Lübnan’ın güneyinde İsrail’in saldırılarından önce şüpheli telefonlar geliyor

Bugün İsrail’in saldırısı sırasında Lübnan’ın Adisa köyü üzerinde yükselen dumanlar görülüyor (AFP)
Bugün İsrail’in saldırısı sırasında Lübnan’ın Adisa köyü üzerinde yükselen dumanlar görülüyor (AFP)
TT

Lübnan’ın güneyinde İsrail’in saldırılarından önce şüpheli telefonlar geliyor

Bugün İsrail’in saldırısı sırasında Lübnan’ın Adisa köyü üzerinde yükselen dumanlar görülüyor (AFP)
Bugün İsrail’in saldırısı sırasında Lübnan’ın Adisa köyü üzerinde yükselen dumanlar görülüyor (AFP)

Üç aydan uzun bir süre önce İsrail-Hamas savaşının patlak vermesinden bu yana Lübnan’ın güneyinde yaşayanlar, ülke hatlarından, Lübnan aksanıyla konuşan kişilerden tuhaf telefonlar alıyor.

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre, telefon edenler anket yaptıklarını, yardım dağıttıklarını veya bir kamu kuruluşundan aradıklarını iddia ederek, aile bireylerinin sayısını ve nerede olduklarını öğrenmek istiyor.

Lübnan’ın güneyindeki Khiam köyünden olan Ümmü Hüseyin (75), geçtiğimiz hafta bankadan arandığı söylenerek, yakındaki şubeden biraz para alması istenilen bir telefon aldı.

Ancak torunu Hasan Şukeir’e göre, Ümmü Hüseyin’in bir banka hesabı bile yok.

AFP’ye konuşan Şukeir, şunları söyledi:

“11 Ocak’ta Lübnan hattına sahip bir numaradan aradılar. Büyükannem aramaya cevap verdi ve arayan kişi ona, bunun büyükbabamın numarası olup olmadığını sordu. Ona bankadan aradıklarını ve tahsil etmeleri gereken bir miktar para olduğunu söylediler. Hiam’da olup olmadığını sordular ve Beyrut’ta olduğunu söyleyince görüşme sona erdi.”

Şukeir, telefon görüşmesinin sona ermesinden kısa bir süre sonra İsrail saldırısının evlerinin yanındaki bir evi hedef aldığını söyledi.

Benzer olaylar son haftalarda, savaşın başladığı 7 Ekim’den bu yana Hizbullah’ın Hamas’ı desteklemek için İsrail’e günlük saldırılar düzenlediği Lübnan’ın güneyinde de yaşandı.

Benzer olayların son haftalarda tekrarlanması, İran yanlısı Hizbullah’ı harekete geçirdi.

Hizbullah güneydeki köy sakinlerinden, tanımadıkları Lübnan numaralarından arayan kişilere herhangi bir bilgi vermemelerini istedi ve İsrail’in bölge sakinleriyle temasa geçerek ‘güneydeki köylerde bulunan direniş unsurlarının nerede olduğu hakkında bilgi toplama’ girişimine karşı uyardı.

Hizbullah tarafından yapılan açıklamada, “Düşman, hedef almayı planladığı kardeş savaşçılarımızın evlerde bulunmasını sağlamak için bu tür bilgileri kullanıyor” denildi.

İsrail ordusunun bir sözcüsü, AFP’ye yaptığı açıklamada, telefon görüşmelerinin arkasında İsrail’in olup olmadığı sorulduğunda ‘bu soruyu yanıtlayamayacağını’ söyledi.

Kameralar ve casus cihazlar

Bir güvenlik kaynağı AFP’ye, ordu istihbaratı ve polisin İsrail’den geldiğine inandıkları çağrıları araştırdığını, bunun da Lübnan’ın iletişim ağının tehlikeye girdiği anlamına geldiğini söyledi.

Medyayla konuşma yetkileri olmadığı için isminin gizli kalmasını isteyen kaynak, İsrail’in bu taktiği daha önce evlerde saklanan Hizbullah üyelerini hedef almak için kullandığını dile getirdi.

22 Kasım’da Beit Yahun köyündeki bir eve düzenlenen saldırıda, Hizbullah’ın parlamentodaki bloğuna başkanlık eden Muhammed Raad’ın oğlu da dahil olmak üzere beş Hizbullah üyesi öldürüldü.

Güvenlik kaynağına göre, saldırıdan kısa bir süre önce kimliği bilinmeyen bir kişi telefon etti ve ev sahibine, kendisi ile ailesinin evde olup olmadığını sordu.

