Birleşmiş Milletler: 4,9 milyon engelli Yemenli zor koşullarla karşı karşıya

Kolera enfeksiyonu oranlarında kademeli bir düşüş doğrulandı.

Engelli kişiler, göçmen kamplarında su hizmetlerine erişim konusunda kendilerini rahat hissetmiyorlar (Birleşmiş Milletler)
Engelli kişiler, göçmen kamplarında su hizmetlerine erişim konusunda kendilerini rahat hissetmiyorlar (Birleşmiş Milletler)
TT

Birleşmiş Milletler: 4,9 milyon engelli Yemenli zor koşullarla karşı karşıya

Engelli kişiler, göçmen kamplarında su hizmetlerine erişim konusunda kendilerini rahat hissetmiyorlar (Birleşmiş Milletler)
Engelli kişiler, göçmen kamplarında su hizmetlerine erişim konusunda kendilerini rahat hissetmiyorlar (Birleşmiş Milletler)

Yemen'deki Birleşmiş Milletler İnsani İşler Ofisi'nin yakın tarihli bir raporu, kolera salgını oranlarında bin vakanın üzerine çıkmasından üç ay sonra geçen ay içinde kademeli bir düşüş olduğunu doğruladı. Ayrıca 4,9 milyon engelli insanın son derece zor yaşam koşullarıyla karşı karşıya olduğu vurgulandı.

Rapora göre, Yemen'in Hadramut, Aden, Abyan, Lahci, el-Mehra, ed-Dali, Taiz ve el-Hudeyde gibi çeşitli valiliklerinde kolera vakalarında bir artış bildirilmesinin sonra Şebve Valiliği'nde de vakaların yüzdesinin yüksek olduğu aktarıldı.

Yemen'de kolera vakalarının yaklaşık üçte birini beş yaşın altındaki çocuklar oluşturuyor (Birleşmiş Milletler)
Yemen'de kolera vakalarının yaklaşık üçte birini beş yaşın altındaki çocuklar oluşturuyor (Birleşmiş Milletler)

Birleşmiş Milletler (BM) raporunda, 31 Aralık itibarıyla 9 ilde 23 bölgeyi kapsayan, 6'sı ölüm olmak üzere toplam bin 18 vakanın bildirildiği ve vakaların yaklaşık üçte birini beş yaş altı çocukların oluşturduğu belirtildi. Rapor, farklı bölgelerde, özellikle de Husi kontrolü altındaki ülkenin kuzey kesiminde eksik raporlama nedeniyle gerçek sayıların çok daha yüksek olduğunu öne sürdü.

BM ofisi, Marib, el-Beyda ve el-Cuf da dahil olmak üzere diğer valiliklerdeki durumu yakından izleyen ortakların son verileri, vakalarda bir azalmaya işaret ettiğinden, durumda kademeli bir iyileşmeye dair bazı işaretler olduğunu ifade ederek bu düşüşün soğuk hava nedeniyle olabileceğini, geçici bir durum olarak görüldüğünü, yaklaşan yağmur mevsimi beklentisiyle tedbirleri güçlendirmek için bir fırsat olarak görüldüğünü ve bu durumun koleranın yayılmasını daha da kolaylaştırabileceğini belirtti.

Engellilerin yaşadığı acılar

Birleşmiş Milletler raporuna göre, Yemen'deki uzun vadeli kriz, aralarında fiziksel veya zihinsel engeli bulunanlar da dahil olmak üzere, benzersiz zorluklarla karşı karşıya kalan sayısız insanın yerinden edilmesine, yaralanmasına ve travma geçirmesine neden oldu. Rapor, engelli kişilerin entegrasyonunun önündeki engellerin çok olduğunu ve toplumsal desteğin çökmesi, çatışma, ekonomik zorluklar, hizmet eksikliği, suç işlemenin ve sosyal izolasyonun yayılması nedeniyle daha da kötüleştiğini vurguladı.

