Lübnan sınırından İsrail'i hedef alan yeni bir örgüt: İzzetu’l-İslam Tugayları

Hizbullah Genel Sekreteri Nasrallah, çatışmaları durdurmaya yönelik diplomatik çözüme giden yolları bir kez daha kapattı.

Hirbet Selm köyünde Hizbullah'ın üst düzey komutanlarından Visam Hüseyin Tavil'i anma törenine katılan iki Hizbullah destekçisi (Reuters)
Hirbet Selm köyünde Hizbullah'ın üst düzey komutanlarından Visam Hüseyin Tavil'i anma törenine katılan iki Hizbullah destekçisi (Reuters)
TT

Lübnan sınırından İsrail'i hedef alan yeni bir örgüt: İzzetu’l-İslam Tugayları

Hirbet Selm köyünde Hizbullah'ın üst düzey komutanlarından Visam Hüseyin Tavil'i anma törenine katılan iki Hizbullah destekçisi (Reuters)
Hirbet Selm köyünde Hizbullah'ın üst düzey komutanlarından Visam Hüseyin Tavil'i anma törenine katılan iki Hizbullah destekçisi (Reuters)

Güney Lübnan'daki çatışmalara meçhul bir aktör dahil oldu. Kendisini ‘İzzetu’l-İslam Tugayları’ adıyla tanıtan bir örgüt, dün sabah eylemler düzenleyeceğini duyurdu. Öte yandan Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, Güney Lübnan'daki çatışmaların durdurulmasına yönelik diplomatik çözüme giden yolları bir kez daha kapattı. Nasrallah, Güney Lübnan’daki cephenin Gazze'yi desteklemek için açıldığını ve Gazze’deki savaş bitene kadar da kapanmayacağını vurguladı. Bu arada Güney Lübnan’dan düzenlenen saldırıda iki İsrailli öldü, üç İsrailli yaralandı.

Meçhul örgüt

Dün sabah, kimliği tespit edilemeyen silahlı kişilerden oluşan bir grup, Lübnan sınırından Şeba Çiftlikleri’ndeki (Dov Dağı) İsrail mevzisine doğru ilerleme girişiminde bulundu. İsrail ordusu, silahlı kişilerle karşı karşıya geldiğini ve çıkan çatışmada grubun üç üyesini öldürdüğünü duyurdu. İsrail ordusu açıklamasında beş İsrail askerinin yaralandığını ve tedavi görmek üzere hastaneye kaldırıldıklarını da belirtti.

Kendisini ‘İzzetu’l-İslam Tugayları’ adıyla tanıtan silahlı bir grup tarafından yapılan açıklamada, grup üyelerinin dün sabah Şeba Çiftlikleri'ndeki Ruveysat el-Alem üs bölgesine saldırı düzenlediğini, 3 üyesinin öldüğünü, iki üyesinin güvenli bir şekilde mevzilerine geri döndüğünü belirtti. Açıklamada, operasyonun cuma günü aynı bölgede keşif yapan üyelerini hedef alan İsrail’in saldırısına misilleme olarak gerçekleştirildiği kaydedildi. Açıklamaya göre İsrail saldırısında grubun üç üyesi öldü.

Açıklamada şu ifadeler yer aldı:

Mücahidlerimizden bir grup, işgal altındaki Şeba Çiftlikleri'nde sınır çitini aşmayı başararak Ruveysat el-Alem üs bölgesi yakınlarında Siyonist düşman güçlerinin bir devriyesi ile sıfır mesafeden çatıştı. Çatışmalar doğrulanmış kayıplarla sonuçlandı.

Açıklamada, operasyon sırasında grubun üç üyesinin öldüğü, 2 üyesinin ise sağ salim mevzilerine geri döndüğü bilgisi aktarıldı.

İzzetu’l-İslam Tugayları, cuma sabahı keşif görevinde 35 saat geçirdikleri işgal altındaki Şeba Çiftlikleri’nin Birket en-Nakkar bölgesi yakınlarında İsrail ordusuna ait silahlı insansız hava aracı (SİHA) tarafından düzenlenen saldırı sonucu üç savaşçısının daha öldürüldüğünü belirtti.

Ruveysat el-Alem Operasyonu’nun, şehitler Şeyh Salih el-Aruri, Samir Fendi ve kardeşlerinin Beyrut'ta öldürülmesine misillemede bulunmak ve Siyonist düşmana, Filistin'e yönelik cani savaşını, Lübnan’ı, bölgeyi ve tüm dünyayı ateş altına almadan önce durdurması için bir mesaj göndermek amacıyla gerçekleştirildiği vurgulanan açıklamada, operasyonun İzzeddin el-Kassam Tugayları'na ve Gazze halkına destek mesajı olduğu kaydedildi.

