Cezayir çölünde 38 göçmen susuzluktan öldü

Çoğu Suriyeli ve Sahel ülkeleri vatandaşları... Libya makamları tarafından sınır dışı edildi

Cezayir sınırında Nijer'den gelen düzensiz göçmenler (kayıp kişilere yardım eden aktivistlerin anlatımları)
Cezayir sınırında Nijer'den gelen düzensiz göçmenler (kayıp kişilere yardım eden aktivistlerin anlatımları)
TT

Cezayir çölünde 38 göçmen susuzluktan öldü

Cezayir sınırında Nijer'den gelen düzensiz göçmenler (kayıp kişilere yardım eden aktivistlerin anlatımları)
Cezayir sınırında Nijer'den gelen düzensiz göçmenler (kayıp kişilere yardım eden aktivistlerin anlatımları)

Çöldeki kayıp insanları arama çalışmalarında aktif olan Cezayirli bir kuruluş dün (Çarşamba) yaptığı açıklamada, "son birkaç gün içinde" Sahra Çölü'nün ortasında 12 Suriyeli, 21 Sahra altı uyruklu ve beş Cezayirli olmak üzere 38 kişinin cesedinin bulunduğunu ve bu kişilerin gizli bir göç yolculuğu sırasında susuzluk nedeniyle öldüklerinin doğrulandığını duyurdu.

Najda Arama Kurtarma Derneği sosyal medya hesaplarından yaptığı açıklamada, kayıp Suriyelilerin Libya sınırı yakınlarında bir araçta ölü olarak bulunduğunu, Afrikalı kurbanların Mali-Cezayir sınırı yakınlarında, beş Cezayirlinin cesedinin ise aynı bölgede bulunduğunu belirtti.

Kayıp Suriyelilerin cesetleri bulundu (Cezayir Kayıp Kişilere Yardım Derneği)Kayıp Suriyelilerin cesetleri bulundu (Cezayir Kayıp Kişilere Yardım Derneği)

Suriye’nin Cezayir'deki büyükelçiliği tarafından olayı yerinde takip etmek üzere görevlendirilen Bassem Faruk adlı bir Suriye vatandaşı, Libya sınırı yakınlarındaki çölde 12 Suriyeli göçmen ve iki Cezayirlinin cesedinin bulunduğunu doğruladı. "Kurbanlar 2 Temmuz'da Cezayir'e giden bir araçla Libya'dan ayrıldılar ve geçen cumartesi günü çölde kaybolduktan sonra bulundular" diyen Faruk, Suriyelilerin Libya'da mı ikamet ettikleri yoksa başka bir yerden mi oraya geldikleri konusunda daha fazla ayrıntı ya da bilgi vermedi.

Libya makamlarını "Suriyeliler dâhil tüm yasadışı göçmenleri sınır dışı etmekle" suçlayan Faruk 'a göre cesetler şu anda Cezayir'in 1,300 kilometre güneydoğusunda bulunan Burc Ömer İdris hastanesinde bulunuyor. Faruk ayrıca Libya makamlarını "Suriyeliler de dahil olmak üzere tüm yasadışı göçmenleri sınır dışı etmekle" suçladı ve "diğer Suriyelilerin de aynı şekilde Libya'dan Cezayir'e sınır dışı edileceği" uyarısında bulundu. Faruk, "Diğer Suriyeliler de aynı şekilde Libya'dan Cezayir'e sınır dışı edilecek ve korkarım ki başka trajedilere hazırlanmak zorunda kalacağız" dedi.

AFP muhabirlerinin Libya medyasında yer alan haberlerine göre, 2023'ün sonunda Libya yetkilileri, ülkede yasadışı olarak ikamet eden yaklaşık 1000 Mısırlı ve Nijeryalı göçmeni sınır dışı etmişti. Belgelenmemiş videolarda, doğu Libya yetkilileri tarafından sınır dışı edilen ve askeri koruma altında Mısır sınırına doğru yürümeye zorlanan çok sayıda Mısırlıyı görülüyordu.

 Kayıp kişilerin cesetlerinin bulunduğu alan (Google haritası) Kayıp kişilerin cesetlerinin bulunduğu alan (Google haritası)

Cezayir Çölde Kayıp Kişileri Kurtarma Derneği, Facebook'ta kurbanların kimliklerini yayınladı ve aralarında 10 yaşında olduğunu belirtiği "Mohammed Munther" ve 16 yaşında olan Assaf Firas adlı bir başka çocuktan bahsetti. Bir STK olan dernek, cesetlerin güneydeki Illizi vilayetindeki Burc Omar Idris belediyesinden yaklaşık 70 kilometre uzakta bulunduğunu belirterek, "Libya'dan Cezayir çölünün doğusundaki şehirlere transit yolculuklarda kişilerden kiralanan araçlardaki yolcuların çölde kaybolduktan sonra susuzluktan öldüklerini" öne sürdü.

Cezayir derneği benzer başka trajedilerle ilgili de bilgi yayınladı. Derneğe göre 9 Temmuz'da Cezayir çölünün ortasında bir arabada bulunan 16 kişi hayatını kaybetti.

Cezayir derneği ikinci bir yayınında, aralarında bir kadının da bulunduğu Afrika uyruklu sekiz göçmenin daha öldüğünü bildirdi.

Nijer'e yakın (Cezayir'in 1.200 km güneyinde) Tamanrasset'teki turizm aktivistleri Şarku'l-Avsat ile yaptıkları telefon görüşmesinde şunları söyledi: "Kıyı vatandaşlarının gerçek ölüm nedenlerini şu anda bilmek zordur. Mali'den mi yoksa Nijer'den mi geliyorlar?” Onlar da uçsuz bucaksız çölde mi kayboldular? İhraç mı edildiler?

Aktivistlere göre pek çok soru hâlâ cevapsız.



Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
TT

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.

Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.

Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.

Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.

Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.

Hizbullah savaşçılarının durumu

Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’

Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.

fvdgh
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)

“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”

Hizbullah'ın ideolojisi

Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.

ukıo
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)

‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”

Ordu disiplini

Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.

Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.