Irak’taki bombalı saldırıda Irak ordusundan subaylar, askerler ve Kürt Peşmerge güçlerinin üyeleri öldü

Vadi Huran'da askeri bir savunma hattı kuruluyor.

Irak Ordusu-Peşmerge Ortak Operasyon güçleri (Basnews)
Irak Ordusu-Peşmerge Ortak Operasyon güçleri (Basnews)
TT

Irak’taki bombalı saldırıda Irak ordusundan subaylar, askerler ve Kürt Peşmerge güçlerinin üyeleri öldü

Irak Ordusu-Peşmerge Ortak Operasyon güçleri (Basnews)
Irak Ordusu-Peşmerge Ortak Operasyon güçleri (Basnews)

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Peşmerge Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamada, Selahaddin iline bağlı Tuzhurmatu bölgesinde yola yerleştirilen bir bombanın patlaması sonucu asker ve subaylardan ölen ve yaralananların olduğunu duyurdu.

Yazılı olarak yapılan açıklamada, şu ifadeler yer aldı:

“Bugün (pazar) saat 09.00 sularında Ortak Güvenlik Bölgesi içerisinde yer alan Tuzhurmatu bölgesi sınırında yol kenarına yerleştirilmiş bir bomba infilak etti. Bombalı saldırıda Irak Ordusu-Peşmerge Ortak Operasyon Güçleri 1. Tugayına bağlı 3. Tabur Komutanlığına ait araç konvoyu hedef alındı. Olayda Tabur Komutanı Binbaşı Saman Sabır Süleyman ile Irak Ordusu 9'uncu Zırhlı Tümen Albay İstihkam Subayı Albay Muhammed Rıza Kerim ve N.Z. Şerif Ahmed Muhammed Emin hayatını kaybederken üç asker de yaralandı."

İlk askeri bilgiler aynı yerde birden fazla cihazın patladığını gösteriyor. Askeri yetkililer tarafından yapılacak incelemeler, uzak mesafelerden duyulan patlamaya ilişkin bilgilere ulaşılmasını sağlayacak.

Edinilen bilgilere göre Bağdat'taki üst düzey yetkililer, patlayıcının yeni mi yerleştirildiğinin yoksa DEAŞ’ın kontrolü döneminde yerleştirilen mayınlardan biri mi olduğunun belirlenmesi için derhal soruşturma başlatılması talimatı verdiler.

THYJUKI
Kerkük yakınlarındaki mevzilere doğru ilerleyen Kürt Peşmerge güçleri (Arşiv - Reuters)

Peşmerge Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Selahaddin ilinin doğusundaki Tuzhurmatu ilçesinde meydana gelen patlamanın, DEAŞ’ın uyuyan hücrelerini avlamak için düzenlenen ortak güvenlik operasyonu sırasında bir askeri konvoyu hedef aldığı belirtildi.

Bakanlık saldırıdan duyduğu üzüntüyü dile getirdiği açıklamada, “Olay, ortak olarak gerçekleştirilen geniş çaplı bir güvenlik operasyonu sırasında meydana geldi” ifadelerine yer verdi.

Barzani ve Savunma Bakanlığı’ndan başsağlığı mesajı

Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesrur Barzani, patlamada hayatını kaybeden üç subay için başsağlığı mesajı yayınladı.

Barzani, mesajında güvenlik tehditleri ve sorunlarıyla mücadele etmek ve IKBY yönetimi dışındaki Kürt bölgelerinde barışın ve istikrarın tesis edilmesi için çalışmak üzere Peşmerge güçleri ile Irak ordusu arasındaki iş birliği ve koordinasyonun güçlendirilmesinin önemini vurguladı. Irak Savunma Bakanlığı da patlamada hayatını kaybeden subaylar için başsağlığında bulundu.

DEAŞ’la Mücadele Uluslararası Koalisyonu’nun yayınladığı bazı askeri istatistiklere göre Irak ve Suriye topraklarında en az 5 bin DEAŞ üyesi hala aktif olarak faaliyet gösteriyor.

