Mısır’da karaborsa dolar kurunun düşüş haberlerinin ardından kargaşa yaşandı

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, COP28 oturum aralarında Dubai'de Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ile toplantı gerçekleştirdi. (IMF)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, COP28 oturum aralarında Dubai'de Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ile toplantı gerçekleştirdi. (IMF)
TT

Mısır’da karaborsa dolar kurunun düşüş haberlerinin ardından kargaşa yaşandı

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, COP28 oturum aralarında Dubai'de Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ile toplantı gerçekleştirdi. (IMF)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, COP28 oturum aralarında Dubai'de Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ile toplantı gerçekleştirdi. (IMF)

Mısır’da sosyal medya, geçtiğimiz iki gün içerisinde karaborsa dolar kurunun Mısır lirası karşısında döviz kurundaki değişiklikleri ile ilgili haberlerle çalkalanıyor. Yapılan bazı açıklamalar doların değerinin son üç haftada ortalama 50 lirayı aştıktan sonra yaklaşık 45 pounda düştüğü yönünde. Bankalardaki döviz kuru ise ortalama 30,75 lira seviyesinde seyrederek istikrarını koruyor.

Mısır Merkez Bankası son raporunda, 1 milyar dolar değerindeki Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) mevduatının Temmuz 2026'ya kadar üç yıl süreyle yenilendiğini duyurdu. Bu haberin X (eski adıyla Twitter) platformundaki etkileşimi, döviz kurundaki düşüşün farklı ortalamalara doğru izlenmesine ilişkin ifadelerle farklılık gösterdi. Bazıları karaborsanın ‘satış operasyonlarının durdurulması’ olarak tanımladıkları durumdan endişe duyarken bazıları ise fiyattaki yeni düşüşe göre alım satım işlemlerinin gerçekleştirileceğine dair bilgileri paylaştı.

İbrahim Ömer gibi bazı sosyal medya kullanıcıları, son günlerde altın fiyatlarının artması ardından vatandaşların altın almaya olan ilgisi nedeniyle fiyatın düşeceğini öne sürdü. Telegram uygulaması ve Facebook'taki gruplara göre 21 ayar altının gram fiyatı iki haftadan kısa sürede yaklaşık 500 Mısır lirası artış gösterdi.

Kahire Ekonomik Araştırmalar Merkezi Direktörü Abdulmunim es-Seyyid, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, paralel piyasadaki düşüşün bir kısmının geçen ay Merkez Bankası nezdindeki BAE ve Kuveyt mevduatlarının yenileneceğine ilişkin duyuru da dahil olmak üzere çeşitli faktörlerden, ayrıca Merkez Bankası'nın ithalatçıların ihtiyaçlarını karşılamak için piyasalara iki milyar dolar pompaladığı yönündeki haberlerden kaynaklandığını belirtti. Önümüzdeki haftalarda dolar gelirlerinde artış olacağı beklentilerine işaret etti.

Ulusal Planlama Enstitüsü bilimsel kurulu üyesi Dr. İsam el-Cevheri de Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte, piyasada birçok tarafın spekülasyondan çekilmesi, Merkez Bankası'nın ithalatçıların ihtiyaçlarını karşılamaya çalışması ve hükümetin ihale programında attığı olumlu adımların bu düşüşte etkili olduğunu kaydetti.

Merkez Bankası Başkan Vekili Hasan Abdullah başkanlığındaki yeni Yönetim Kurulu geçtiğimiz pazartesi günü itibariyle, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi uyarınca görev yapmaya başladı. Muhammed Ebu Musa'nın Büro Kontrol Sektörü için Banka Müsteşarı olarak atandığı Bankanın Yönetici Birinci Yardımcısı pozisyonu oluşturuldu.

İthalatçıların paralel piyasadan yüksek dolar fiyatlarından alım yaptığı göz önüne alındığında Cevheri'nin dikkat çektiği bir diğer konu ise vatandaşların fiyatların aşırı yüksek olması nedeniyle ithal malları satın alma konusundaki isteksizliği. Cevheri, bu durumun ithalatçıların zaten ithal ettikleri malları satamamaları nedeniyle dolara olan ihtiyacı azalttığını belirtti.

