Ürdün Dışişleri Bakanı Tahran'ı ziyaret edecek

Şarku'l Avsat’a konuşan bir kaynak: Ziyaret, Amman'ın bölgesel gelişmeler ve askeri gerilimin azaltılması ihtiyacı konusundaki tutumunun netleştirilmesini içerecek

Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safadi (DPA)
Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safadi (DPA)
TT

Ürdün Dışişleri Bakanı Tahran'ı ziyaret edecek

Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safadi (DPA)
Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safadi (DPA)

Ürdün Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Eymen es-Safadi, Ürdün Kralı 2. Abdullah'ın İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'a bölgedeki durum ve ikili ilişkilerle ilgili mesajını iletmek üzere bugün (pazar) Tahran'ı ziyaret edecek. Yerel kaynaklara göre ziyaret, ‘zamanlama ve bölgedeki gelişmeler karşısında Ürdün'ün gerilimi azaltma önceliğine ilişkin önemli sonuçlar doğuracak.’

Safadi ziyareti sırasında İran Dışişleri Bakan Vekili Ali Bakıri Kani ile kapsamlı görüşmelerde bulunacak. Ürdünlü kaynaklar ziyaretin öneminin, ‘Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'nin geçtiğimiz çarşamba günü öldürülmesinin ardından Tahran'ın Tel Aviv'e vereceği yanıtın beklendiği bir dönemde Safadi'nin İranlılara ileteceği mesajdan’ kaynaklandığını vurguladı.

Şarku'l Avsat’a konuşan Ürdünlü bir siyasi kaynak, Safadi'nin bu günlerde Tahran'a yapacağı ziyaretin, ‘Ürdün'ün pozisyonunu netleştirmek ve Ürdün hava sahasının askeri operasyonlar için bir tiyatro olmasına ve güvenlik ve istikrarının karşılıklı gerilim riskine maruz kalmasına izin veremeyeceğini vurgulamak için’ geldiğini söyledi. Kuşkusuz bu, Amman'ın Gazze Şeridi'ndeki sivilleri hedef alan feci savaşı sona erdirmek gibi tek bir çıkar doğrultusunda bu aşamanın öncelikleriyle ilgilendiğine dair dünyaya bir mesajdır.

cdvfe
Ali Bakıri Kani ve Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen Safadi bugün Tahran'da bir araya geldi. (AP)

Kaynağa göre Safadi'nin ziyareti ‘bölgede devam eden gelişmeler ve daha geniş çaplı çatışmalardan kaçınmak için askeri gerilimin azaltılması ihtiyacı konusunda Ürdün'ün tutumunu netleştirecek.’ Ziyaret, Ürdün’ün İran ile düşman olmadığını ve önceliğin bölgedeki gerginliğin nedenlerini, yani İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırganlığını sona erdirmek olduğunu vurguluyor. Bu, Ürdün diplomasisinin sükûnet hedeflerine ulaşmaya çalıştığına ve Krallığın koşullarını ve coğrafi konumunu anlamaya ihtiyaç duyduğuna dair dünyaya bir mesaj veriyor.

Safadi ve İran Dışişleri Bakan Vekili Ali Bakıri Kani, İsmail Heniyye'nin Tahran'da öldürülmesi de dahil olmak üzere bölgedeki son gelişmelerle ilgili olarak son 48 saat içinde iki kez telefonda görüş alışverişinde bulundu.

Şarku’l Avsat’ın İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’ndan (ISNA) aktardığı habere göre Safadi, Tahran ziyareti sırasında İran'da bir dizi yetkiliyle bir araya gelerek ikili, bölgesel ve uluslararası konularda görüş alışverişinde bulunacak.

Diğer taraftan Bakıri Kani ülkesinin Siyonist varlığı sorumlu tutmaya kararlı olduğunu söyledi. İran resmi haber ajansı IRNA’ya göre Bakıri Kani, “Batı Asya'daki durum, Tel Aviv'deki egemen suç çetesinin devam eden suçları ve tehlikeli maceraları nedeniyle çok hassas” uyarısında bulundu.

Bakıri Kani sözlerini şöyle sürdürdü: “Bölgedeki İslam ülkeleri Gazze Şeridi'ndeki soykırımın devam etmesini ve İsrail saldırganlığının bölgede yayılmasını önlemek için ortak ve kararlı bir duruş benimsemeli ve koordineli eylemlerde bulunmalıdır.”