Bir terör hücresi çökertildi

Irak Ortak Operasyonlar Komutanlığı tarafından cumartesi günü yapılan açıklamada Kerkük'e bağlı Vadi Zeytun bölgesinde düzenlenen hava saldırısında bir terör hücresinin çökertildiğini duyurdu.

Yazılı olarak yapılan açıklamada, güvenlik güçlerinin yenilgiye uğratılan DEAŞ’ın uyuyan hücrelerini avlamak için önleyici operasyonlarını yoğunlaştırdığı belirtildi.

Askeri İstihbarat Müdürlüğü'nden gelen doğru bilgilere dayanarak, Ortak Operasyonlar Komutanlığı'ndaki hedefleme odasıyla koordineli ve yoğun takip yapılarak gerçekleştirilen özel bir operasyon olduğu belirtilen açıklamada, “Hava Kuvvetleri, F-16 uçağıyla Kerkük Operayonlar Komutanlığı bölgesinde yer alan Vadi Zeytun bölgesinde 4 kişilik terör hücresini etkisiz hale getirmeyi başardı” denildi.

Açıklamada, güvenlik ve istihbarat birimlerinin, uyuyan hücrelerin tamamı ortadan kaldırana kadar operasyonu sürdüreceği ifade edildi.

Vadi Huran

Enbar Operasyonlar Komutanlığı’ndan dün yapılan açıklamada ise Vadi Huran’dan sık sık geçen ve Suriye ile Irak arasında seyahat eden terörist grupların hareketliliğini sınırlamak için Vadi Huran’da bir savunma hattı kurulduğu duyuruldu.

CDFV
Elbukemal-el-Kaim sınır kapısında Irak-Suriye sınırı yakınındaki durumu izleyen Iraklı bir asker (Arşiv - Reuters)

Irak Haber Ajansı INA’ya konuşan Enbar Operasyonlar Komutanlığı 5. Piyade Eğitim Tugayı Komutanı Tuğgeneral Ahmed Kasım Hüseyin, terör yuvalarının ve terörist grupların güvenli bölgelere yönelik faaliyetlerini sınırlandırmak için Vadi Huran’da stratejik bir proje çerçevesinde bir savunma hattı kurulduğunu söyledi. Tuğgeneral Hüseyin, ortak savunma hattının 5. ve 7. tugayları birbirine bağladığını söyledi.

Savunma hattı çalışmalarının ileri aşamalarda olduğunu söyleyen Tuğgeneral Hüseyin, birkaç gün önce tamamlanan Vadi es-Sersar’dakine benzer şekilde önümüzdeki aylarda tamamlanacağını sözlerine ekledi.

Tuğgeneral Hüseyin, Vadi Huran'da terörist grupları hedef alan birçok operasyon gerçekleştirildiğini ve terör mevzilerini ortadan kaldırmak için Vadi Huran'a yönelik operasyonların devam ettiğini belirtti.

Vadi Huran'daki operasyonların savaş uçakları ve insansız hava araçlarıyla (İHA) yürütüldüğünü ifade eden Tuğgeneral Hüseyin, operasyonların Irak ordu birlikleri ile Halk Seferberlik Güçleri (Haşd, Şabi) ve bazen de Özel Kuvvetler ya da Hızlı Müdahale Ekibi gibi konuk birlikler arasındaki diğer ortak güvenlik operasyonlarına ek olarak gerçekleştirildiğini kaydetti.

Stratejik öneme sahip savunma hattının terörist çetelerin hareketlerini kısıtlamayı, faaliyetlerini felce uğratmayı ve operasyonlarını sürdürme gücünü ve kararlılığını sağlayan lojistik desteği kesmeyi amaçladığını söyleyen Tuğgeneral Hüseyin, Vadi el-Huzeymi'de DEAŞ’a bağlı terör hücrelerini hedef alan ve 14 DEAŞ liderinin öldürülmesiyle sonuçlanan son operasyonların 2014 yılından bu yana görülmemiş nitelikte operasyonlar olduğunun atlını çizdi. Bu operasyonların teyit edilmiş bilgilere dayanarak önceden planlandığını da sözlerine ekledi.