Lübnan'daki bu yeni örgütün adı ilk kez duyulurken örgüt kimliğini, Lübnanlı mı, Filistinli mi yoksa başka bir taraftan mı olduğunu açıklamadı. Şarku'l Avsat'a konuşan Lübnanlı güvenlik kaynakları, grubun halen gizemini koruduğunu ve hakkında en ufak bir bilginin dahi olmadığımı söylediler. Grubun açıklamasında bahsettiği üç üyesinin cenazelerinin Lübnan'da hiçbir hastaneye götürülmediklerine dikkat çeken kaynaklar, cenazelerin sahadan alınıp alınmadığı ya da İsraillilerin ele geçirip geçirmediğinin bilinmediğini belirttiler. Öte yandan Şarku’l Avsat’a konuşan Hamas'a yakın kaynaklar, grubun Hamas Hareketi ile herhangi bir bağlantısı olmadığını vurgularken grubun şehitleriyle gurur duyduğunu ve onları saklamadığını söylediler. Şeba Çiftlikleri bölgesinden yerel kaynaklar ise Şarku'l Avsat'a, söz konusu grubun adını daha önce duymadıklarını ve faaliyetleri hakkında bilgileri olmadığını açıkladılar. Grubun İslami Cihad Hareketi'ne yakın olabileceğine dair tahminler yürütülürken İslami Cihad Hareketi’ne yakın kaynaklar, İslami Cihad’ın grupla herhangi bir bağlantısı olmadığını ifade etti. Grup tarafından yapılan açıklamadaki belirsizlik çerçevesinde Güney Lübnan’daki gelişmeleri takip eden Lübnanlı bir uzman, “Eğer grubun kimliğini açıklama niyeti olsaydı, bu yapılırdı. Ancak henüz gerçekleşmedi. Aynı belirsizlik açıklamanın, yayınlandığı WhatsApp ve Telegram gruplarına nasıl ulaştığı sorusunun yanıtı için de geçerli” ifadelerini kullandı.

Nasrallah

Öte yandan tökezleyen diplomatik müzakereler ve Hizbullah'ın Gazze Şeridi’ndeki savaş bitene kadar çatışmaları sürdürme konusundaki kararlığı çerçevesinde yakın bir gelecekte bu tehlikeli gelişmelerin sona ermeyeceği düşünülüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah, Hizbullah'ın üst düzey komutanlarından Visam Hüseyin Tavil'i anma töreninde yaptığı konuşmada, “Lübnan cephesi, Gazze’yi desteklemek ve Gazze'ye yönelik saldırıları durdurmak için açıldı ve ancak saldırı sona erdiğinde kapatılacak” dedi. İsrail'in Lübnan'a geniş kapsamlı bir savaş açma tehdidini tiye alan Nasrallah, “Bizi Gazze'nin kuzeyindeki yorgun, dehşete düşmüş ve mağlup tugaylarla tehdit ediyorlar; hoş geldiniz, merhaba” şeklinde konuştu.

Hizbullah Genel Sekreteri, sözlerini şöyle sürdürdü:

İsrail ordusu dinç ve tam teçhizatlıyken Temmuz Savaşı'nda direnişçilerimiz tarafından tarumar edildi. Savaştan korkması ve çekinmesi gereken Lübnan değil, İsrail ve onun düşman hükümeti ile yerleşimcileridir. Tam 99 gündür savaşa hazırız, savaştan korkmuyoruz. Limitsiz, kontrolsüz, sınır tanımadan savaşacağız. Lübnan için korktuğunu iddia eden ABD’nin asıl (İsrail'e atıfla) bölgedeki vekili ve ordusu için korkması gerek.

Saha gelişmeleri

Bir yandan tehditler, diğer yandan diplomatik çabalar sürerken dün çatışmaların şiddeti arttı. Hizbullah tarafından düzenlenen saldırıda iki İsrailli öldü. Haaretz gazetesine göre ölenler sivildi. Gazete, Hizbullah’ın Yukarı Celile'de Metulla ile Kiryat Şmona arasında yer alan Yuval yerleşim birimini hedef aldığını ve füzenin yerleşim bölgesindeki bir evi vurduğunu bildirdi.

Times of Israel gazetesinin bölgedeki bir tıp merkezinden aktardığı bilgilere göre evlerini hedef alan füzeli saldırıda ağır yaralanan Mira Ayalon (76) isimli kadın kaldırıldığı hastanede, oğlu Barak Ayalon ise olay yerinde hayatını kaybetti. Ziv Tıp Merkezi'nden yapılan açıklamada İsrailli kadının kocasının saldırıda hafif yaralandığı belirtildi.

Hizbullah’ın füzeli saldırısında yaralanan bir İsrailli ambulansa taşınırken (AFP)
Hizbullah’ın füzeli saldırısında yaralanan bir İsrailli ambulansa taşınırken (AFP)

Buna karşın Hizbullah, Kefer Yuval yerleşim biriminde İsrailli askerlerin hedef aldığını, saldırı sonucunda çok sayıda kişinin öldüğünü ve yaralandığını açıkladı. Saldırı Hizbullah’ın dün çeşitli operasyonlar düzenleyeceği duyurusu çerçevesinde gerçekleşirken dün öğleden sonra itibarıyla Hizbullah tarafından düzenlenen ve İsrail’e ait bazı askeri noktaları kapsayan saldırı sayısı 8'e ulaştı. Hizbullah ayrıca Mervahi kasabası semalarında uçan bir İHA’yı düşürdüğünü açıklarken, İsrail ordusu, Lübnan sınırındaki bölgede yer alan yolları ve kavşakları trafiğe kapatma kararı aldı.

