عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Lübnan'a cumhurbaşkanı seçmek için son şans... Aksi halde böyle bir ihtimal kalmayacak

Beşli Komite temsilcileri Gazze'de ateşkes gerçekleşeceği beklentisiyle tatillerine başladı.

Beyrut'taki Katar Büyükelçiliği’nde Beşli Komite temsilcilerinin toplantısından (Katar Büyükelçiliği)
Beyrut'taki Katar Büyükelçiliği’nde Beşli Komite temsilcilerinin toplantısından (Katar Büyükelçiliği)
TT
TT

Lübnan'a cumhurbaşkanı seçmek için son şans... Aksi halde böyle bir ihtimal kalmayacak

Beyrut'taki Katar Büyükelçiliği’nde Beşli Komite temsilcilerinin toplantısından (Katar Büyükelçiliği)
Beyrut'taki Katar Büyükelçiliği’nde Beşli Komite temsilcilerinin toplantısından (Katar Büyükelçiliği)

Hizbullah'ın Gazze ve Güney Lübnan cephelerini cumhurbaşkanı seçimine bağlamamayı kabul etmesi, Beşli Komite’nin cumhurbaşkanlığı yetkisini çıkmazdan kurtarmak için sarf ettiği çabaları yakından takip eden kaynaklara göre, cumhurbaşkanının seçilmesi için siyasi olarak yolun açık olduğu anlamına gelmiyor. Aksine Hizbullah, Marada Hareketi lideri eski milletvekili Süleyman Franciye’yi cumhurbaşkanlığı için desteklemekte ısrar ettiği ve bunun başarılmasını engellediği suçlamasını ortadan kaldırmak istiyor. Ortadoğu'daki durumun yeniden düzenlenmesi ve bunun üzerine inşa edilebilmesi, temasların olgunlaşmasına yol açarsa, Hizbullah, çözümde müttefiki olan İran'a bir koltuk ayırmak isteyecektir. Hizbullah, özellikle de Mesud Pezeşkiyan’ın cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra uluslararası topluma reformist bir yüzle görünmek istiyor. Pezeşkiyan’ın seçilmesi selefi İbrahim Reisi'nin aksine İran'ın dış ilişkilerinin düzeltilmesine katkıda bulunmakla bağlantılı. Bu da Pezeşkiyan’ın cumhurbaşkanlığına ulaşmasının iyi düşünülmüş olduğu anlamına geliyor.

Beşli Komite temsilcileri tatilde

Kaynaklar, Beşli Komite temsilcilerinin cumhurbaşkanı seçimini kolaylaştırma misyonlarının yani cumhurbaşkanlığı boşluğunun uzamasını durdurmak için üzerine inşa edebilecekleri bir atılım yaratmak adına başlattıkları girişimlerin, çoğu parlamenter bloğun orta noktada buluşma isteksizliği ile çarpıştığına işaret etti. Kaynaklar, bu parlamenter blokların, özellikle de üçüncü başkanlık seçeneğinin diğer seçeneklerden daha önde olduğuna ve ülkenin bilinmeze doğru yuvarlanmasını önleyecek bir başkanlık çözümü üzerinde anlaşmaya varmak için bir temel teşkil ettiğine ikna oldukları için vaziyetin böyle olduğunu kaydetti.

Aynı kaynaklar, milletvekillerinin Beşli Komite’nin çabalarına karşılık vermemesinin, Gazze ve Güney Lübnan cephelerinde ateşkes sağlanmasını beklerken Beşli Komite temsilcilerinin çoğunu yaz tatillerini geçirmek üzere ülkelerine gitmeye iteceğini düşünüyor. Beşli Komite üyesi Suudi Arabistan Büyükelçisi Velid Buhari'nin önümüzdeki saatlerde Beyrut'tan Riyad'a gitmeye hazırlandığı ve Beşli Komite’nin Lübnan dosyasıyla ilgilenen üst düzey Suudi yetkililerle görüşeceği bilgisi geldi. Kaynaklar, Buhari’nin, Lübnan’da cumhurbaşkanı seçilmesinin önündeki tıkanıklığı göz önünde bulundurarak seçimleri halen içinde bulunduğu kısır döngüden çıkarıp ilerleme sağlayacak bir pencere açmak için yaptığı temasların sonucunu istişare edeceği doğrulandı.