X platformu kullanıcıları, söz konusu gelişmeye dair çeşitli görüşlerini paylaştı. Bunlar arasında para biriminin dördüncü devalüasyonuna ilişkin haberlerin azalması da yer alıyor. Devletin ekonomi politikalarını destekleyen görüşleriyle tanınan blog yazarı Lui el-Hatib, bu düşüşe dair paylaştığı görüntülerinde, adil dolar döviz kurunun banka kuru ile paralel piyasa kuru arasında orta bölgede olduğunu söyledi.

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi perşembe günü Dubai'de düzenlenen Dünya İklim Eylemi Zirvesi'nde Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva ile bir araya geldi. Sisi, Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, Mısır'ın mali ve para politikalarıyla ilgili yapısal reformları teşvik etmeye devam etme kararlılığını vurguladı.

Şarku’l Avsat’a konuşan paralel pazardaki tüccarlar, transfer işleminin zamanlaması ve tutarına bağlı olarak 44 ila 45 lira arasında değişen döviz kuru üzerinden alım satım işlemlerinin hayata geçirileceğini doğruladı.

Ulusal Planlama Enstitüsü'ndeki bir bilim kurulu üyesi, ekonomik göstergelerin daha fazla doğrudan yabancı yatırım çekme yönünde olumlu bir eğilim sergilemeye devam etmesi durumunda, resmi olmayan döviz kurunun düşmeye devam etme ihtimalinin bulunduğuna değindi. Mısırlıların parasının yurt dışına transferlerinin bankalar aracılığıyla yapılabilmesi için bankacılık sistemine olan güvenin yeniden tesis edilmesinin yeşil para birimi açığının ve kullanılabilirliğinin azaltılmasına yardımcı olacağını da sözlerine ekledi.

Aynı görüşü destekleyen Kahire Ekonomik Araştırmalar Merkezi Yöneticisi, özellikle cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından beklenen bakanlık değişikliğiyle birlikte, hükümetin bu fırsatı değerlendirebileceği görüşünde.



Son on yılın en büyük ağı: Şin-Bet, Batı Şeria'daki Hamas hücresinin elinde neler buldu?

Geçtiğimiz ocak ayında Batı Şeria'da Filistinli tutukluların İsrail hapishanelerinden salıverilmesini kutlamak için Hamas bayrakları sallayan Filistinliler (Reuters)
Geçtiğimiz ocak ayında Batı Şeria'da Filistinli tutukluların İsrail hapishanelerinden salıverilmesini kutlamak için Hamas bayrakları sallayan Filistinliler (Reuters)
TT

Son on yılın en büyük ağı: Şin-Bet, Batı Şeria'daki Hamas hücresinin elinde neler buldu?

Geçtiğimiz ocak ayında Batı Şeria'da Filistinli tutukluların İsrail hapishanelerinden salıverilmesini kutlamak için Hamas bayrakları sallayan Filistinliler (Reuters)
Geçtiğimiz ocak ayında Batı Şeria'da Filistinli tutukluların İsrail hapishanelerinden salıverilmesini kutlamak için Hamas bayrakları sallayan Filistinliler (Reuters)

İsrail iç güvenlik servisi Şin-Bet (Şabak) Hamas'ın Batı Şeria'nın güneyindeki El Halil kentinde ‘son on yılda ortaya çıkarılan en büyük ağlardan ve en büyük altyapılarından biri’ olarak nitelendirdiği bir hücre ağını çökerttiğini duyurdu.

Şin-Bet, 3 ay süren büyük bir operasyon sırasında, yakın gelecekte saldırı planları yapan 60'tan fazla Hamas üyesinin tutukladığını ve bu sırada önceki saldırıları gerçekleştirenler veya yardım edenlerin de tutuklandığını açıkladı.

İsrail medyasının büyük ilgiyle aktardığı açıklamaya göre son üç ay içinde Şin-Bet, ordu ve polisle iş birliği içinde yoğun bir günlük faaliyet yürüttü ve bu faaliyetler kapsamında, yakın gelecekte çeşitli saldırılar düzenlemeyi planlayan, El Halil'deki Hamas'ın büyük, karmaşık ve devasa bir altyapısı ortaya çıkarıldı.