Bölgedeki gerilim, İsrail'in Beyrut'ta İran'ın müttefiki Hizbullah’ın üst düzey askeri komutanlarından Fuad Şükür'ü öldürmesinin ve Heniyye'nin çarşamba günü suikasta uğramasının ardından alevlendi.

Hamas ve İran, Heniyye suikastını İsrail'in gerçekleştirdiğini iddia ederek misilleme sözü verdi. Reuters haber ajansına göre İsrail, Heniyye'nin öldürülmesinin sorumluluğunu ne üstlendi ne de reddetti.

Safadi'nin İran ziyareti, ABD ve aralarında Fransa, İngiltere, İtalya ve Mısır'ın da bulunduğu ortaklarının bölgede gerilimin daha da artmasını önlemek amacıyla dün (cumartesi) gerçekleştirdikleri diplomatik temasların ardından geldi.

Ürdün çarşamba günü, Heniyye'nin İran'ın başkenti Tahran'da öldürülmesini en sert ifadelerle kınayarak, bunu ‘uluslararası hukukun ihlali ve bölgede daha fazla gerginlik ve kaosa yol açacak artan bir suç’ olarak nitelendirdi.

Safadi X platformunda yaptığı açıklamada, ‘suikastın iğrenç bir suç ve uluslararası hukukun açık bir ihlali olduğunu’ söyledi. Safadi ayrıca, ‘İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırganlığını sürdürmesinin, Filistin halkının haklarını ihlal etmesinin ve onlara karşı işlediği suçların, saldırganlığını engelleyecek uluslararası eylemler olmaksızın bölgeyi daha fazla savaşa ve yıkıma sürükleyeceğini’ ifade etti.

Geçtiğimiz perşembe günü Lüksemburg'da Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı ile görüşmesi sırasında yaptığı son açıklamalarda Safadi, ‘içinde bulunulan sürecin çok tehlikeli olduğunu ve durumun uçuruma doğru gittiğini’ vurgulayarak, ‘sorumluluğun İsrail'de olduğunu’ belirtti. Safadi, “Ne yazık ki bölgenin geleceği, ırkçılıklarını, aşırılıklarını ve Filistinlilerin bu topraklardaki diğer insanlar gibi özgür ve onurlu bir şekilde yaşama ve kendi kaderlerini tayin etme haklarını reddettiklerini açıkça dile getiren İsrail Başbakanı ve kabine üyelerinin nihilist ve kindar ideolojisine bağlı” ifadelerini kullandı.

Safadi sözlerini şöyle sürdürdü: “Artık yeter demek ve değerlerine, uluslararası yasalara ve uluslararası insani yasalara uygun hareket etmek uluslararası toplumun sorumluluğudur. İsrail'in bu saldırganlığını durduracak, bölgeyi ve halklarını yeni bir savaş belasından koruyacak ve Netanyahu ve hükümetinin daha fazla acı, daha fazla savaş ve daha fazla kederle tehdit ettiği bölgenin geleceğini koruyacak tedbirler almalıdır.”



Suveyda'daki olaylar SDG ile aşiretler arasındaki ittifaklara ışık tutuyor

Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
TT

Suveyda'daki olaylar SDG ile aşiretler arasındaki ittifaklara ışık tutuyor

Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)

Suveyda'da yerel Dürzi gruplar ile Şam'daki hükümet güçlerini destekleyen Bedevi aşiretler arasında yaşanan kanlı olaylar ve Arap aşiretlerinin Bedeviler lehine savaşa girmesi, Suriye'nin güneyinde yaşananların ülkenin doğu ve kuzeyinde de tekrarlanabileceği ve ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) karşı bir aşiret ayaklanması olasılığı spekülasyonlarına yol açtı.

