmuş, 2016'dan 2019'a kadar ise Gazze'deki Birleşmiş Milletler Yardım ve İşler Ajansı (UNRWA) okullarında İngilizce eğitmenliği yapmıştı.
Independent Türkçe
İsrail'in Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Bureyc Mülteci Kampı’na düzenlediği bombardımanda yıkılan bir binanın enkazını inceleyen Filistinliler (AFP)
Gazze'deki Şifa Hastanesi yakınlarında İsrail bombardımanı sonucu hayatını kaybedenlerin cenaze töreninde ağlayan Filistinli bir çocuk (AFP)