Haşdi Şabi

Öte yandan Haşdi Şabi dün, Enbar ilinin batısında geniş çaplı bir güvenlik operasyonu başlattığını duyurdu.

Haşdi Şabi tarafından yapılan açıklamada güvenlik güçlerinin, 57. Tugay’ın yer aldığı Enbar ilindeki Haşdi Şabi Operasyonlar Komutanlığı, 13., 17., 18. ve 19. tugayların yer aldığı Batı Enbar Operasyonlar Komutanlığı ve Haşdi Şabi’den diğer üst yetkililerin katılımıyla Batı Enbar’da geniş çaplı bir güvenlik operasyonu başlattığı belirtildi.

AS
Irak Ordusu ve Haşdi Şabi Ortak Operasyon güçleri, Ninova ilinde DEAŞ üyelerini ararken (AFP)

Operasyonun el-Kaim bölgesinde, el-Kaara ve Vadi el-Malsi gibi sorumluluk bölgesini kapsadığı belirtilen açıklamada, operasyonun, uyuyan hücrelerin peşine düşme ve bu bölgelerdeki tüm güvenlik açıklarını kapatarak teröristlerin kendilerine sığınacak liman bulmalarını önleme stratejisi çerçevesinde gerçekleştiği vurgulandı.



Bankalar, petrol ve izolasyon: Washington'un Bağdat'taki İran kilidini açma anahtarları

Görsel: Sarah Padavan
Görsel: Sarah Padavan
TT

Bankalar, petrol ve izolasyon: Washington'un Bağdat'taki İran kilidini açma anahtarları

Görsel: Sarah Padavan
Görsel: Sarah Padavan

Tarihin kritik bir anında, Tahran destekli Iraklı milisler yakın geçmişlerinden bir hayalet gibi göründüler. Bir yanda İran, diğer yanda ABD ve İsrail arasındaki son savaşta kenarda kaldılar. Çatışmadaki bu belirgin yoklukları yalnızca taktiksel bir karar değildi; İran'ın Irak içindeki nüfuz yapısındaki derin bir çatırdamayı, banka kasalarından Bağdat'taki siyasi ve güvenlik karar alma merkezlerine kadar uzanan ince ipler üzerinden uygulanan Amerikan baskısının artan etkinliğini yansıtıyordu.

200'den fazla İsrail savaş uçağı ve yaklaşık 300 balistik füze, İran içindeki hedeflerini vurmak için Irak semalarından geçti, ancak Iraklı milisler yine de müttefiklerini savunmak için karşılık vermediler. Buna karşılık küçük Yemenli Husi milis grubu, kimsenin beklemediği garip bir sahneyle gemilere saldırmaya ve İsrail'e füze fırlatmaya devam etti.

Onlarca yıldır milisler, İran'ın bölgedeki en önemli kollarından birini oluşturdu. Bu gruplar, 2003'ten sonra ABD'nin Irak işgali altında kuruldular ve finansman, eğitim ve danışmanlık yoluyla gelişerek bölgesel çatışmalarda ileri roller oynadılar. Suriye, Yemen ve Irak'taki çatışmalar, bu grupların Velayet-i Fakih’e mutlak sadakatlerini gösterdikleri ve “direniş ekseni"nin merkezi bir unsuru haline geldikleri arenalardı.

Ancak dönüm noktası, Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e düzenlediği saldırı sonrasında yaşandı. O dönemde, Hizbullah Tugayları ve Asaib Ehli’l Hak da dahil olmak üzere Iraklı milis gruplar, ABD'nin İsrail'in yanında savaşa girmesi halinde askeri müdahalede bulunacaklarını duyurdular. Washington'un fiilen dahil olmasıyla birlikte de bu milisler, insansız hava araçlarıyla Amerikan ve İsrail üslerini hedef almaya başladılar. Ancak, çok geçmeden liderlerini ve silah depolarını hedef alan yoğun ve ölümcül Amerikan saldırılarına maruz kaldılar ve bu da onların net bir şekilde gerilemelerine ve Mart 2024'te saldırılarını durdurmalarına neden oldu.