Yemen'deki yardım kuruluşları koleranın yayılmasını kolaylaştırabilecek yağışlı mevsime hazırlanıyor (Birleşmiş Milletler)
Yemen'deki yardım kuruluşları koleranın yayılmasını kolaylaştırabilecek yağışlı mevsime hazırlanıyor (Birleşmiş Milletler)

Geçtiğimiz yıl yapılan bir araştırma, engellilerin yüzde 89'unun toplum tarafından kabul görmediğini hissettiğini, sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlere erişimin yetersiz olduğunu, bunun da onların refahı açısından ciddi zorluklar oluşturduğunu ortaya koydu.

Rapora göre, Dünya Sağlık Örgütü'nün Yemen'de yaklaşık 4,9 milyon engelli olduğunu tahmin ettiği, özellikle kuzey Yemen'de engelli raporlarına ilişkin kapsamlı veri eksikliği engelli kadınlar ve kız çocukları için ihtiyaçlarının ve karşılaştıkları zorlukların anlaşılmasını zorlaştırıyor.

Bu verilere göre, Uluslararası Af Örgütü'nün 2022'de yaptığı bir araştırma, çatışmalar nedeniyle engellilere yardım eden yerel kuruluşların sayısında önemli bir düşüş olduğunu gösterdiğinden, engelli kişilere yönelik uzmanlık isteyen hizmetler, özellikle ulaşılması zor bölgelerde oldukça az.

Çatışma ve doğal afetler engelli kişilerin karşılaştığı zorlukları daha da kötüleştirdiği ve çoğu zaman onları topluluklarına tam katılımdan mahrum bıraktığı için, bu kuruluşların birçoğu engelli kişilere yardım, koruma sağlama, veri toplama ve ihtiyaç değerlendirmeleri yapma konularında da zorluklarla karşılaşmaktadır.

Yemen'deki çatışma milyonlarca engelli insanın acısını daha da artırdı (X)
Yemen'deki çatışma milyonlarca engelli insanın acısını daha da artırdı (X)

BM raporu, tüm bu konuların, özellikle kadınlar ve kız çocuklarına yönelik toplumsal cinsiyete dayalı şiddet de dahil olmak üzere koruma risklerini artırdığı konusunda uyardı. Rapora konu olan engelli kişilerin, göçmen kamplarındaki su hizmetlerine erişimde zorluk nedeniyle kendilerini rahat hissetmedikleri, özellikle yerinden edilmiş engelli kişilerin kamplarda güvensizlik ve şiddete maruz kaldıkları, güvenli ve hayati tesislerin bulunmaması gibi ilave sorunlarla karşı karşıya oldukları vurgulandı.



Yeni Suriye hükümeti: Sorular ve cevaplar

29 Mart 2025 Cumartesi günü Cumhurbaşkanlığı Sarayında ortada Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara ile toplu fotoğraf çektiren yeni Suriye hükümeti
29 Mart 2025 Cumartesi günü Cumhurbaşkanlığı Sarayında ortada Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara ile toplu fotoğraf çektiren yeni Suriye hükümeti
TT

Yeni Suriye hükümeti: Sorular ve cevaplar

29 Mart 2025 Cumartesi günü Cumhurbaşkanlığı Sarayında ortada Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara ile toplu fotoğraf çektiren yeni Suriye hükümeti
29 Mart 2025 Cumartesi günü Cumhurbaşkanlığı Sarayında ortada Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara ile toplu fotoğraf çektiren yeni Suriye hükümeti

İbrahim Hamidi

Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara, Beşşar Esed rejiminin devrilmesinden yaklaşık üç ay sonra Suriye'nin ilk geçiş hükümetinin kurulduğunu duyurdu. Şarku'l Avsat'ın al Majallda'dan aktardığı bu yazıda hükümetin kurulmasının anlamı, diğer kararlarla ilişkisi ve genel Suriye sahnesi hakkında sorular sorup cevaplar vereceğiz.

Birincisi: Hükümetin başı kimdir ve görev süresi ne kadardır?