Bu olasılık, Halep, Deyrizor ve Rakka vilayetlerinden gelen binlerce aşiret savaşçısının Suveyda'daki cephe hatlarına ulaşmasının ardından ortaya çıktı. Bu vilayetler, Kürt-Arap ittifakı bağlamında SDG ve Suriye hükümeti tarafından ortaklaşa kontrol ediliyor.

dfrgthyu7
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG), 2024 yılında Rakka kentindeki Arap aşiretlerinin şeyhleri ve liderleri için bir program düzenledi. (Şarku’l Avsat)

Arap Şammar aşiretinin şeyhi Şeyh Mani Hamidi Deham el-Cerba'ya göre Suveyda'daki olayların Cezire bölgesindeki durumla ilişkilendirilmesi söz konusu olamaz. Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Cerba, “SDG'nin ve lideri Mazlum Abdi'nin bu zor ve son derece hassas aşamada siyasi uzlaşma ve dengelerin sağlanmasındaki rolüne değer veriyoruz. Ortaklığımız sayesinde bölgemiz ve tüm halkımız için tarihi bir başarı olarak kabul edilen mutabakatlara ulaşmayı başardık” ifadelerini kullandı.

Çoğunlukla Suriye'nin kuzeydoğusundaki Haseke vilayetinde bulunan Şammar aşireti, 2013 yılında kurulan ve doğudaki Irak sınırı boyunca Kamışlı'nın doğusundaki Tel Elo ve Tel Tahmis köylerinde konuşlanmış tahmini 7-10 bin savaşçısı olan es-Sanadid güçlerine bağlıdır. Aşiret, Rakka ve Deyrizor kentlerinden yerel Arap gruplarla birlikte SDG'nin kurucu ortakları arasında yer alıyor.

Şeyh el-Cerba sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu yıllar boyunca, kendimizi toprağın kardeşleri olarak adlandırdığımız bir aşamaya ulaştık. Çünkü bizler aynı bölgenin evlatlarıyız ve bu bölgenin tüm bileşenleri arasında kardeşlik ruhuyla birleşen ortak bir davanın sahipleriyiz.”

SDG Ekim 2015'te yayınladığı ilk bildiride kendisini ‘Arapları, Kürtleri, Suriyelileri ve Suriye coğrafyasındaki diğer tüm bileşenleri bir araya getiren, tüm Suriyeliler için ortak bir ulusal askeri güç’ olarak tanımladı. SDG lideri Mazlum Abdi, 10 Mart'ta Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ile güçlerini ve sivil idareyi bu yılın sonuna kadar Savunma Bakanlığı ve devlet kurumlarının yapılarına entegre etmek üzere tarihi bir anlaşma imzaladı.

Raman Araştırma Merkezi'nde (Raman Center) Kürt meseleleri konusunda uzmanlaşmış bir araştırmacı olan Bedr Mulla Reşid, SDG'nin kuruluşundan bu yana aşiret niteliğindeki Arap askeri konseyleriyle ittifaklara dayandığını açıkladı. Şarku’l Avsat'a konuşan Reşid, “Suveyda'daki olaylar Suriye'nin kuzeydoğusundaki ittifakları kesinlikle etkileyecek. Şam hükümetinin, Cezire bölgesinde yerel bir aktörün yokluğunda SDG üzerindeki baskısını artırmak için yeni gerçeklikten yararlanmaya çalışması da dahil olmak üzere çeşitli senaryolar ortaya çıkabilir” dedi.

fghyjuı
Suriye'nin kuzeyindeki Rakka kenti el-Velde, Elbu Şaban ve el-Fedaile aşiretlerine ev sahipliği yapıyor. (Şarku’l Avsat)

Reşid, ABD'nin durumu istikrara kavuşturma çabaları, Suriye'ye yönelik ekonomik yaptırımların kısmen kaldırılması ve Türkiye'deki Kürtlerle yürütülen barış sürecine dikkat çekerek mevcut koşullar altında bir aşiret ayaklanması olasılığını dışladı. Reşid, ülkenin kuzeydoğusundaki Suveyda'da yaşananların tekrarlanmasını engelleyen başka faktörlerin de bulunduğuna işaret ederek, Suveyda'daki gibi yerel bir askeri grubun ve bu eğilimi destekleyen bölgesel bir tarafın bulunmadığına dikkat çekti. Reşid sözlerine şöyle devam etti: “ABD Suriye'nin istikrarını korumaya çalışıyor ve Türkiye şu anda PKK ile barış süreciyle meşgul; kendi iç sürecini etkilememek için SDG bölgelerinde tam ölçekli bir çatışmayı desteklemeyecektir.”