İsrail bombardımanı köyler arasındaki ana yollardan bazılarını ‘daimi hedef bölgeleri’ haline getirdiğinden, bu köylerde yaşayanların hareket seçenekleri sınırlandı. Şarku'l Avsat'a konuşan doğu kesiminden saha kaynakları, sınıra bitişik Burc el-Muluk ile Hıyam beldesi arasındaki karayolunun tamamen kapatıldığını söylediler. Kaynaklar, bölge sakinlerinin Hayyam beldesine gitmek için Kuliya ve Cedid el-Merceyun beldelerinden ovaya doğru uzun bir yolu geçmek zorunda kaldıklarını aktardılar.

Hıyam yolu ve doğu kesimi

Merceyun bölgesinin en büyük beldesi olan Hıyam'a giden yolların hiçbiri artık güvenli değil. Lübnan ordusu, bombalama yoğunlaştığı için Litani Nehri üzerinden batıya doğru Khardali tarafından Merceyun yolunu kapattı.

Kaynakların bildirdiğine göre kuzeydeki Kevkeba Kavşağı yönünden İbil es-Saki Yolu üzerinde trafiğin engellenmesi talimatı verildi. Fosfor bombası da dahil olmak üzere çeşitli bombalarla hedef alınan bölgede yaşamak ‘kesinlikle tehlikeli ve güvensiz’ hale geldi. Gazze’de geçtiğimiz aralık ayındaki geçici ateşkesin sona ermesinden bu yana bölge sakinleri buralardaki evlerine geri dönemedi.

İsrail’in pazar günü Lübnan'ın Kefer Kila beldesine düzenlediği bombardımandan bir kare (AFP)
İsrail’in pazar günü Lübnan'ın Kefer Kila beldesine düzenlediği bombardımandan bir kare (AFP)

Köylerde hareket kabiliyetine yönelik riskler sınır şeridindeki tüm beldeleri kapsarken İsrail’in el-Matla'a ve Miskav'am yerleşim birimlerinin karşısında, sınırın öbür yanında yer alan Lübnan’ın Kefer Kila beldesi neredeyse tamamen terkedilmiş, ıssız bir yer haline geldi. Sürekli bombalanan yollarda kimse ilerleyemiyor.  Aynı durum el-Adise, Meys el-Cebel, Ayterun, Hula ve bölgedeki diğer beldeler için de geçerli.

Bölge sakinleri artık İsrail bombardımanlarının hedefi olmamak için beldeler arasındaki yan yollardan geçmek zorunda kalıyor. Bunu da ancak acil durumlarda yapıyorlar. Çünkü sınırdaki beldelere giden, yani Tire'den sınır köylerine uzanan ve Vadi el-Huceyr'den geçen tüm yollar can güvenliği için tehlikeli. Bu yolları kullananlar savunmasızlar ve her an İHA’larla hedef alınabilirler.

Batı kesimi

Doğu kesiminde olduğu gibi batı kesiminde yaşayanlar da aynı sıkıntıları çekiyorlar. Ancak batı kesimindeki tehlikeler doğrudan çatışmanın olduğu köylerle sınırlı kalmıyor ve yan yolları da kapsıyor. Şarku'l Avsat'a konuşan batı kesiminden saha kaynakları, en-Nakura - Ayta eş-Şaab yolunun aralıksız olarak hedef alınmasından dolayı trafik akışının neredeyse tamamen kesilmiş olduğunu, örneğin Ayta - Yarun yolundan ya da  ez-Zuheyra – Alma eş-Şaab yolundan geçmenin imkansız hale geldiğini söylediler. İsrail’in bu yolları ateş altına alarak bağlantı noktalarından tecrit ettiğini vurgulayan kaynaklar, örneğin, Tayr Harfa Yolu'nu geçmenin büyük bir risk haline geldiği ve bu riskin arka yolları da kapsadığını aktardılar.



Hizbullah, silahların devletin elinde toplanmasına ilişkin kararı engellemek için mezhepçi söylemlere başvuruyor

Hizbullah destekçileri, hükümetin silahları devletin elinde toplama kararını protesto etmek için Beyrut'un güneyindeki sokaklarda motosikletlerle eylem düzenledi. (AFP)
Hizbullah destekçileri, hükümetin silahları devletin elinde toplama kararını protesto etmek için Beyrut'un güneyindeki sokaklarda motosikletlerle eylem düzenledi. (AFP)
TT

Hizbullah, silahların devletin elinde toplanmasına ilişkin kararı engellemek için mezhepçi söylemlere başvuruyor

Hizbullah destekçileri, hükümetin silahları devletin elinde toplama kararını protesto etmek için Beyrut'un güneyindeki sokaklarda motosikletlerle eylem düzenledi. (AFP)
Hizbullah destekçileri, hükümetin silahları devletin elinde toplama kararını protesto etmek için Beyrut'un güneyindeki sokaklarda motosikletlerle eylem düzenledi. (AFP)

Hizbullah, Lübnan'daki sorunlarından biriyle ilgili her siyasi krizde, taktiksel silahı olan mezhepsel gerginliğe başvurmaktan çekinmez. Çatışmayı siyasi ve hukuki çerçeveden mezhepsel aidiyet alanına kaydırır ve sokaklarda bu, ‘Şii mezhebine yönelik toplu saldırı’ suçlamalarına dönüşür. Lübnanlılar bu denklemi yirmi yıldır yaşıyor ve tartışma Hizbullah’ın silahları veya bölgesel rolüne geldiğinde bu denklemin özellikleri tekrar tekrar ortaya çıkıyor.