Hizbullah’a göre, İsrail, direniş güçlerinin hareketiyle ilgili bilgileri toplayıp, onları hedef almak amacıyla sınır köylerindeki ev ve işyerlerinin güvenlik kameralarını da hackledi.

Ayrıca, Lübnan vatandaşlarını özel kameraların internetten bağlantısını kesmeye çağırdı.

Beyrut’ta ikamet eden ve güvenlik nedeniyle isminin gizli kalmasını isteyen bir bölge sakini, yerel bir Hizbullah yetkilisinin yakın zamanda kendisini aradığını ve evinin etrafına kurulu CCTV kameralarını kapatıp, bağlantısını kesmesini istediğini söyledi.

Söz konusu kişi, bu isteği yerine getirdiğini de belirtti.

Güvenlik kaynağı, üç kişinin yakın zamanda İsrail’e bağlı şirketlerle çalıştıkları şüphesiyle tutuklandığını söyledi.

Bunlardan biri, Hizbullah’ın Beyrut yakınındaki kalesi olan güney banliyölerinde ev Wi-Fi ağlarını taramakla suçlanıyor.

Şifrelenmemiş

Dijital haklar grubu SMEX’ten Abed Kataya, altyapının temel güvenlik önlemlerinden yoksun olması nedeniyle Lübnan’daki sivil iletişim ağlarının ve CCTV kameralarının hacklenmesinin kolay olduğunu söyledi.

Çoğu Çin malı olan özel güvenlik kameraları internete bağlanabiliyor ve böylece sahipleri telefon uygulamalarını kullanarak onları uzaktan izleyebiliyor.

Ancak Kataya, bağlantının genellikle ‘şifrelenmediğini, bunun da hacklenmeyi kolaylaştırdığını’ belirtti.

İsrail’in, özellikle Lübnan’da, sınır boyunca casus balonları ve gözlem kuleleri konuşlandırarak casusluk teknikleri konusunda uzun bir geçmişi olduğunu da sözlerine ekledi.

7 Ocak’ta Beyrut Havaalanı’ndaki kalkış ve varış ekranları siber saldırıya maruz kaldı, Hizbullah karşıtı mesajların yer aldığı görüntüler yayınlandı ve bagaj taşıma bantları durma noktasına geldi.

Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı Ali Hamiye, “Olayla ilgili çalışmalar sürüyor, çünkü Lübnan’da hiçbir kurum siber güvenlik konusunda uzmanlığa sahip değil” dedi.



Sudan'da iki hükümet... Çözüm mü, bölünme mi?

Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)
Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)
TT

Sudan'da iki hükümet... Çözüm mü, bölünme mi?

Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)
Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)

Sudan'da iki hükümetin varlığı, iç ve dış çevrelerde akıllardan uzak bir ihtimal değildi. Bu senaryo, Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında savaşın patlak vermesinden yaklaşık bir yıl sonra, barışçıl bir çözüm için herhangi bir vizyon veya işaretin ufukta görünmemesi nedeniyle, olası birkaç senaryodan biri olarak ortaya atıldı.

ABD Barış Enstitüsü (USIP) Nisan 2024'te, Kenya'nın başkenti Nairobi'de, savaşa karşı olan geniş bir yelpazedeki siyasi ve sivil güçlerin katılımıyla bir çalıştay düzenledi. Çalıştayda savaşın gidişatı ve nereye varacağı değerlendirildi ve olası senaryolar incelendi.

Çalıştayda 3 senaryo ortaya kondu; İlki, savaşın, çatışmanın iki tarafından biri olan Sudan ordusu veya HDK’nin askeri zaferiyle sona ermesi idi. Ancak bu seçenek, savaşın niteliği ve dış müdahalelerin açıkça ortaya çıkması nedeniyle dışlandı.

frgty6u7
Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında Hartum'da yaşanan çatışmalarda ağır hasar gören bina (AFP)

İkinci senaryo, müzakere ve savaştı. Bu senaryoda, sahadaki güç dengesinde radikal bir değişiklik ya da ‘zayıf denge’ meydana gelir ve müzakere masasında savaşın durdurulması yönünde bir adım atılır. Her iki taraf da çatışmalardan yorgun düşmüş olsa da, ordu ve İslamcı müttefiklerinin, düşmanlıkları durdurmayı ve sivilleri koruyarak insani yardım ulaştırmayı amaçlayan Cidde Platformu’na defalarca ret cevabı vermeleri nedeniyle, bu seçenek o dönemde mümkün olmadı.