Kaynaklar, dahili şartların cumhurbaşkanının seçilmesini kolaylaştırmak lehine değişmesi halinde Beşli Komite’nin her an yeniden harekete geçmeye hazır olduğunu bildirdi. Beşli Komite kendisine önümüzdeki ayın başına kadar uzanan bir tatil verdi ve bunun, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya yönelik Amerikan baskısının ve Hamas hareketi liderliğine yönelik Mısır ve Katar baskısının sonuçlarını test etmek için yeterli olduğuna inanıyor. Bu baskılar sonucunda Gazze cephesinde bir ateşkese varmak için Hizbullah’ın Güney Lübnan'a çekilmesi gerekiyor.

Netanyahu'nun ABD ziyaretinin sonuçları bekleniyor

Kaynaklar, Gazze cephesindeki ateşkesin, Gazze Şeridi’ne sükunetin geri dönmesinden bir gün sonra siyasi sahnenin doğasını okumak için ilk varış noktasını oluştursa da ikinci varış noktasının ilkinden daha az önemli olmadığını ekledi. Öyle ki ikinci varış noktası Netanyahu'nun bu ayın 24'ünde Washington'a yapacağı ziyaret sırasında gerçekleştireceği görüşmelerle ilgili.

Kaynaklar, cumhurbaşkanı seçiminin, Lübnan'ın genel durumu üzerindeki etkileri ve yansımaları nedeniyle bu iki istasyondan soyutlanamayacağını vurguluyor. Çünkü bu istasyonlar Gazze'deki ateşkesin güney Lübnan'a uzaması ve İsrail'in kuzey cephesindeki durumu sakinleştirmek için müzakerelere girmeye ne kadar hazır olduğu ile ilgili. Buradan Netanyahu'nun parti ekibinden bazı üyelerin açıkladığının aksine, yerleşimcilerin eski ikamet yerlerine dönmeleri bir anlaşmaya varılmasıyla bağlantılı olmadığı sürece sükunetin otomatik olarak güneye yayılmayacağı anlaşılıyor.

Diğer bir deyişle, Batılı diplomatik kaynakların Şarku’l Avsat’a söylediği gibi İsrail, Gazze'deki ateşkesin, Güney Lübnan'a uzanmasını kabul etmek istemiyor. Çünkü Hizbullah, 8 Ekim’de İsrail'in Gazze Şeridi'ni işgaline karşı Hamas'ı destekleyerek atışmaya dahil oldu.

Tekrar gelmeyecek bir fırsat

Aynı kaynaklar, önümüzdeki ayın cumhurbaşkanı seçmek için tekrarlanamayacak bir fırsat olduğunu doğruladı. Çünkü önümüzdeki aydan sonra mevcut ABD Başkanı Joe Biden yönetimi görevden ayrılacak. Bu durum, Biden’ın mensubu olduğu Demokrat Parti'nin onun yerine başka bir adayın getirilmesine karar vermesi halinde söz konusu olacak. Aynı kaynaklar bu fırsatın kaçırılmasının Lübnan cumhurbaşkanı seçiminin ABD başkanlık seçimleri sonrasına ertelenmesine yol açacağına inanıyor. Bu da uluslararası ve Arap çabalarının Gazze cephesinde Lübnan'ın güneyine uzanan uzun vadeli bir ateşkese varmayı başarması durumunda söz konusu olacak.

Hochstein sabırsızlıkla bekliyor

Kaynaklar, şu anda Yunanistan'da bulunan ABD’li arabulucu Amos Hochstein'ın, 1701 sayılı Birleşmiş Milletler kararının uygulanmasına yönelik siyasi ve güvenlik koşullarını hazırlayarak güneydeki barışı pekiştirme çabalarına devam etmek üzere Beyrut'a gitmek için sabırsızlıkla beklediğini belirtti. Hochstein, Lübnan'ın egemenliğine tabi olduğu için geri almakta ısrar ettiği İsrail işgali altındaki noktalara çözüm bulunup iki ülke arasındaki kara sınırlarının belirlenmesi çağrısında bulundu.