Lübnan hükümetinin silahları devletin elinde sınırlama kararını ele alan son tartışmalarda, Hizbullah bu konuyu anayasanın uygulanması veya hükümet kararlarının hayata geçirilmesi konusunda bir anlaşmazlık olarak sunmadı, aksine bunu Şiileri silahsızlandırma girişimi olarak gösterdi. Uzmanlar, bu retoriğin Hizbullah ile herhangi bir siyasi çatışmanın maliyetini artırdığına inanıyor. Zira bu, bir siyasi parti ile değil, Lübnan toplumunun önemli bir bileşeni ile çatışma gibi görünmesini sağlıyor.

Hizbullah için bir kalkan olarak mezhepçilik

Siyaset psikolojisi profesörü Dr. Muna Feyyad, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, “Kuruluşundan bu yana Hizbullah, Şii topluluğu içinde mezhepsel retoriği sürekli olarak istismar etmiş ve her türlü siyasi veya güvenlik kazanımı için kullanmıştır” dedi. Feyyad, bu retoriğin ‘özellikle gerginlik veya kritik kararların alındığı anlarda, sokakları harekete geçirmek ve uyarmak için bir araç haline geldiğini’ düşünüyor. Öyle ki bu durum, Lübnan hükümetinin silahları devletin elinde sınırlama kararının ardından son zamanlarda da görüldü.

Lübnan hükümetinin Hizbullah’ı silahsızlandırma planını onaylamasını protesto etmek için Beyrut'un güney banliyölerinde motosikletlerle düzenlenen gösteride bayrak sallayan Hizbullah destekçileri (EPA)Lübnan hükümetinin Hizbullah’ı silahsızlandırma planını onaylamasını protesto etmek için Beyrut'un güney banliyölerinde motosikletlerle düzenlenen gösteride bayrak sallayan Hizbullah destekçileri (EPA)

Feyyad, son zamanlarda sokaklarda görülen motosikletlerin, Hizbullah’ın sokak sokak çatışma yaratma ve tüm Şii topluluğunun diğer topluluklarla çatışma halinde olduğunu gösterme çabasını açıkça yansıttığına inanıyor. Feyyad, “Bu strateji yeni değil; daha çok 1980'lerin sonları ve 1990'larda Hizbullah’ın, Emel Hareketi'nden başlayarak kendi çevresindeki tüm rakiplerini ortadan kaldırmak için her türlü yolu kullanıp hegemonyasını dayatmaya çalıştığı dönemden beri benimsediği politikaların bir uzantısı. Hizbullah, İslam devleti retoriğinden Lübnan gerçekliğine uyarlanmış bir retoriğe geçti, ancak mezhepsel içeriğini korudu ve bunu, geniş bir kitleyi kendisine bağlayan ve ne yaparsa yapsın onu takip etmelerini sağlayan kurumlarla pekiştirdi” değerlendirmesinde bulundu.

Feyyad, ‘bu mezhepsel sosyal yapının projesinin sağlam bir temeli oluşturduğunu, ancak aynı zamanda mezhebi eleştiriye açık olmayan ve sahadaki her türlü eylemi meşrulaştıran tek bir söyleme esir ettiğini’ düşünüyor.

Motosiklet gösterisi

Siyasetçi Dr. Haris Süleyman ise Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, Lübnan hükümetinin silahları devletin elinde sınırlama kararının ardından sokaklarda yaşanan son motosiklet gösterisinin ‘Şii topluluğunun genel tutumunu ya da organize bir parti hareketini yansıtmadığını, aksine Hizbullah tarafından siyasi mesajlar iletmek için kullanılan marjinal gruplar tarafından organize edilen bir eylem olduğunu’ belirtti.

Süleyman, bu grupların ‘çoğunlukla toplumun alt sınıflarına ve sosyal açıdan en savunmasız gruplara mensup olduğunu ve aracılar aracılığıyla, yakıt depolarını doldurmak gibi sınırlı lojistik destekle sokaklarda gösteriler yapmak üzere seferber edildiğini’ ifade etti. Süleyman sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu eylemlerin amacı, tüm Şii topluluğunun öfkeli olduğu izlenimini yaratmak. Oysa gerçekte durum oldukça farklı; topluluğun sessiz çoğunluğu bu yöntemlere katılmamakta ve bunları onaylamamakta.”

Uydurma bir tehdit

Süleyman, “Sokaklarda sahnelenen bu gösteri, uydurma bir tehditten başka bir şey değil. Bu eylemler Şii topluluğunun gerçek ruh halini yansıtmıyor ve gerçek anlamda karşı protestolara yol açmıyor. Aksine, bunlar daha çok, Hizbullah’a bağlı kurumlar veya gruplar tarafından yönetilen ve gerektiğinde kamuoyuna açıkça reddedilen kısa süreli görsel-işitsel gösteriler gibi. Her kesimden aklı başında insanlar, olanların gerçek bir çatışma değil, popülist gösterinin siyasi olarak istismar edilmesi olduğunu anlıyor” şeklinde konuştu.

