Hizbullah'ın Gazze ve Güney Lübnan cephelerini cumhurbaşkanı seçimine bağlamamayı kabul etmesi, Beşli Komite’nin cumhurbaşkanlığı yetkisini çıkmazdan kurtarmak için sarf ettiği çabaları yakından takip eden kaynaklara göre, cumhurbaşkanının seçilmesi için siyasi olarak yolun açık olduğu anlamına gelmiyor. Aksine Hizbullah, Marada Hareketi lideri eski milletvekili Süleyman Franciye’yi cumhurbaşkanlığı için desteklemekte ısrar ettiği ve bunun başarılmasını engellediği suçlamasını ortadan kaldırmak istiyor. Ortadoğu'daki durumun yeniden düzenlenmesi ve bunun üzerine inşa edilebilmesi, temasların olgunlaşmasına yol açarsa, Hizbullah, çözümde müttefiki olan İran'a bir koltuk ayırmak isteyecektir. Hizbullah, özellikle de Mesud Pezeşkiyan’ın cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra uluslararası topluma reformist bir yüzle görünmek istiyor. Pezeşkiyan’ın seçilmesi selefi İbrahim Reisi'nin aksine İran'ın dış ilişkilerinin düzeltilmesine katkıda bulunmakla bağlantılı. Bu da Pezeşkiyan’ın cumhurbaşkanlığına ulaşmasının iyi düşünülmüş olduğu anlamına geliyor.
Beşli Komite temsilcileri tatilde
Kaynaklar, Beşli Komite temsilcilerinin cumhurbaşkanı seçimini kolaylaştırma misyonlarının yani cumhurbaşkanlığı boşluğunun uzamasını durdurmak için üzerine inşa edebilecekleri bir atılım yaratmak adına başlattıkları girişimlerin, çoğu parlamenter bloğun orta noktada buluşma isteksizliği ile çarpıştığına işaret etti. Kaynaklar, bu parlamenter blokların, özellikle de üçüncü başkanlık seçeneğinin diğer seçeneklerden daha önde olduğuna ve ülkenin bilinmeze doğru yuvarlanmasını önleyecek bir başkanlık çözümü üzerinde anlaşmaya varmak için bir temel teşkil ettiğine ikna oldukları için vaziyetin böyle olduğunu kaydetti.
Aynı kaynaklar, milletvekillerinin Beşli Komite’nin çabalarına karşılık vermemesinin, Gazze ve Güney Lübnan cephelerinde ateşkes sağlanmasını beklerken Beşli Komite temsilcilerinin çoğunu yaz tatillerini geçirmek üzere ülkelerine gitmeye iteceğini düşünüyor. Beşli Komite üyesi Suudi Arabistan Büyükelçisi Velid Buhari'nin önümüzdeki saatlerde Beyrut'tan Riyad'a gitmeye hazırlandığı ve Beşli Komite’nin Lübnan dosyasıyla ilgilenen üst düzey Suudi yetkililerle görüşeceği bilgisi geldi. Kaynaklar, Buhari’nin, Lübnan’da cumhurbaşkanı seçilmesinin önündeki tıkanıklığı göz önünde bulundurarak seçimleri halen içinde bulunduğu kısır döngüden çıkarıp ilerleme sağlayacak bir pencere açmak için yaptığı temasların sonucunu istişare edeceği doğrulandı.
Kaynaklar, dahili şartların cumhurbaşkanının seçilmesini kolaylaştırmak lehine değişmesi halinde Beşli Komite’nin her an yeniden harekete geçmeye hazır olduğunu bildirdi. Beşli Komite kendisine önümüzdeki ayın başına kadar uzanan bir tatil verdi ve bunun, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya yönelik Amerikan baskısının ve Hamas hareketi liderliğine yönelik Mısır ve Katar baskısının sonuçlarını test etmek için yeterli olduğuna inanıyor. Bu baskılar sonucunda Gazze cephesinde bir ateşkese varmak için Hizbullah’ın Güney Lübnan'a çekilmesi gerekiyor.