İran'ın bölgesel nüfuzundaki azalmaya rağmen, Irak'taki grupların etkisi “kolayca azalmayacak”, dahası önümüzdeki yıllarda etkili bir rolleri olmaya devam edecektir

Sessizlik konuşuyor

Son savaşta, tüm beklentilerin aksine, Iraklı milisler harekete geçmediler. Füze fırlatmadılar veya misilleme eylemleri düzenlemediler, bunun yerine kendilerini kelimelerden ibaret ateşli açıklamalarla sınırladılar. Bu geri adım, askeri güç eksikliğinin değil, başta akıllı Amerikan baskısının yoğunlaşması olmak üzere iç ve dış değişikliklerin dayattığı zorunlu bir yeniden konumlandırmanın sonucuydu.

Nitekim Temsilciler Meclisi Başkanvekili Muhsin el-Mendelavi, “İran nüfuzunun azalmasının Irak'a zarar vermeyeceğini” vurguladı. Bağdat’ın, İran ile tarihi ve coğrafi bağlarını korurken, bağımsız bir dış politika oluşturmayı ve İran yanlısı silahlı grupların gücünü sınırlamayı hedeflediğini belirtti. Ayrıca, gücün sadece devletin kontrolünde olmasının önemine dikkat çekti ve devlet dışı silahların ortadan kaldırılması için uzun vadeli bir adımın atılmasını beklediğini ifade etti.

Milislere sempati duyan bir analist olan Kazım el-Fartuşi ise “çocukların artık büyüdüğünü” ve İran yanlısı grupların artık yerel ağlara sahip olduğunu, artık Tahran'a körü körüne itaat etmek zorunda olmadıklarını belirtti. Öte yandan, siyaset bilimi profesörü Anmar el-Saray, İran'ın bölgesel nüfuzundaki azalmaya rağmen, Irak'taki milis grupların etkisinin “kolayca azalmayacağına”, dahası önümüzdeki yıllarda etkili bir rolleri olmaya devam edeceğine inanıyor.

İran, Irak içinde hâlâ nüfuz ağlarına sahip olsa da, askeri ve siyasi araçlarını kullanma gücü açık bir ivmeyle azalıyor.

Amerikan baskı araçları

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Washington'un Irak'taki kara gücü küçük olsa da, yeni stratejisi etkili ve can yakıcı araçların bir karışımına dayanıyor. Bu araçlar, milis grupları finanse eden petrol kaçakçısı şebekeleri hedef alan mali yaptırımlar, silah satın almak için kullanılan banka havalelerine getirilen kısıtlamalar ve bu milislerin birinci kademe liderlerine yönelik can yakıcı nokta saldırılardır.

Baskılar askeri boyutla sınırlı kalmadı; Irak devletinin tüm kılcal damarlarına kadar uzandı. Nitekim 29 Haziran 2025'te, İran destekli Federal Mahkeme Başyargıcı Casim Muhammed Abbud, ulusal bir yargı komitesinin kararıyla emekliye ayrıldı. Bu eşi benzeri görülmemiş adım, İran'ın geçmişteki hegemonyası altında tamamen başarısız olurdu, ancak sessizce gerçekleşti ve bu İran'ın Irak devlet kurumları içindeki etkisinin zayıfladığının açık bir göstergesi.

Siyasi araştırmacı Hamza Mustafa, İran yanlısı milislerin son çatışma sırasındaki sessizliğinin güç dengesinde bir değişimi yansıttığı ve belki de Tahran'ın gerilimi azaltma sinyali verdiği değerlendirmesinde bulundu. Hükümetin “kriz yönetiminin tüm iplerini elinde tuttuğunu kanıtladığını” ve kendisini uzak tutma politikasını benimsediğini, bunun da  kriz yönetimi için eşi benzeri görülmemiş bir alan sağladığını belirtti.