En büyük faydalanıcı İran

Hizbullah’ın siyasi stratejilerini takip edenler, Hizbullah’ın Şii toplumu ile bütünleşmiş bir imaj oluşturmayı başardığını ve kamuoyunda bu ikisini birbirinden ayırmanın zor olduğunu açıkça dile getiriyorlar. Beyrut'ta, toplumun kaderini Hizbullah’ın kaderiyle ilişkilendirme girişimlerinin İran'ın yararına olduğu düşünülüyor.

Bu bağlamda Feyyad, bu politikanın birincil yararlanıcısının, ‘Lübnan sahnesini bölgesel çatışmasında bir araç olarak kullanan’ İran olduğunu düşünüyor. Feyyad, ‘Tahran, Lübnan üzerindeki kontrolünü sürdürdüğü sürece, bu seferberliğin neden olabileceği iç gerilimler veya sosyal krizlerin İran’ın umurunda olmadığını’ iddia ediyor.

Feyyad, “Bu oyun mutlaka kapsamlı bir mezhepsel patlamaya yol açmayabilir, ancak gerginlik anlarında şiddetlenebilecek bireysel çatışmalara ve sürtüşmelere kapı açar. Bugünkü fark, Lübnan ordusunun siyasi desteğe ve sokakları kontrol etme yeteneğine sahip olmasıdır” ifadelerini kullandı.

Seferberlik söyleminin azalan etkinliği

Bununla birlikte Feyyad, ‘Hizbullah’ın kapsamlı mezhepsel seferberliğe olan yatırımının artık başarıya ulaşacağının garantisi olmadığını’ düşünüyor. Hizbullah’ı veya bazı pervasız grupların uygulamalarını savunmak için sokaklara çıkmaya istekli olmayan bir Şii kesiminin varlığına işaret eden Feyyad, ‘birçoğunun bu hareketlerin kendilerine fayda sağlamadığını, aksine İran projesiyle organik olarak bağlantılı sınırlı bir gruba hizmet ettiğini fark ettiğini’ ifade etti.

“Hizbullah’ın mezhebi silahsızlandırmak olarak göstermeye çalıştığı silahsızlandırma, aslında yabancı amaçlara hizmet etmek için kullanılan İran'ın silahsızlandırılmasından başka bir şey değildir” diyen Feyyad, “Bu denklemin devam etmesi Lübnan'ı bağımlılık durumunda tutmak anlamına gelir” uyarısında bulundu.


Güney Suriye'de istikrar için farklı görüşler: Rusya geri dönecek mi?

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 31 Temmuz'da Moskova'da gerçekleşen görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında Suriyeli mevkidaşı Esad eş-Şeybani ile el sıkışıyor
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 31 Temmuz'da Moskova'da gerçekleşen görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında Suriyeli mevkidaşı Esad eş-Şeybani ile el sıkışıyor
TT

Güney Suriye'de istikrar için farklı görüşler: Rusya geri dönecek mi?

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 31 Temmuz'da Moskova'da gerçekleşen görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında Suriyeli mevkidaşı Esad eş-Şeybani ile el sıkışıyor
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 31 Temmuz'da Moskova'da gerçekleşen görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında Suriyeli mevkidaşı Esad eş-Şeybani ile el sıkışıyor

Caroline Rose

Suriye'nin güneyindeki Süveyda şehrinde son zamanlarda patlak veren şiddet olayları, bölgesel ve uluslararası pozisyonları sarstı ve dış güçleri harekete geçmeye yöneltti. Dürzi nüfusun çoğunlukta olduğu ve savaş boyunca bir dereceye kadar özerkliğe sahip olan bu şehir, Esed rejiminin nüfuzunun azalmaya devam etmesiyle birlikte, Dürzi silahlı gruplar, Bedevi aşiretleri ve yeni Suriye yönetimine bağlı savaşçılar arasında mezhepsel gerilimlerin artışına tanık oldu. Süveyda'da istikrarı sağlama mücadelesi, farklı uluslararası stratejiler için gerçek bir sınav haline geldi.

Şiddet dalgaları

Son aylarda Süveyda, uzun süredir göreli bir izolasyonun damga vurduğu yerel siyasi ortamını istikrarsızlaştıran yoğun şiddet dalgalarıyla sarsıldı. İlk kıvılcımı yerel yönetim anlaşmazlıkları, kötüleşen ekonomik koşullar ve yasadışı ticaret yollarının kontrolü ile ilgili çatışmalar ateşledi ve ardından bunlar hızla kırsal alanlarda bir dizi kanlı çatışmaya evrildi. İsrail, başta Şeyh Hikmet el-Hicri olmak üzere Dürzi liderlerini destekleyerek ve Dürzi toplumunu koruma bahanesiyle Suriye hükümet güçlerine saldırılar düzenleyerek bu gerilimlerin körüklenmesine katkıda bulundu.