Aynı kaynaklar Lübnan'ın, hükümet ve parlamento düzeyinde, savaşı genişletmesini önlemek ve Hizbullah ile İsrail arasındaki çatışmayı kontrol altında tutmak için İsrail'e uluslararası baskı yapılmasından memnun olduğunu ortaya koydu. Kaynaklar, Almanya'nın bu konuda Amerikan mandası altında bir rol oynadığını söyledi. Alman İstihbarat Direktör Yardımcısı ile Hizbullah Genel Sekreter Yardımcısı Şeyh Naim Kasım arasındaki iletişim sadece durumu yatıştırmakla sınırlı kalmadı. Bunun da ötesine geçerek iki ülke (İsrail-Lübnan) arasındaki sınırın her iki tarafında da istikrarı yeniden tesis edecek çözümün ana başlıkları ele alındı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Ürdün: Biz Saddam sonrası Irak’ta Haşimi hanedanının bir rol üstlenmesini önermedik

Tony Blair, belgede bahsedilen görüşmelerinden önce 25 Şubat 2003'te Londra'da Kral II. Abdullah'ı kabul ediyor (AFP)
Tony Blair, belgede bahsedilen görüşmelerinden önce 25 Şubat 2003'te Londra'da Kral II. Abdullah'ı kabul ediyor (AFP)
TT
TT

Ürdün: Biz Saddam sonrası Irak’ta Haşimi hanedanının bir rol üstlenmesini önermedik

Tony Blair, belgede bahsedilen görüşmelerinden önce 25 Şubat 2003'te Londra'da Kral II. Abdullah'ı kabul ediyor (AFP)
Tony Blair, belgede bahsedilen görüşmelerinden önce 25 Şubat 2003'te Londra'da Kral II. Abdullah'ı kabul ediyor (AFP)

Ürdünlü bir yetkili, Kral Abdullah II ile eski İngiliz Başbakanı Tony Blair arasında 2003 Irak işgalinden önce Londra'da gerçekleşen görüşmede, Haşimi Hanedanlığı'nın Saddam Hüseyin sonrası Irak düzenlemelerinde rol almasına dair herhangi bir ima bulunduğunu yalanladı.

Yetkilinin Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamalar, "görüşmeyle ilgili sızdırılan İngiliz belgelerine" dayanarak Ürdün hükümdarının bu fikri Blair ile gündeme getirdiğini iddia eden haberlere yanıt olarak geldi. Yetkili, bu haberlerin "Ürdün hükümdarına atfedilen eksiklikler ve yanlış iddialar içerdiğini" vurguladı.

Şarku’l Avsat’ın elinde 25 Şubat 2003'te gerçekleşen toplantının Ürdün tutanaklarının bir kopyası bulunuyor ve bu tutanaklarda Ürdün hükümdarının Haşimi hanedanının Irak'taki rolüne dair herhangi bir öneride bulunduğuna dair bir şey yok. Aksine, tutanaklarda Saddam Hüseyin'in sürgüne gitmesi önerisinden bahsedildiği ve "bu öneriyi Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri sunmalı" denildiği belirtiliyor.

ARAP DÜNYASI

Mısır, İsrail'in baskısı üzerine Sina'daki askeri varlığını azalttı mı?

İsrail sınırına yakın bir noktada incelemelerde bulunan Mısır Genelkurmay Başkanı (Mısır Genelkurmay Başkanlığı Sözcüsü)
İsrail sınırına yakın bir noktada incelemelerde bulunan Mısır Genelkurmay Başkanı (Mısır Genelkurmay Başkanlığı Sözcüsü)
TT
TT

Mısır, İsrail'in baskısı üzerine Sina'daki askeri varlığını azalttı mı?