Irak halkının ruh halinin değişmesi

Irak'ı saran siyasi ve mezhepsel bölünmelere rağmen, birçok Iraklı tek bir temel talepte birleşiyor; Irak'ın, İran'ın uluslararası rakipleriyle hesaplaşacağı bir arenaya dönüştürülmesini reddetmek. Bu eğilim artık yalnızca popüler bir görüş değil; giderek daha dengeli dış politikalara ve bağımsız ulusal egemenliğe yönelen Bağdat'taki karar vericilerin yönelimlerine de yansıyor.

İran, Irak içinde hâlâ nüfuz ağlarına sahip olsa da, askeri ve siyasi araçlarını harekete geçirme kabiliyeti açıkça azalıyor. Washington'un milis grupların hareketini kısıtlamadaki başarısıyla birlikte, bir sonraki aşamada, özellikle petrol sektörü ile yönetimde İran nüfuzunun kalan kısmını zayıflatmaya yönelik Amerikan çabalarının daha da artması muhtemel.

Amerikan varlığının meşruiyet kaynağı, ABD'nin resmen varlığını sürdürmesine ve askeri ve istihbarat faaliyetlerini meşrulaştırmasına olanak tanıyan uluslararası koalisyondur

Latif el-Mahdavi ise “İran desteğinin yokluğunun, Irak'taki müttefiklerinin siyasi ve güvenlik nüfuzunun azalmasına yol açacağını, çünkü bunların Tahran'ın eseri olduğunu” düşünüyor. Ancak, bu olasılığın İran nüfuzunun tamamen sona ermesi anlamına gelmediğini, aksine mekanizmalarında niteliksel bir değişim anlamına geldiğini de sözlerine ekliyor.

Bugün tanık olduğumuz yalnızca “geçici bir sakinlik” değil, belki de Bağdat ve Tahran arasındaki ilişkinin yeniden tanımlandığı ve etki sınırlarının Irak'ın yüksek çıkarlarıyla uyumlu bir şekilde silahlar, egemenlik ve parayla çizildiği yeni bir dönemin başlangıcıdır.

ABD'nin etki araçları

Dolar, bankalar ve para transferleri:

En büyük silah, petrol satış gelirlerinin dolar cinsinden yatırıldığı New York Federal Rezerv Bankası'dır. Washington, Bağdat'a para transferini geciktirme veya engelleme yetkisine sahip ve bu da ona hükümet üzerinde güçlü bir baskı aracı sağlamaktadır

ABD Yabancı Hesaplar Vergi Uyum Yasası (FATCA)

Uluslararası finansal transferleri kontrol eden ve dolarla bağlantılı Irak bankalarının faaliyetlerini etkileyen bir yasadır.

SWIFT aracılığıyla para transferlerini kontrol etme silahı

ABD, dolar transferlerini izleyerek İran bağlantılı milislere fon akışının önlenmesine yardımcı olmuştur.

İran ile iş birliği yapan bankaların yasaklanması

Washington, 2023-2024 yıllarında 14 Irak bankasına, İran ve Suriye'ye dolar kaçakçılığı yapmakla suçlayarak kısıtlamalar getirmiştir.

Askeri silahlar: Silahlar ve üsler

Ayn el-Esed Hava Üssü (Anbar), ABD kuvvetleri için bir operasyon ve kalıcı bir mevcudiyet merkezidir. ABD tarafından İran yanlısı grupların hareketlerini izlemek için kullanılmaktadır.

ABD üslerinde konuşlandırılmış ve İran veya milislerinden gelebilecek herhangi bir tehdide karşı caydırıcılık görevi gören hava savunma sistemleri (Patriot/THAAD) bulunmaktadır.

Milislere karşı nokta saldırılar

Washington, Tahran tarafından desteklenen Şii grupların önde gelen liderlerini hedef alan birkaç hassas hava saldırısı (2020-2021-2023-2024) gerçekleştirmiştir.

Irak, Amerikalıları sınır dışı edebilir mi?

ABD varlığının meşruiyet kaynağı, ABD'nin resmen varlığını sürdürmesine ve askeri ve istihbarat faaliyetlerini meşrulaştırmasına olanak tanıyan uluslararası koalisyondur.