Bu, Beşşar Esed'in 8 Aralık'ta devrilmesinden bu yana kurulan ilk geçiş hükümeti. Geçiş dönemi Anayasa'nın 52. maddesine göre beş yıldır. Anayasal Bildirge’ye göre (Madde 31) hükümetin başı geçiş dönemi Devlet Başkanı Ahmed eş Şara'dır. Cumhurbaşkanı, Anayasa uyarınca “bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı” atama yetkisine sahiptir (Madde 34).

Devlet Başkanı Şara hükümetin başıdır. Hükümetin Genel Sekreterliğini ise eski İçişleri Bakanı Ali Keda üstlenecektir.

İkincisi: Kapsamlı bir hükümet mi?

Hükümette Araplar ve Kürtler, Müslümanlar ve Hristiyanlar, Sünniler, Aleviler ve Dürziler gibi Suriye'nin tüm kesimlerinden 22-23 bakan yer alıyor. Ancak hükümet siyasi bloklar içermiyor. Hükümetteki bakanlar siyasi güçlerin temsilcisi olarak değil, bireysel olarak hükümette bulunuyorlar.

Hükümette Dürzi bir bakan görev alıyor. Ancak kendisi Süveyda'daki silahlı gruplar veya dini güçler tarafından aday gösterilmedi, bireysel olarak katıldı

Üçüncüsü: Siyasi ve askeri güçler hükümete katıldı mı?

29 Ocak 2025 tarihli Zafer Günü Bildirgesi’nin 7. maddesine göre “bütün askeri gruplar ile siyasi ve sivil devrimci örgütler lağvedilecek ve devlet kurumlarına entegre edilecektir.”

Bu, tüm askeri, siyasi ve sivil blokların artık ruhsatsız olduğu ve dolayısıyla hükümette resmen yer almadığı anlamına geliyor.

 Cumhurbaşkanı Ahmed eş Şara, 29 Mart 2025 Cumartesi günü Şam'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayında yeni hükümet üyelerine bir konuşma yapıyor (AFP)Cumhurbaşkanı Ahmed eş Şara, 29 Mart 2025 Cumartesi günü Şam'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayında yeni hükümet üyelerine bir konuşma yapıyor (AFP)

Dördüncüsü: Suriye Demokratik Güçleri (SDG) hükümete katıldı mı?

SDG, Özerk Yönetim ve Suriye Demokratik Konseyi hükümetin kuruluşuna katılmadılar ve hükümetin açıklanacağı törene de katılmayacaklarını duyurdular. Özerk Yönetim pazar günü yaptığı açıklamada, hükümetin kuruluşunda “çeşitliliğin dikkate alınmadığını” belirterek, “tekelleşme ve dışlama”yı eleştirdi.

Cumhurbaşkanı Ahmed eş Şara, 10 Mart'ta Şam'da SDG lideri Mazlum Abdi ile bir mutabakat zaptı imzaladı. Her iki tarafın alt komiteleri arasında toplantılar yapıldı ve toplantıların iki gün içinde yeniden başlaması planlanıyor. Görüşmelerde yeni hükümete siyasi katılım ve SDG'nin yeni orduya entegrasyonu ele alınıyor.

Yeni hükümette Milli Eğitim Bakanı'nın Halep kırsalındaki Afrin’den bir Kürt olduğuna dikkat çekelim, fakat kendisi siyasi ve askeri güçleri temsil etmiyor.

Beşincisi: Süveyda'daki Dürzi güçler temsil ediliyor mu?

Hükümette bir Dürzi bakan var, o da Tarım Bakanı. Ancak Süveyda'daki herhangi bir silahlı grup veya dini gücün adayı değil. Herhangi bir siyasi veya askeri bloğun temsilcisi olarak değil, bireysel olarak hükümete katıldı. Nitekim Süveyda'daki bir askeri oluşum “tek renkli hükümeti” eleştirdi.

Altıncısı: Eski Suriye rejimi hükümette temsil ediliyor mu?