İsrail sınırına yakın bir noktada incelemelerde bulunan Mısır Genelkurmay Başkanı (Mısır Genelkurmay Başkanlığı Sözcüsü)
İsrail sınırına yakın bir noktada incelemelerde bulunan Mısır Genelkurmay Başkanı (Mısır Genelkurmay Başkanlığı Sözcüsü)

Bilgi sahibi bir Mısırlı kaynak, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, “Mısır güçlerinin Sina’daki varlığının, Mısır’ın ulusal güvenliğini korumaya yönelik olduğunu ve Kahire’nin bu konuda ne pazarlık ne de teşvik kabul edeceğini” söyledi. Kaynak, “Bu dönemde, söylentilerin aksine, herhangi bir baskı altında Sina’dan tek bir askerin bile çekilmediğini” vurguladı.

Kaynak, söz konusu meselenin ülkenin güvenliği ve iki yıldır şiddetli bir savaşa sahne olan bölgeyle olan sınırların korunmasıyla ilgili olduğunu belirtti. İsrail’in bu savaşı Mısır topraklarına doğru genişletme girişimlerine işaret eden kaynak, konunun başka dosyalarla ya da herhangi bir anlaşma ve pazarlıkla bağlantılı olmadığını ifade etti.

Kaynak ayrıca, Sina’daki Mısır askeri varlığının azaltıldığına dair İsrail basınında yer alan haberlerin, bu bölgede Mısır’ın askeri varlığının arttığından şikâyet eden ve uyarılarda bulunan raporlarla çeliştiğine dikkat çekti. Kaynak, iki ülke arasındaki barış anlaşmasında, ‘Mısır'ın ihtiyaç duyduğu zamanlarda güvenliğini korumak için bu varlığı sürdürmesine izin veren yeni hükümler olduğunu’ belirtti.

İsrail merkezli Bhol haber sitesi, Enerji Bakanı Eli Cohen’in, Mısır’la yapılan büyük doğal gaz anlaşması ile Mısır güçlerinin Sina’daki yeniden konuşlanması arasında doğrudan bir bağ bulunduğuna işaret ettiğini yazdı. Site, İsrail Ordu Radyosu’nun, anlaşmada Mısır ordusunun Sina’daki hareketlerini düzenleyen açık bir maddenin neden yer almadığını sorması üzerine Cohen’in, “Geçen hafta Mısır güçlerinin Sina Yarımadası’ndan çekildiğine dair yayımlanan haberleri okuduysanız, bunun sebepsiz olmadığını bilin” dediğini aktardı.

İsrail basınında yer alan haberlerde, Cohen’in anlaşmanın dört ay ertelenmesinin nedenlerinden birinin ‘Mısır’la barış meselesi’ olarak tanımladığı konuya bağlı olduğunu söylediği ifade edildi. Bu ifadenin, İsrail’in, Mısır’ın Sina’daki askeri varlığa ilişkin Camp David Anlaşması hükümlerine bağlılığı konusundaki endişesini yansıttığı değerlendirmesi yapıldı.

Söz konusu haberler, Mısır hükümetine muhalif bazı blog yazarları tarafından dolaşıma sokularak, İsrail baskısıyla Sina’daki Mısır askerî varlığının azaltıldığı iddiaları dile getirildi. Buna karşılık, Mısır yönetimine yakın isimler ise tüm göstergelerin Sina’da askerî tahkimatın artırılmasına yönelik bir planı işaret ettiğini savundu.

frgty
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, 2017 yılındaki Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu toplantısının oturum aralarında İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile bir araya geldi. (Reuters)

Mısır Basın Enformasyon Kurumu Başkanı Ziya Raşvan, söz konusu iddialara, medyaya yaptığı açıklamalarla yanıt vererek, ‘Sina’daki Mısır güçlerinin sayısının azaltılmadığını ve gaz anlaşmasının tamamen ticari bir konu olduğunu, siyasi hiçbir boyutunun bulunmadığını’ vurguladı. Anlaşmanın hükümetler arasında değil şirketler arasında yapıldığını belirten Raşvan, “İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu anlaşma hakkında konuşurken, Mısır tarafından herhangi bir açıklama yapılmadı. Bu durum, Mısır’ın üzerinde herhangi bir baskı olmadığını gösteriyor. İsrail’den gelen tüm söylentiler çelişkilidir ve kamuoyuna karşı sahte bir zafer yaratmaya yönelik bir çabadır” dedi.