Aşiret liderleri, Suriye'nin birlik ve bütünlüğüne vurgu yaptı

Suriye'nin kuzeydoğusundaki Cezire ve Fırat bölgeleri, başta el-Bakara, Tay, Şammar, Cis, el-Akidat, el-Velde ve Elbu Şaban olmak üzere Arap aşiretleriyle doludur. Ancak bu aşiretler savaşın son yıllarında ciddi bölünmeler yaşadılar. Geçen yılın yaz aylarında, el-Akidat aşireti lideri Musab el-Hifl'in kardeşi İbrahim el-Hifl'in, eski Suriye rejimi ve İranlı milislerin desteğiyle SDG'ye karşı yerel aşiretler ve savaşçılarla ittifak kurarak askeri bir isyana öncülük etmesinin ardından kanlı çatışmalar yaşandı. Bu çatışmalarda yüzlerce sivil ve silahlı unsur öldürüldü.

sdfgthy
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)

Ancak Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi İhtiyar Heyeti Başkanı ve Haseke'deki Arap Cabur aşiretinin danışmanı Ekrem Mahşuş ez-Zuba, ister Deyrizor'da ister Rakka'da olsun SDG ile yerel aşiretler arasında herhangi bir çatışma yaşanması ya da aşiret savaşçılarının Suveyda cephesinden Cezire bölgesine hareket etmesi ihtimaline ilişkin şunları söyledi: “Bu çağrılar ve hareketler Arap aşiretlerinin değerlerini temsil etmiyor. Burada Arap, Kürt ve Hıristiyan bölge bileşenlerinin kanı, tarihi direnişte ve DEAŞ terörünün yenilgiye uğratılmasında birbirine karıştı. Hepimiz tek bir halk olarak kalacağız ve ülkemize ve güçlerimize bağlı kalacağız”.

Ez-Zuba, SDG'nin tüm bileşenleri temsil ettiğini belirterek, “Birçok tarafın fitne çıkarma çabalarına rağmen kuzey ve doğu bileşenleri ile askeri güçler arasında çatlak yaratma çabalarını reddediyoruz” dedi. Özyönetim bölgelerini diğer bölge ve vilayetlere kıyasla en istikrarlı bölgeler olarak değerlendiren ez-Zuba, toprağın sahibinin kendileri olduğuna dikkat çekti. Ez-Zuba, “Kaderimizi biz belirleriz, sosyal medya sayfaları değil. Aşiret ya da kabile, bölge dışından kişiler tarafından değil, sahada kim varsa onlar tarafından temsil edilir. Biz Suriye topraklarının birlik ve bütünlüğünü vurguluyoruz… Hiç kimse vatanseverliğimize dil uzatamaz” şeklinde konuştu.

dfrgtyu
Arap el-Velde aşiretinin şeyhi Şeyh Hamid el-Ferac (Şarku’l Avsat)

Tabka ve Rakka vilayetindeki Arap el-Velde aşiretinin şeyhi Şeyh Hamid el-Ferac da Şeyh el-Cerba ve ez-Zuba’nın sözlerine katılarak, özerk yönetim bölgelerindeki Arap aşiret mensuplarının SDG'ye desteğini yineledi. “Buradaki tüm Arap aşiretleri ve bileşenleri, bölgelerimizin güvenlik ve istikrarını bozmaya çalışan tüm gündemlere karşı SDG ile dayanışma içindedir” diyen Şeyh el-Ferac, aşiret mensuplarına şu çağrıda bulundu: “Yönetim bölgelerindeki istikrarı her gün baltalamaya çalışan projelere karşı durmak için herkesin birleşmesi gerekiyor. SDG terörizmi ortadan kaldırdı, bölge halkının güvenliğini koruyor ve mevcut imkanlar doğrultusunda tüm hizmetleri sağlıyor.”

Elbette Arap aşiretlerinin SDG yanlısı tutumları ortak değil. Zira özerk yönetim bölgelerinin dışında yaşayan aşiret üyeleri arasında SDG'nin kontrolünü açıkça reddeden ve bölgelerinin Şam'daki Ahmed eş-Şera hükümetine devredilmesini destekleyenler de var.