Bu arada, bazıları sınır ötesi kaçakçılık ağlarıyla bağlantılı olan silahlı örgütler bu kaostan faydalanırken, Dürzi birlikleri ile Bedevi aşiretleri arasında tekrarlanan çatışmalar eski tarihi yaraları yeniden kanattı. Yerel güçlerin ve yeni Suriye yönetiminin bu huzursuzlukları dizginleyememesi, ülkenin güvenlik ortamının kırılganlığını açığa çıkardı.

Süveyda'da istikrarı sağlamak oldukça karmaşık bir görev gibi görünüyor, çünkü oradaki mezhep çatışması, yasadışı bir ekonomiyi besleyen köklü bir suç şebekesi ile genellikle milisler ve nüfuzlu ailelerle bağlantılı kaçakçılık ağlarıyla iç içe geçmiş durumda. Bu iç içe geçmişlik, yerel bileşenler arasındaki rekabeti körüklüyor ve sürekli bir adam kaçırma, suikast ve zaman zaman patlak veren şiddet eylemlerine katkıda bulunuyor.

Rusya, yalnızca bölgedeki çeşitli toplumlar arasında barışı sağlamak için değil, aynı zamanda İsrail saldırılarını caydırmak için de Suriye'nin güney sınırına askeri polis konuşlandırmayı düşünüyor

Bu olgular yeni değil; kökleri mevcut aşamanın öncesine dayanıyor. 2018 yılını takip eden, Rusya'nın aracılık ettiği ve kendi güçleri tarafından denetlenen kırılgan güvenlik düzenlemeleri altında yasadışı ekonomik faaliyetler arttı. Hizbullah milisleri ve İran yanlısı grupların desteğiyle eski rejime bağlı güvenlik güçleri Ürdün, Lübnan ve Irak üzerinden kaçakçılık operasyonlarını kolaylaştırmak amacıyla yerel milis ve grupların kontrolünü ele geçirdi. Bu dönemde Süveyda, başta Captagon olmak üzere uyuşturucu üreten laboratuvar ve depoların yaygınlaşmasına sahne oldu.

Yeni Suriye yönetimi için ise bu huzursuzluklar varoluşsal bir tehdit oluşturuyor. Süveyda, kapsayıcı yerel otorite ve görece çoğulculuğun istikrarlı ve merkezi olmayan bir Suriye'nin şekillenmesine katkıda bulunabileceği rejim sonrası yönetim için bir model teşkil etmek yerine, bölge, mezhepsel gruplar arasında yıllardır var olan kırılgan dengeyi bozan, huzursuzluğun ülkenin güneyindeki diğer bölgelere yayılma olasılığını artıran bir şiddet ortamına sürüklendi. Bu durum yeni yönetimin, tehdit altındaki toplumları dış askeri müdahale olmadan koruma becerisi konusunda soruları da gündeme getirdi.

Süveyda şehrinin batısında iki Bedevi aşiret savaşçısı 19 Temmuz (AFP)Süveyda şehrinin batısında iki Bedevi aşiret savaşçısı 19 Temmuz (AFP)

Birçok gözlemci bu gelişmeleri bir alarm zili olarak gördü, çünkü Süveyda düşerse, Esed sonrası Suriye'de bütünleşik bir güvenlik sistemi kurma umutları da tamamen suya düşebilir.

Çatışan görüşler

Süveyda'daki huzursuzluğun ardından ABD, Ürdün ve yeni Suriye yönetimi, bölgede daha fazla kan dökülmesini önlemek için ortak bir eylem planı koordine etti. Bu girişim yerel ateşkese, hedefli yeniden inşaya ve özerk yerel toplumların önderlik ettiği istikrar çabalarını desteklemeye dayanıyor. Washington ve Amman bu yaklaşımı yerel yönetimi güçlendirmenin, dayanıklılığı artırmanın ve bölgenin dış askeri aktörlere bağımlılığı azaltmanın bir yolu olarak görüyor. Suriye yönetimi için ise bu plan, güneyin güvenliği üzerinde yabancı hegemonyasına kapıyı yeniden açmadan, iç istikrarı pekiştirmeye doğru atılmış bir adım anlamına geliyor.

Ancak Moskova'nın farklı bir görüşü var. Nitekim bölgesel kaynaklara göre Rusya, yalnızca bölgedeki farklı toplumlar arasında barışı sağlamak için değil, aynı zamanda İsrail saldırılarını caydırmak için de Suriye'nin güney sınırında askeri polis konuşlandırmayı düşünüyor. Haberler, yeni Suriye yönetiminin Moskova'dan bölgedeki varlığını yeniden canlandırmasını istediğine işaret ediyor. Bu, Rusya'nın 2018'den sonra kurulmasına yardımcı olduğu Esed rejimi, Dürzi liderliği ve İsrail arasındaki kırılgan dengenin arabulucusu ve uygulayıcısı olarak hareket ettiği güvenlik çerçevesine neredeyse birebir dönüş anlamına geliyor.