Geçtiğimiz eylül ayında Axios internet sitesi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun, ABD Başkanı Donald Trump’tan, Mısır’a Sina’daki mevcut ‘askeri yığınağı’ azaltması için baskı yapmasını istediğini bildirmişti.

Şarku’l Avsat’ın Axios’tan aktardığına göre, bu bilgilere sahip Amerikalı ve İsrailli yetkililer, Mısır’ın ‘yalnızca hafif silahların bulunduğu bölgelerde, bazıları saldırgan amaçlar için kullanılabilecek askeri altyapı inşa ettiğini’ iddia etmişti. Bu iddialar, 1979’daki barış anlaşmasına atıfta bulunarak, Mısır’ın anlaşmaya aykırı hareket ettiğini öne sürüyordu.

Mısırlı askeri strateji uzmanı Tümgeneral Semir Ferec, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, ‘Mısır’ın barış anlaşmasına tamamen sadık olduğunu ve herhangi bir ihlal yapmadığını, aksine İsrail’in Mısır sınırında yasa dışı varlık gösterdiğini’ belirtti. Ferec, “Mısır’ın Sina’daki askeri varlığı, ulusal güvenliği korumak ve sınırları güvence altına almak amacıyla gerçekleşiyor” dedi.

Ferec ayrıca, ‘gaz anlaşması nedeniyle Mısır’ın Sina’daki asker sayısını azaltma gibi bir durumun söz konusu olmadığını, bu tür iddiaların Netanyahu hükümetinin, kamuoyuna karşı kendisini güvenlik sağlıyormuş gibi göstermek amacıyla yaydığı asılsız söylentiler olduğunu’ ifade etti.

Ferec, Mısır’ın henüz ABD'nin Netanyahu ile Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi arasında bir anlaşma yapılmasına yönelik taleplerine dair resmi bir açıklama yapmadığını belirtti. Mısır’ın bu talepleri kabul ettiği iddialarına da tepki göstererek, ‘görüşme talebinde bulunan tarafın Netanyahu ve ekibi olduğunu’ vurguladı. Ferec, “Mısır, gaz anlaşmasının her iki ülkenin çıkarına hizmet edeceğini biliyordu. Bu anlaşma hükümetler arasında değil şirketler arasında yapılmış bir ticari anlaşmadır” ifadelerini kullandı.

Netanyahu, geçtiğimiz çarşamba akşamı, Mısır’a doğal gaz ihracatıyla ilgili 112 milyar şekel (yaklaşık 35 milyar dolar) değerinde bir anlaşmanın resmi olarak onaylandığını duyurdu. Netanyahu, ‘İsrail enerji sektöründeki en büyük gaz anlaşması’ olarak nitelendirilen anlaşmanın ‘İsrail için büyük bir başarı’ olduğunu söyledi.

Netanyahu ayrıca, anlaşmanın onaylanmasının ardından İsrail’in güvenlik çıkarlarının korunmasını sağlamak için yoğun müzakereler yapıldığını, ancak güvenlik nedenleriyle anlaşmanın detaylarına girmeyeceğini belirterek, sadece anlaşmanın onaylandığını duyurdu.

ARAP DÜNYASI

Washington, SDG ile Suriye güvenlik güçleri arasındaki çatışmaları yatıştırmak için müdahale etti

Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) bağlı silahlı milisler, geçtiğimiz hafta çarşamba günü Suriye'nin Kamışlı kentinde ‘İrademizle devrimimizi koruyacağız’ sloganıyla düzenlenen gösteriye katıldı. (Reuters)
Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) bağlı silahlı milisler, geçtiğimiz hafta çarşamba günü Suriye'nin Kamışlı kentinde ‘İrademizle devrimimizi koruyacağız’ sloganıyla düzenlenen gösteriye katıldı. (Reuters)
TT
TT

Washington, SDG ile Suriye güvenlik güçleri arasındaki çatışmaları yatıştırmak için müdahale etti

Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) bağlı silahlı milisler, geçtiğimiz hafta çarşamba günü Suriye'nin Kamışlı kentinde ‘İrademizle devrimimizi koruyacağız’ sloganıyla düzenlenen gösteriye katıldı. (Reuters)
Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) bağlı silahlı milisler, geçtiğimiz hafta çarşamba günü Suriye'nin Kamışlı kentinde ‘İrademizle devrimimizi koruyacağız’ sloganıyla düzenlenen gösteriye katıldı. (Reuters)

Washington’daki kaynaklar, Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamada, ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack ile ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM) Komutanı Brad Cooper’ın, Halep’in kuzeyindeki Şeyh Maksud ve Eşrefiye mahallelerinde dün yeniden patlak veren Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile Suriye ordusu arasındaki çatışmaları yatıştırmak amacıyla temaslar yürüttüğünü bildirdi. Kaynaklar, bu girişimlerin, DEAŞ’ın ve düşman bölgesel güçlerin faydalanabileceği bir gerilimin önlenmesini hedeflediğini belirtti.

Çatışmaların, SDG keskin nişancılarının Suriye hükümetinin kontrolündeki bölgelere ateş açmasının ardından başladığı aktarıldı. Bu durumun, iki taraf arasında imzalanmış ateşkes anlaşmasının ihlali anlamına geldiği kaydedildi. ABD destekli Kürt güçlerin, Suriye’nin kuzeydoğusundaki özerk yönetimi kaybetme endişesiyle Şam’daki geçiş hükümetine entegrasyon planlarına karşı çıktığı ifade edildi.

Bu çatışmaların üzerinde, yeni Suriye hükümetinin kontrolünü zayıflatmayı amaçlayan İran müdahalelerinin gölgesinin dolaştığı belirtildi. ABD istihbarat raporlarına göre İran, Suriye’ye ve bölgedeki milislerine yönelik silah akışını sürdürmek için çabalarını yoğunlaştırıyor ve Şam yönetiminin yasa dışı silah kaçakçılığı güzergâhlarını dağıtmaya yönelik aldığı önlemlere uyum sağlamaya çalışıyor.

cdfrgt
Diplomatlar, Lübnan Ordusu eşliğinde Lübnan'ın güneyinde gerçekleştirdikleri bir tur sırasında, Lübnan Ordusu tarafından güney Litani bölgesinde ele geçirilen bir Hizbullah tünelini inceledi. (Lübnan Ordusu)

Öte yandan çeşitli raporlar, SDG’nin Lübnan’daki Hizbullah ile ilişkilerini güçlendirdiğine işaret etti. Bu kapsamda SDG’nin, Hizbullah adına Ammar el-Musavi başkanlığındaki temsilcilerle Beyrut’ta gizli bir toplantı gerçekleştirdiği aktarıldı. Toplantının, SDG ile Ahmed eş-Şera hükümeti arasındaki anlaşmazlıklar ve iki taraf arasında yeniden başlayan askeri çatışmalar ışığında, Suriye’deki güvenlik sorunlarının değerlendirilmesi amacıyla yapıldığı kaydedildi.

Üç kaçakçılık koridoru

Savaş Araştırmaları Enstitüsü’nün (ISW) yayımladığı bir raporda, İran’ın kaçakçılık hatlarını yeniden canlandırdığı ve DEAŞ’a ülke içinde saldırılar düzenlemesi için destek verdiği belirtildi. Raporda, Suriye’nin geçiş sürecinde yaşadığı istikrarsızlık ortamında vekâlet çatışmalarının tırmanabileceği ve kaçakçılık ağlarının yayılabileceği uyarısında bulunuldu.