Netanyahu'nun ABD ziyaretinin sonuçları bekleniyor
Kaynaklar, Gazze cephesindeki ateşkesin, Gazze Şeridi’ne sükunetin geri dönmesinden bir gün sonra siyasi sahnenin doğasını okumak için ilk varış noktasını oluştursa da ikinci varış noktasının ilkinden daha az önemli olmadığını ekledi. Öyle ki ikinci varış noktası Netanyahu'nun bu ayın 24'ünde Washington'a yapacağı ziyaret sırasında gerçekleştireceği görüşmelerle ilgili.
Kaynaklar, cumhurbaşkanı seçiminin, Lübnan'ın genel durumu üzerindeki etkileri ve yansımaları nedeniyle bu iki istasyondan soyutlanamayacağını vurguluyor. Çünkü bu istasyonlar Gazze'deki ateşkesin güney Lübnan'a uzaması ve İsrail'in kuzey cephesindeki durumu sakinleştirmek için müzakerelere girmeye ne kadar hazır olduğu ile ilgili. Buradan Netanyahu'nun parti ekibinden bazı üyelerin açıkladığının aksine, yerleşimcilerin eski ikamet yerlerine dönmeleri bir anlaşmaya varılmasıyla bağlantılı olmadığı sürece sükunetin otomatik olarak güneye yayılmayacağı anlaşılıyor.
Diğer bir deyişle, Batılı diplomatik kaynakların Şarku’l Avsat’a söylediği gibi İsrail, Gazze'deki ateşkesin, Güney Lübnan'a uzanmasını kabul etmek istemiyor. Çünkü Hizbullah, 8 Ekim’de İsrail'in Gazze Şeridi'ni işgaline karşı Hamas'ı destekleyerek atışmaya dahil oldu.
Tekrar gelmeyecek bir fırsat
Aynı kaynaklar, önümüzdeki ayın cumhurbaşkanı seçmek için tekrarlanamayacak bir fırsat olduğunu doğruladı. Çünkü önümüzdeki aydan sonra mevcut ABD Başkanı Joe Biden yönetimi görevden ayrılacak. Bu durum, Biden’ın mensubu olduğu Demokrat Parti'nin onun yerine başka bir adayın getirilmesine karar vermesi halinde söz konusu olacak. Aynı kaynaklar bu fırsatın kaçırılmasının Lübnan cumhurbaşkanı seçiminin ABD başkanlık seçimleri sonrasına ertelenmesine yol açacağına inanıyor. Bu da uluslararası ve Arap çabalarının Gazze cephesinde Lübnan'ın güneyine uzanan uzun vadeli bir ateşkese varmayı başarması durumunda söz konusu olacak.
Hochstein sabırsızlıkla bekliyor
Kaynaklar, şu anda Yunanistan'da bulunan ABD’li arabulucu Amos Hochstein'ın, 1701 sayılı Birleşmiş Milletler kararının uygulanmasına yönelik siyasi ve güvenlik koşullarını hazırlayarak güneydeki barışı pekiştirme çabalarına devam etmek üzere Beyrut'a gitmek için sabırsızlıkla beklediğini belirtti. Hochstein, Lübnan'ın egemenliğine tabi olduğu için geri almakta ısrar ettiği İsrail işgali altındaki noktalara çözüm bulunup iki ülke arasındaki kara sınırlarının belirlenmesi çağrısında bulundu.
Aynı kaynaklar Lübnan'ın, hükümet ve parlamento düzeyinde, savaşı genişletmesini önlemek ve Hizbullah ile İsrail arasındaki çatışmayı kontrol altında tutmak için İsrail'e uluslararası baskı yapılmasından memnun olduğunu ortaya koydu. Kaynaklar, Almanya'nın bu konuda Amerikan mandası altında bir rol oynadığını söyledi. Alman İstihbarat Direktör Yardımcısı ile Hizbullah Genel Sekreter Yardımcısı Şeyh Naim Kasım arasındaki iletişim sadece durumu yatıştırmakla sınırlı kalmadı. Bunun da ötesine geçerek iki ülke (İsrail-Lübnan) arasındaki sınırın her iki tarafında da istikrarı yeniden tesis edecek çözümün ana başlıkları ele alındı.
Batı Şeria'da İsrail polisi (Reuters)
SDG mensupları, Suriye'nin kuzeydoğusunda (AFP)