Rusya'nın 2018'den sonraki güvenlik düzenlemelerini uygulamasına, çeşitli gruplar arasında ve içinde rekabet ve şiddette belirgin bir artış eşlik etti

2018 düzenlemeleri, çatışan rakipler arasında hassas bir dengeye dayanıyordu. Rusya, Dera ve çevresindeki bölgeleri geri almasının ardından rejimin sembolik varlığına izin vermeleri için Süveyda'daki Dürzi liderlerle müzakere etti. Bunun karşılığında yerel güçlere, dini liderlere ve milislere öz savunma konularında bir dereceye kadar özerklik tanındı. Aynı zamanda Moskova, sınır ötesi çatışmaları önlemek için İsrail ile bir anlaşmaya vardı ve bu anlaşma, Golan Tepeleri yakınlarında İran güçleri ile Hizbullah milislerinin konuşlandırılmasına örtülü kısıtlamaları da içeriyordu. Kilit öneme sahip beldelerde ve Ürdün ile İsrail sınırları boyunca konuşlu Rus askeri polisi, Esed rejiminin taahhütlerinin garantörü ve gerilimin tırmanmasına karşı sahada bir tampon görevi gördü.

Suriye hükümet güçleri Süveyda'ya giriyor, 15 Temmuz (AFP)Suriye hükümet güçleri Süveyda'ya giriyor, 15 Temmuz (AFP)

Bu düzenleme, mezhepsel anlaşmazlıkları ve gerginlikleri çözmek yerine dondurması nedeniyle ideal olmasa da bir dereceye kadar istikrarı korudu. Moskova için bu düzenleme, azılı rakipler arasında arabuluculuk yapma yeteneği ve Güney Suriye'nin kaderi konusunda nihai hakem konumu için bir kanıttı. Şarku’l Avsat’ın al Majalla’dan aktardığı analize Rus güçlerinin yeniden konuşlandırılmasına yönelik mevcut öneriler, Suriye'deki en yüksek otorite içindeki azalan nüfuzunu yeniden kazanmanın yanı sıra bu rolü geri alma arzusunu da gösteriyor. Esed rejiminin konumunun zayıflamasıyla Rusya, Suriye kıyıları üzerinden sıcak su limanlarına erişimini kaybetmekten korkuyor. Suriye, Irak ve Türkiye'nin yanı sıra Doğu Akdeniz ve Körfez'de konuşlu ABD güçleriyle rekabet etmesini sağlayacak bölgesel konumunu kaybetmek korkusundan bahsetmiyoruz bile.

İlerleme

Teoride, Rusya'nın dönüşü göreceli bir istikrar şemsiyesi sağlayabilir ve mezhepsel çatışmaları, İsrail sınırında gerilimin tırmanmasını sınırlamaya yardımcı olabilir. Ancak Suriye yönetimi için bu yol, halihazırda ABD ve Ürdün'ün desteğiyle benimsediği uluslararası destekli, yerel liderliğin öncülük ettiği istikrar modelini baltalayabilir. Washington ve Amman açısından yenilenen Rus askeri varlığı, ortak planlarının elde etmeyi amaçladığı kazanımlara, yani Güney Suriye'nin dayanıklılığını güçlendirmeye ve dış güvenlik güçlerine güvenmeden kendi kendine yetmesini sağlamaya doğrudan bir tehdit oluşturuyor.

Rusya'nın 2018'den sonraki güvenlik düzenlemelerini uygulamasına, çeşitli gruplar arasında ve içinde belirgin bir rekabet ve şiddet artışının eşlik ettiğini belirtmek gerekir. Esed rejiminin Dördüncü Zırhlı Tümeni, Captagon kaçakçılığı için sınır ötesi kaçakçılık noktaları kurmaya çalıştı ve bu durum, başta Ürdün olmak üzere komşu ülkelerle çatışmalara kadar uzanan silahlı gerilimlere yol açtı ve bölgesel istikrarı önemli ölçüde bozdu. Haberlere göre, Rus güçleri güvenlik alanındaki bu yüksek gerilimleri engellemek için önemli bir çaba göstermedi.

ABD, Ürdün, Rusya ve Suriye yönetimi arasında birbiri ile çelişen görüşler, Suriye'nin geleceğine yönelik uluslararası yaklaşımlardaki temel ayrılıkları ortaya koyuyor

Ürdün, o dönemde kaçakçılığı önlemek için Suriye'nin güney sınırındaki Rus askeri polis varlığının güçlendirilmesini talep etmiş olsa da Rusya'nın Ukrayna'daki savaşla meşgul olması, somut sonuçların elde edilmesini engelledi. Nihai hedef kalıcı istikrar sağlamak ve gelecekte çatışmaların çıkmasını önlemekse, yalnızca Rus varlığına güvenmek yeni Suriye yönetimi ve ortaklarının gerçekleşmesini umduğu uzun vadeli hedeflere ulaşmak için yeterli görünmüyor.