Çalıştayda yapılan uzun tartışmaların ardından odaklanılan üçüncü senaryo, Sudan'da iki hükümetin varlığıdır. Bu senaryo en olası olanıdır ve ülkedeki çatışmaların şiddetini azaltabilir ve taraflar arasında müzakere masasına oturmak için yollar açabilir.

Geçtiğimiz hafta, Sudan Kurucu İttifakı, HDK Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) başkanlığında, ülkenin batısındaki Güney Darfur eyaletinin başkenti Nyala'yı merkez alan paralel bir hükümet kurduğunu duyurdu. Ancak, ülkeyi bölünmeye maruz bırakma korkusuyla, resmi devlet kurumları dışında herhangi bir otorite kurulmasına bölgede önceden karşı çıkılmıştı.

Siyasi analist Mahir Ebu’l Cuh, Port Sudan ve Nyala'da meşruiyet için çekişen iki hükümetin varlığının artık bir gerçek olduğunu ve her ikisinin de meşru olmadığını, bu nedenle herhangi bir yasal tanıma olmaksızın ele alınacağını söyledi.

dfrgty6
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, askerleriyle birlikte daha önceki bir Hartum ziyareti sırasında (Arşiv – Sudan ordusu sayfası)

Ebu’l Cuh, “Arap ve Afrika ülkeleri Sudan'ın bölünmesini istemiyor ve bölünmeye izin vermeyecek. Böylece bölgede parçalanmanın önü açılmayacak” ifadelerini kullandı.

Ebu’l Cuh, “Port Sudan'da ordunun liderliğindeki fiili hükümetin para birimi ve kimlik belgelerinin değiştirilmesi ve kontrol ettiği bölgelerde lise sınavlarının yapılmasıyla ilgili olarak attığı adımlar, HDK’yi bir ittifak kurmak ve paralel bir otorite oluşturmak için gerekçeler ve mazeretler bulmaya itti” dedi.

Siyasi analist Ebu’l Cuh, uluslararası toplumun ‘Sudan'da iki hükümetin varlığının çatışmanın sonucu olduğunu; nedeni olmadığını, çözümün her iki tarafın da varlığında yattığını ve bunun bölgesel ve uluslararası tarafların çıkarlarına uygun olduğunu anladığını, bu nedenle her iki hükümetle de muhatap olunmasının muhtemel olduğunu’ belirtti.

Ebu’l Cuh, ABD, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır'dan oluşan dörtlünün ertelenen toplantısının amacının ‘bölge ülkelerinin endişelerini ve çıkarlarını uzlaşma formülüyle ele almak, bunları krizin çözümüne katkıları çerçevesinde değerlendirmek ve ateşkesle başlayıp Sudan'da demokratik federal sivil yönetimin yeniden tesis edilmesiyle devam etmek’ olduğunu bildirdi.

Ebu’l Cuh, HDK’nin ‘taktiksel’ bir çerçeve içinde ‘iki hükümetin varlığı’ senaryosunu hedeflediğini ve bunun amacının ‘müzakerelerin (eğer gerçekleşirse) fiili durum olarak iki otorite arasında veya her iki tarafın askeri liderleri arasında yapılması’ olduğunu söyledi.

Siyasi ve askeri analist Hüsameddin Bedevi ise Sudan'da iki hükümetin varlığının, uluslararası toplumun barışçıl çözüm şansını artıracağını düşündüğü bir senaryo olduğunu, ancak aynı zamanda düşmanlığın ileri aşamalarına ve çatışmanın uzamasına yol açabilecek olumsuz sonuçlar doğurabileceğini ifade etti.

Bedevi, “Silahlı çatışmanın devam etmesi ve uluslararası aktörlerin çekişmeleri, tarafları kontrol haritasını genişletmeye ve kendi sosyal çevrelerini temsil eden bölgelerde askeri varlık göstermeye itti” dedi.

Bedevi, “Her iki taraf da uluslararası meşruiyet arıyor ve kontrolündeki bölgelerde sivilleri koruduğu mesajını dünyaya iletmeye çalışıyor” diye konuştu.

Diğer yandan Darfur Bölgesi Valisi ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Mini Arko Minawi, HDK tarafından ilan edilen paralel hükümetin bir veya iki yıl devam etmesi halinde fiili bir hükümet haline geleceğini ve uluslararası alanda tanınacağını, insani yardımların ulaştırılmasını kolaylaştırmak için ateşkesin dayatılacağını söylemişti.