Hükümette Alevi bir bakan var, o da Ulaştırma Bakanı Yarub Bedir. Kendisi Beşşar Esed hükümetinde 6 yıl (2006-2011) görev yaptı. Bir de Beşşar Esed hükümetinde (2011-2012) bir yıldan fazla görev yapan Ekonomi Bakanı Muhammed Nidal el-Şaar var. Bunlardan ilki 2011'deki devrimden sonra hükümetten ayrıldı, ikincisi ise bir yıl sonra ayrılarak İngiltere ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında yaşamaya başladı.

Sosyal İşler ve Çalışma Bakanlığına atanan bir kadın da var. O aynı zamanda bir Hristiyan

Yedincisi: Kadınlar hükümette temsil ediliyor mu?

Bir kadın bakan var; aynı zamanda Hristiyan olan Şam'dan Sosyal İşler ve Çalışma Bakanı Hind Kabavat.

Sekizincisi: Önemli bakanlıklara kim atandı?

Savunma, Dışişleri, İçişleri ve Adalet bakanlıkları hâlâ Heyet Tahrir el-Şam'a (HTŞ) mensup bakanların elinde bulunuyor. Hükümette, rejimin devrilmesinden önce İdlib'de bulunan “Kurtuluş Hükümeti”nden yedi bakan yer alıyor. Hükümet Genel Sekreteri olarak atanan Ali Keda'nın yerine İstihbarat Müdürü Enes Hattab, İçişleri Bakanı oldu. Petrol ve elektrik bakanlıklarının birleştirilmesinin ardından Geçici Başbakan Muhammed el-Beşir Enerji Bakanı oldu.

 Savunma Bakanı Murhaf Ebu Kasra, 29 Mart 2025 Cumartesi akşamı Şam'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda görevine atanmasının ardından yemin ediyor (Reuters)Savunma Bakanı Murhaf Ebu Kasra, 29 Mart 2025 Cumartesi akşamı Şam'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda görevine atanmasının ardından yemin ediyor (Reuters)

Dokuzuncusu: Bakanlar hangi coğrafi bölgelerden?

Bazı bakanlar, Dera ve Rakka (ve Tartus - Ulaştırma Bakanı Tartus kökenli bir Şamlı) hariç, Suriye'nin farklı şehirlerinden. İdlib dört bakanlıkla (acil durum, spor, bayındırlık ve enerji, ayrıca genel sekreterlik) payı en büyük şehir. Yurt dışında yaşayan teknokrat bakanlar da var, Körfez ülkelerinden BAE ile Avrupa ve ABD’de yaşayan ve Batılı üniversitelerden mezun iki bakan var.  Kültür Bakanı Muhammed Salih'in el-Cezire'de programı vardı, Enformasyon Bakanı Hamza Mustafa ise (eski muhalif) Suriye TV'nin genel yayın yönetmeniydi. Sağlık Bakanı Musab el-Ali, Cumhurbaşkanı eş-Şara'nın üç aydır bu görevi yürüten kardeşi Mahir Şara'nın yerine atandı.

Onuncusu: Hükümetin diğer kararlarla ilişkisi nedir?

Hükümet kurulmadan önce Suriye Merkez Bankası başkanlığına finans uzmanı Abdulkadir Hasriyye atandı. Cumhurbaşkanı Şara ayrıca Yüksek Fetva Konseyi'ni kurdu ve Usame er-Rifai'yi Suriye Baş Müftüsü olarak atadı. Yani bu mevki Şamlılara geri döndü. Konseyde Şamlı din adamları da bulunuyor ve bunların arasında rejim döneminde görev yapmış din adamları var. Yani hem Fetva Konseyi hem de hükümette rejimle çalışmış, atanmış kişiler var.

Rıfai'nin, HTŞ’yi eleştiren ılımlı bir din adamı olduğunu belirtmekte fayda var. Cumhurbaşkanı Şara İran ve Hizbullah'ın Suriye’de varlık göstermelerini engellemekte ısrar etmeye devam etse de iki gün önce Şii din adamlarını kabul etti.

*Bu analiz Şarku'l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.