Bahreyn Zirvesi Filistin konusunda uluslararası bir konferans çağrısına doğru ilerliyorhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5018186-bahreyn-zirvesi-filistin-konusunda-uluslararas%C4%B1-bir-konferans-%C3%A7a%C4%9Fr%C4%B1s%C4%B1na-do%C4%9Fru
Bahreyn Zirvesi Filistin konusunda uluslararası bir konferans çağrısına doğru ilerliyor
Arap Birliği ülkelerinin dışişleri bakanları toplantısında ‘iki devletli çözüm’ başlığı öne çıktı.
Bahreyn Dışişleri Bakanı Dr. Abdullatif ez-Zeyani başkanlığında düzenlenen Arap Birliği Zirvesi dışişleri bakanları hazırlık toplantısından (Arap Birliği)
Bahreyn Zirvesi Filistin konusunda uluslararası bir konferans çağrısına doğru ilerliyor
Bahreyn Dışişleri Bakanı Dr. Abdullatif ez-Zeyani başkanlığında düzenlenen Arap Birliği Zirvesi dışişleri bakanları hazırlık toplantısından (Arap Birliği)
Arap Birliği ülkelerinin dışişleri bakanları Bahreyn'in başkenti Manama'da, yarın (Perşembe) liderler düzeyinde yapılacak 33’üncü Arap Birliği Konseyi Zirvesi için dün hazırlık toplantılarını gerçekleştirdi. Toplantıda, Filistin konusunda iki devletli çözümden yana olan tarafları bir araya getirecek uluslararası bir konferans çağrısı yapılması fikrine geniş destek geldi.
Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, Gazze Şeridi'ndeki savaşı durdurmak ve Filistin devletinin kurulması için yol oluşturmak üzere, ortak Arap eylemi çağrısında bulundu. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan bin Abdullah dün, ülkesinin ‘acil ve kalıcı bir ateşkes, yeterli ve sürekli yardım erişimi ve Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkını elde etmesini ve 1967 sınırlarında bağımsız bir devlet kurmasını sağlayacak iki devletli bir çözüme giden güvenilir ve geri döndürülemez bir yol bulunması gerektiğine olan bağlılığını’ yineledi.
Bakanlar ‘iki devletli çözüm’ konusunda ortak bir vizyon oluşturmaya çalışırken, Filistin'in Arap Birliği Daimî Temsilcisi Muhanned el-Akluk, zirvede, Filistin meselesinin çözümü için Bahreyn'de Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde uluslararası bir barış konferansı düzenlenmesi çağrısının kabul edileceğini açıkladı.
Zirvenin taslak gündeminde Filistin meselesinin yanı sıra ekonomik, sosyal, kültürel, medya ve güvenlik alanlarındaki ortak Arap eylemleri ile Arapların uluslararası ve bölgesel gruplarla iş birliği alanlarını ele alan sekiz ana başlık yer alıyor.
Geçtiğimiz temmuz ayında Omdurman'daki bir çarşı (AFP)
Sudan'da iki hükümetin varlığı, iç ve dış çevrelerde akıllardan uzak bir ihtimal değildi. Bu senaryo, Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında savaşın patlak vermesinden yaklaşık bir yıl sonra, barışçıl bir çözüm için herhangi bir vizyon veya işaretin ufukta görünmemesi nedeniyle, olası birkaç senaryodan biri olarak ortaya atıldı.
ABD Barış Enstitüsü (USIP) Nisan 2024'te, Kenya'nın başkenti Nairobi'de, savaşa karşı olan geniş bir yelpazedeki siyasi ve sivil güçlerin katılımıyla bir çalıştay düzenledi. Çalıştayda savaşın gidişatı ve nereye varacağı değerlendirildi ve olası senaryolar incelendi.
Çalıştayda 3 senaryo ortaya kondu; İlki, savaşın, çatışmanın iki tarafından biri olan Sudan ordusu veya HDK’nin askeri zaferiyle sona ermesi idi. Ancak bu seçenek, savaşın niteliği ve dış müdahalelerin açıkça ortaya çıkması nedeniyle dışlandı.
Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında Hartum'da yaşanan çatışmalarda ağır hasar gören bina (AFP)
İkinci senaryo, müzakere ve savaştı. Bu senaryoda, sahadaki güç dengesinde radikal bir değişiklik ya da ‘zayıf denge’ meydana gelir ve müzakere masasında savaşın durdurulması yönünde bir adım atılır. Her iki taraf da çatışmalardan yorgun düşmüş olsa da, ordu ve İslamcı müttefiklerinin, düşmanlıkları durdurmayı ve sivilleri koruyarak insani yardım ulaştırmayı amaçlayan Cidde Platformu’na defalarca ret cevabı vermeleri nedeniyle, bu seçenek o dönemde mümkün olmadı.