Jjj
Şin-Bet tarafından dağıtılan, Batı Şeria'daki Hamas hücresinden ele geçirilen silahların fotoğrafı

Şin-Bet'in soruşturmalarına göre en az 10 hücreden oluşan bu altyapı ağının faaliyetleri kapsamında, Hamas'ın üst düzey yetkilileri, çoğu İsrail hapishanelerinde eski mahkumlar olan, Hamas’ın bölgedeki diğer üyelerini silahlandırmak, eğitmek ve üye olarak hareketin bünyesine katmak için çalıştılar. Şin-Bet’in açıklamasına göre amaçlarıİsrail’deki hedefleri vurmak ve bombalı saldırı düzenlemekti.

İsrail basınına göre tutuklananlar, bu hücrelerin üyelerine askeri eğitim vermek, İsrail’deki hedefleri hakkında istihbarat toplamak, patlayıcı üretmek, bomba paketleri hazırlamak ve Batı Şeria ve İsrail'deki hedeflere karşı saldırı hazırlığı yapmakla suçlanıyorlar.

En az 60 kişinin tutuklandığı konuşuluyor. Şin-Bet'e göre geniş çaplı istihbarata ulaşıldığı ve bu sayede 22 farklı türde silah, 11 el bombası, patlayıcılar ve büyük miktarda mühimmat ele geçirildiği, ayrıca aranan kişilerin saklandığı ve silahların depolandığı bir yer altı sığınağı bulunduğu belirtildi.

Son on yılın en büyük vakası

Soruşturmalar, eski tutukluların önceki yıllarda meydana gelen saldırılara katıldıklarını ortaya çıkardı. Bunlardan biri, 31 Ağustos 2010'da El Halil'deki Bani Naim Kavşağı’nda meydana gelen ve 4 İsraillinin öldürüldüğü silahlı saldırıya katılmıştı. Bir diğeri ise saldırıyı yöneten hücrenin sorumlularından biriydi.

Hhh
Şin-Bet tarafından dağıtılan ve Hamas'ın silahlı eylemlerde kullanmakla suçlandığı El Halil'deki bir yeraltı sığınağının fotoğrafı (Şin-Bet)

Şin-Bet'in üst düzey bir yetkilisi, bunun Batı Şeria'da Şin-Bet tarafından son on yılda engellenen en büyük ve en geniş çaplı olay olduğunu söyledi.

Yetkili, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu altyapının çoğu üyesi daha önce İsrail hapishanelerinde tutuklu bulunmuş ve soruşturma konusunda deneyimli kişiler. Bu altyapının ortaya çıkarılmasının, Hamas'ın İsrail'de bazı ciddi saldır gerçekleştirme niyetini büyük ölçüde engelledi.”

İsrail basını önümüzdeki günlerde şüphelilere karşı ‘terör örgütü liderliği, kasıtlı olarak cinayete teşebbüs ve kasıtlı cinayet işleme’ gibi ağır suçlamalar yöneltileceğini vurguladı.

Batı Şeria'da ayaklanma girişimi

Batı Şeria'da daha öncede Hamas adına çalışan hücreler ortaya çıkarılmıştı. Ancak bu olay, İsrail'in Gazze'de yürüttüğü ve Hamas’ı ortadan kaldırmayı amaçladığı savaşın başlamasının üzerinden yaklaşık iki yıl geçerken Hamas'ın Batı Şeria'da yeniden güçlenmeye çalıştığını ortaya koyuyor.

Hamas, Batı Şeria’da her zaman varlığını sürdürmüş ve birçok iniş çıkış yaşamıştı. Ancak Hamas’ın 7 Ekim 2023 tarihinde İsrail’e yönelik saldırısının ardından ortaya çıkan mevcut durumdan daha karmaşığı daha önce hiç yaşanmadı.

Jdjj
Batı Şeria'nın El Halil kentinde geçtiğimiz yıl temmuz ayında Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye suikastını kınamak için gösteri düzenleyen Filistinliler (AFP)

Şarku’l Avsat’a konuşan Batı Şeria'daki Hamas kaynaklarından biri, Hamas’ın karmaşık, zor ve benzeri görülmemiş bir durumda olduğunu söyledi. İsrail'in 10 Ekim 2023’ten bu yana Gazze Şeridi, Batı Şeria ve yurtdışında Hamas liderlerini, kaynaklarını ve tabanını takip etmesinin kendilerine büyük zarar verdiğini de sözlerine ekledi.