Moskova'nın bu hamlesinin zamanlaması, özellikle de ABD'nin kuzeydoğu Suriye'deki askeri varlığını azaltmaya yönelik sessiz adımlarıyla aynı zamana denk gelmesi nedeniyle Washington’ı zor durumda bırakıyor gibi görünüyor. Nitekim Tom Barrack da dahil olmak üzere ABD'li yetkililer, bölgeden yüzlerce Amerikan askerinin çekileceğini ve bu yılın ilerleyen dönemlerinde sadece tek bir üste konuşlanmalarının planladığını duyurdu. Bu hamle, ABD'nin askeri varlığını Bağdat'tan Erbil'e taşıyarak, 2026 sonundan önce gerçekleşmesi beklenen resmi geri çekilmeye hazırlık olarak ekipmanları ve üsleri yerel Irak güçlerine devrettiği Irak'taki emsaline benziyor.

Ancak Rusya'nın Suriye'deki en hassas ve tartışmalı bölgelerden birine geri dönmesi, nüfuz dengesini Şam lehine çevirebilir. Ayrıca, Washington'ın ABD-Suriye ilişkilerini yeniden inşa etmeye yönelik yatırımlarına rağmen, yeni Suriye yönetimini bir kez daha Moskova'nın kucağına itebilir. Bu da ABD'yi bölgedeki askeri varlığını azaltmanın stratejik faydasını yeniden değerlendirmeye sevk edebilir.

ABD, Ürdün, Rusya ve Suriye yönetimi arasında birbiri ile çelişen bu görüşler, Suriye'nin geleceğine yönelik uluslararası yaklaşımlardaki temel ayrılıkları ortaya koyuyor. Washington ve Amman, kalıcı barışa giden bir yol olarak yerel toplumları güçlendirmeye dayalı merkezi olmayan bir yönetim modelini tercih ederken, Moskova doğrudan askeri garantilerle desteklenen merkezi, rejim yanlısı bir modeli tercih ediyor. Suriye yönetimi her iki yaklaşımda da rol oynadı ve bunları dengelemeye çalışabilir. Ancak nihayetinde güneyin istikrarına ve Süveyda'daki uzun vadeli çıkarlarına hizmet eden yolu seçmek zorunda kalacaktır.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.


Gazze: İsrail bombardımanında 24 kişi hayatını kaybetti... Açlık nedeniyle 8 kişi daha yaşamını yitirdi

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'a düzenlenen İsrail hava saldırısında öldürülen bir adamın cenaze namazını kılan Filistinliler (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'a düzenlenen İsrail hava saldırısında öldürülen bir adamın cenaze namazını kılan Filistinliler (Reuters)
TT

Gazze: İsrail bombardımanında 24 kişi hayatını kaybetti... Açlık nedeniyle 8 kişi daha yaşamını yitirdi

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'a düzenlenen İsrail hava saldırısında öldürülen bir adamın cenaze namazını kılan Filistinliler (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'a düzenlenen İsrail hava saldırısında öldürülen bir adamın cenaze namazını kılan Filistinliler (Reuters)

Filistin devlet televizyonuna göre, bugün şafak vakti İsrail'in Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda, yardım bekleyen üç kişi de dahil olmak üzere 24 Filistinli hayatını kaybetti. Bombardıman, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta yerinden edilmiş kişilerin kaldığı çadırları ve Gazze Şeridi'nin orta kesiminde bulunan el-Meğazi Mülteci Kampı’ndaki bir evi hedef aldı.

Şarku’l Avsat’ın Filistin resmi haber ajansı WAFA’dan aktardığına göre İsrail topçu birlikleri, Han Yunus'un kuzeybatısındaki Asda bölgesinde yerinden edilmiş kişilerin kaldığı çadırları bombaladı. Bombardıman sonucu, altı çocuk ve bir bebek dahil 17 vatandaş yaşamını yitirdi, çok sayıda kişi de yaraladı. WAFA, yerel kaynaklara dayandırdığı haberinde ‘işgalci güçlere ait bir insansız hava aracının (İHA) Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Meğazi Mülteci Kampı’nda bir evi bombaladığını, iki vatandaşın hayatını kaybettiğini ve birkaç kişinin de yaralandığını’ bildirdi.

El-Avde Hastanesi, ‘işgal ordusuna ait İHA’ların Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat Mülteci Kampı’nda bir apartmanı hedef alması sonucu çok sayıda vatandaşın yaralandığını’ duyurdu.

Hastane, ‘işgal güçlerinin Vadi Gazze'nin güneyindeki bir yardım dağıtım noktasında vatandaşların toplandığı yeri bombalamasının ardından son 24 saat içinde iki şehit ve 26 yaralı kabul edildiğini, dokuz yaralının tedavilerinin tamamlanması için el-Aksa Hastanesi’ne nakledildiğini’ belirtti.

Açlık nedeniyle 8 yeni ölüm

Diğer yandan Gazze Şeridi'ndeki Sağlık Bakanlığı bugün, son 24 saat içinde bölgede açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle iki çocuk dahil sekiz yeni ölüm kaydedildiğini duyurdu.

Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, “Bu, açlıktan ölenlerin sayısını 114'ü çocuk olmak üzere 281 şehide çıkardı” denildi.

Bakanlık, Gazze Şeridi'ndeki insani krizin abluka ve gıda ve tıbbi malzeme kıtlığı nedeniyle kötüleşmeye devam ettiğini doğrulayarak, uluslararası topluma ve yardım kuruluşlarına acil ve ivedi müdahale çağrısını yineledi.