Çalıştayda yapılan uzun tartışmaların ardından odaklanılan üçüncü senaryo, Sudan'da iki hükümetin varlığıdır. Bu senaryo en olası olanıdır ve ülkedeki çatışmaların şiddetini azaltabilir ve taraflar arasında müzakere masasına oturmak için yollar açabilir.
Geçtiğimiz hafta, Sudan Kurucu İttifakı, HDK Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) başkanlığında, ülkenin batısındaki Güney Darfur eyaletinin başkenti Nyala'yı merkez alan paralel bir hükümet kurduğunu duyurdu. Ancak, ülkeyi bölünmeye maruz bırakma korkusuyla, resmi devlet kurumları dışında herhangi bir otorite kurulmasına bölgede önceden karşı çıkılmıştı.
Siyasi analist Mahir Ebu’l Cuh, Port Sudan ve Nyala'da meşruiyet için çekişen iki hükümetin varlığının artık bir gerçek olduğunu ve her ikisinin de meşru olmadığını, bu nedenle herhangi bir yasal tanıma olmaksızın ele alınacağını söyledi.
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, askerleriyle birlikte daha önceki bir Hartum ziyareti sırasında (Arşiv – Sudan ordusu sayfası)
Ebu’l Cuh, “Arap ve Afrika ülkeleri Sudan'ın bölünmesini istemiyor ve bölünmeye izin vermeyecek. Böylece bölgede parçalanmanın önü açılmayacak” ifadelerini kullandı.
Ebu’l Cuh, “Port Sudan'da ordunun liderliğindeki fiili hükümetin para birimi ve kimlik belgelerinin değiştirilmesi ve kontrol ettiği bölgelerde lise sınavlarının yapılmasıyla ilgili olarak attığı adımlar, HDK’yi bir ittifak kurmak ve paralel bir otorite oluşturmak için gerekçeler ve mazeretler bulmaya itti” dedi.
Siyasi analist Ebu’l Cuh, uluslararası toplumun ‘Sudan'da iki hükümetin varlığının çatışmanın sonucu olduğunu; nedeni olmadığını, çözümün her iki tarafın da varlığında yattığını ve bunun bölgesel ve uluslararası tarafların çıkarlarına uygun olduğunu anladığını, bu nedenle her iki hükümetle de muhatap olunmasının muhtemel olduğunu’ belirtti.
Ebu’l Cuh, ABD, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır'dan oluşan dörtlünün ertelenen toplantısının amacının ‘bölge ülkelerinin endişelerini ve çıkarlarını uzlaşma formülüyle ele almak, bunları krizin çözümüne katkıları çerçevesinde değerlendirmek ve ateşkesle başlayıp Sudan'da demokratik federal sivil yönetimin yeniden tesis edilmesiyle devam etmek’ olduğunu bildirdi.
Ebu’l Cuh, HDK’nin ‘taktiksel’ bir çerçeve içinde ‘iki hükümetin varlığı’ senaryosunu hedeflediğini ve bunun amacının ‘müzakerelerin (eğer gerçekleşirse) fiili durum olarak iki otorite arasında veya her iki tarafın askeri liderleri arasında yapılması’ olduğunu söyledi.
Siyasi ve askeri analist Hüsameddin Bedevi ise Sudan'da iki hükümetin varlığının, uluslararası toplumun barışçıl çözüm şansını artıracağını düşündüğü bir senaryo olduğunu, ancak aynı zamanda düşmanlığın ileri aşamalarına ve çatışmanın uzamasına yol açabilecek olumsuz sonuçlar doğurabileceğini ifade etti.
Bedevi, “Silahlı çatışmanın devam etmesi ve uluslararası aktörlerin çekişmeleri, tarafları kontrol haritasını genişletmeye ve kendi sosyal çevrelerini temsil eden bölgelerde askeri varlık göstermeye itti” dedi.
Bedevi, “Her iki taraf da uluslararası meşruiyet arıyor ve kontrolündeki bölgelerde sivilleri koruduğu mesajını dünyaya iletmeye çalışıyor” diye konuştu.
Diğer yandan Darfur Bölgesi Valisi ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Mini Arko Minawi, HDK tarafından ilan edilen paralel hükümetin bir veya iki yıl devam etmesi halinde fiili bir hükümet haline geleceğini ve uluslararası alanda tanınacağını, insani yardımların ulaştırılmasını kolaylaştırmak için ateşkesin dayatılacağını söylemişti.