Kaynak, güvenlik durumunun Gazze Şeridi'nden farklı olarak Batı Şeria'da her zaman karmaşık olduğunu, ancak şu anda daha da karmaşık hale geldiğini, sürekli güvenlik takibinin yapıldığını ve para hareketlerinin izlendiğini, Hamas’ın hareket kabiliyetinin ve paraya ulaşma imkanlarının büyük ölçüde tükendiğini açıkladı. Kaynak, karmaşık ve derin krizler olduğunu ifade etti.

Buna rağmen krizin geçeceğini düşündüğünü belirten kaynak, Hamas’ın kurulduğu günden bu yana güvenlik güçlerinin takibinin, tutuklamaların ve suikastların devam ettiğini kaydetti.

Hamas’ın Batı Şeria'daki varlığı nasıl başladı?

Hamas'ın Batı Şeria'daki varlığı 1987 yılında başladı. Başlangıçta camiler aracılığıyla Filistinlileri kendine çeken faaliyetlerde bulunan Hamas, ardından silahlı saldırılar düzenlemeye ve İsrail askerlerini kaçırmaya çalıştı.

Hamas, İsrail’de gerçekleştirdiği bombalı saldırılarla Batı Şeria'da adından söz ettirmeye başladı. Bu saldırılar, 2000 yılında başlayan İkinci İntifada ile birlikte büyük ölçüde gelişti. Ardından Hamas, 2006 yılında yapılan seçimlere katıldı ve Batı Şeria'dan siyasi liderler seçerek parlamento seçimlerine girdi. O dönemde Fetih Hareketi’ni yenerek siyasi varlığını güçlendirdi.

Filistin’in 2007 yılında bölünmesinden önce Hamas'ın Batı Şeria'daki faaliyetlerinin resmi, açık ve geniş çaplı olduğu söylenebilir. Ancak bölünmeden sonra Hamas’ın Batı Şeria’daki her türlü faaliyeti yasaklandı. Filistin Yönetimi, Hamas üyelerini tutukladı. Hamas’ın silah ve para kaynakları mercek altına alındı. İç savaşta Hamas’ın kurumlarını elinden alan Filistin Yönetimi, onun Batı Şeria'daki gücünü zayıflattı.

Filistinli bir güvenlik kaynağı, Batı Şeria'daki kaosun arkasında her zaman Hamas'ın gündeminin olduğunu ve Filistin Yönetimi'nin ise Hamas’a değil, bu duruma karşı çıktığını söyledi.

Hamas'ın hem 7 Ekim'den önce hem de sonra herhangi bir nedenle silah kullanması yasaklandı. Bu durum Filistin Yönetimi’yle çatışmalara yol açtı. Buna rağmen, 7 Ekim'den sonra bile Hamas hücreleri Batı Şeria'da İsrail hedeflerine karşı eylemlerde bulundu, ancak bu eylemler beklendiği kadar büyük çaplı olmadı.

Batı Şeria’dan bir kaynak, Hamas Hareketi’nin Gazze'deki liderliğinin, dengeleri değiştirebilecek daha büyük bir varlık göstermeye çalıştığını söyledi.

Hamas'ın siyasi ve askeri liderleri, 7 Ekim 2023’teki saldırının ilk anından itibaren Batı Şeria'yı savaşa girmeye çağırmaktan çekinmediler, ancak bu gerçekleşmedi.

Sıra Filistin topraklarına geldiğinde, savaş boyunca İsrail'in en büyük endişesi tırmanan gerginlikti. Şin-Bet, üçüncü bir intifadanın patlak vermesi olasılığına ve Hamas'ın uyuyan hücrelerinin harekete geçebileceğine karşı defalarca kez uyardı.

Şin-Bet, 2024 yılında Batı Şeria'da 689 silahlı saldırı, 326 bombalı saldırı, 13 bıçaklı saldırı, 9 araçla ezme saldırısı, 2 intihar saldırısı ve 1 kaçırma vakası olmak üzere bin 40 adet ‘büyük terör eylemini’ engellediğini açıkladı.