Raporlara göre, İran’ın Suriye’ye silah kaçakçılığı geleneksel ve yeni güzergâhların bir bileşimini içeriyor. Kara yolları ve kamyon taşımacılığı, Tahran’ın silah sevkiyatında başlıca yöntem olmaya devam ediyor. Bu kapsamda üç ana koridor öne çıkıyor: İlki Bağdat’tan er-Ramadi, Elbukemal, Deyrizor ve Tedmür üzerinden Şam’a uzanan hat; ikincisi Tahran’dan Basra ve Bağdat üzerinden et-Tanf’a, oradan da Şam’a giden güzergâh; daha az kullanılan üçüncü yol ise İran’dan Musul ve Haseke üzerinden Lazkiye’ye uzanıyor. Bu hatların, silahların daha sonra Lübnan’daki Hizbullah’a aktarılmasını kolaylaştırdığı ifade edildi. Raporda ayrıca İran’ın, SDG’nin kontrolünde bulunan Suriye’nin kuzeydoğusuna özel önem atfettiği vurgulandı.

dfrgt
Suriye'nin doğusundaki Elbukamal'da, ülke dışına kaçırılmak üzere hazırlanan SAM-7 füzeleri ele geçirildi. (SANA)

Raporlarda, sevkiyatların el yapımı patlayıcılar, havan mermileri, tanksavar mayınları, plastik patlayıcılar, uçaksavar füzeleri, hava savunma sistemleri, el bombası fırlatıcıları ve insansız hava araçlarını (İHA) kapsadığı belirtildi. Ayrıca Irak-Suriye sınırı yakınındaki Elbukemal bölgesinde, İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) tarafından 2018’den bu yana inşa edildiği tahmin edilen ve silahların Suriye üzerinden Lübnan’daki Hizbullah’a aktarılmasında kullanılan bir yer altı tünel ağının bulunduğuna dair bilgiler sızdı.

Raporlar, yeni Suriye hükümetinin ülkenin tüm topraklarında denetimi sağlayacak açık ve yeterli kapasitelere sahip olmadığını, sınırları kontrol altına alabilmesi ve toprakları üzerinden yapılan kaçakçılığı engelleyebilmesi için uzun yıllara ihtiyaç duyacağını ortaya koydu.

Engelleme girişimleri

Suriye makamları, İran kaynaklı kaçakçılık girişimlerine karşı koymak için yoğun çaba harcıyor. CENTCOM, içinde bulunduğumuz aralık ayında Şam’daki yönetimi, Hizbullah’a gönderilmek üzere olan sevkiyatları engellemesi nedeniyle övdü.

Ortadoğu uzmanı Ata Muhammed Tebriz ise İran’ın faaliyetlerine ilişkin doğrulanmış raporlar bulunmadığını, ancak farklı medya kuruluşlarının Tahran’ın Suriye’de kendisine bağlı güçleri yeniden inşa etmeye yönelik çabalarına dair haberler yayımladığını söyledi. Tebriz, İran’ın Ahmed eş-Şera hükümetine karşı olan güçlerle iş birliği yapmaya ve bu çevrelerin sesini yükseltmeye çalıştığını savunarak, İran nüfuzunun Suriye’de yeniden kabul edilmesinin mümkün olmadığını vurguladı.

dfrg
DEAŞ saldırısında hayatını kaybeden Amerikan askerlerinin cenazelerinin ülkelerine geri gönderilmesi töreni (AP)

Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü’nde kıdemli araştırmacı olan Michael Knights, Beşşar Esed rejiminin çöküşünün teşvik edici bir gelişme olduğunu, ancak bunun İran’ın, Esed rejiminin eski destekçisi olarak, Suriye’yi Lübnan’daki Hizbullah’ı yeniden yapılandırmak için kullanmaktan kolayca vazgeçeceği anlamına gelmediğini söyledi.

Knights, Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılmasıyla birlikte ülkeye araçlar, mali kaynaklar, insani yardımlar, yeniden imar malzemeleri ve tüketim mallarından oluşan bir akışın yaşanmasının beklendiğini, bunların büyük bölümünün komşu ülkelerden kamyon taşımacılığı yoluyla ulaştırılacağını belirtti. İran’ın bu akışı, Suriye, Irak ve Lübnan’daki uzantılarını silahla beslemek için kolaylıkla kullanabileceğine dikkat çekti.

Knights ayrıca İran’ın, geçmişte El Kaide ve Taliban örneklerinde olduğu gibi, Sünni cihatçı gruplarla taktik düzenlemeler yapma konusunda herhangi bir çekince göstermediği uyarısında bulundu. Bu yaklaşımın, Suriye sahasında DEAŞ ile de benimsenebileceğini ifade etti.