Lübnan’da hükümetin kurulduğu açıklanırken Başbakan Selam dünyanın ülkesine olan güvenini yeniden tesis etme sözü verdi

Cumhurbaşkanı Avn'ın ABD’nin baskısıyla kurulan ilk hükümetinde 24 bakan yer alıyor

TT

Lübnan’da hükümetin kurulduğu açıklanırken Başbakan Selam dünyanın ülkesine olan güvenini yeniden tesis etme sözü verdi

Lübnan’da hükümetin kurulduğu açıklanırken Başbakan Selam dünyanın ülkesine olan güvenini yeniden tesis etme sözü verdi

Lübnan’da General Joseph Avn'ın cumhurbaşkanı olarak seçilmesinden tam bir ay sonra ve Nevvaf Selam'ın hükümeti kurmakla görevlendirilmesinin 27’nci gününde hükümetin kurulduğu duyuruldu. Ülke böylece iki yıl dokuz aydır görevde olan Başbakan Necip Mikati’nin geçici hükümetinin yerini alan anayasal otoriteye kavuştu.

Başarılı geçen temaslar ve istişareler, hükümetteki beşinci Şii bakanın seçimiyle ilgili engelin, Şii ikilisinin (Emel Hareketi ve Hizbullah) Başbakan Selam'ın bu bakanlık için önerdiği Lamia Mubayed’e karşı çıkmasının ardından İdari Kalkınma Bakanı olarak Fadi Mekki’nin atanması üzerine anlaşmaya varılmasıyla çözülmesini sağladı. Merkez Bankası'nın eski Birinci Başkan Yardımcısı Raid Şerafeddin'in görevlendirilmesi konusunda da bazı çekinceleri vardı. Cumhurbaşkanı General Joseph Avn, Meclis Başkanı Nebih Berri ve Başbakan Nevvaf Selam arasında Baabda Sarayı'nda (Cumhurbaşkanlığı konutu) yapılan üçlü toplantının ardından önceki hükümetin istifa ettiği ve yeni hükümetin kurulduğu açıklanmış, Berri, toplantıdan ayrıldığı sırada hükümetin kurulup kurulmayacağının sorulması üzerine Marunilerin pazar günü cemaatin kurucusunu anmalarına atıfla “Mar Marun'un kutsamasıyla” yanıtını vermişti.

dfergt
Cumhurbaşkanı Avn hükümet kurma kararnamelerini imzaladı (Lübnan Cumhurbaşkanlığı)

Bakanların adları

Berri Baabda Sarayı'ndan ayrılır ayrılmaz Lübnan Bakanlar Kurulu Genel Sekreteri Mahmud Mekkiye üç kararname okudu. Bunlardan ilki Necip Mikati hükümetinin istifasına ilişkin kararname, ikincisi Nevvaf Selam'ı başbakan olarak atayan kararname, üçüncüsü ise hükümeti kuran kararnameydi. Mekkiye, kabinedeki isimleri ve görevlerini de açıkladı. Buna göre Başbakan Yardımcısı Tarık Mitri, Savunma Bakanı Mişek Mnessa, Dışişleri Bakanı Yusuf Recci, İletişim Bakanı Charles el-Hac, Enerji ve Su Bakanı Joseph Saddi, İçişleri Bakanı Ahmed el-Haccar, Adalet Bakanı Adil Nassar, Maliye Bakanı Yasin Cabir, Sağlık Bakanı Reken Nasreddin, Kültür Bakanı Gassan Selame, Sanayi Bakanı Joe İsa el-Huri, Ekonomi ve Ticaret Bakanı Amir el-Busat, Tarım Bakanı Nizar Hani, Enformasyon Bakanı Paul Markus, Sosyal İşler Bakanı Hanin es-Seyyid, Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı Fayiz Rasmani, Mülteciler ve Teknoloji Bakanı Kemal Şahade, Çalışma Bakanı Muhammed Haydar, Gençlik ve Spor Bakanı Nura Bayrakdaryan, Turizm Bakanı Lora el-Hazen Lahud, İdari Kalkınma Bakanı Fadi Mekki, Eğitim ve Yüksek Öğrenim Bakanı Rima Karami, Çevre Bakanı Tamara ez-Zeyn oldu.

dfgrthy
Cumhurbaşkanı Avn, hükümetin kuruluşunun açıklanmasından önceki son istişarelerde Berri ve Selam arasında arabuluculuk yaparken (Şarku’l Avsat)

Hükümet kurulmadan önceki temaslar ve istişareler

Başkent Beyrut’ta hükümetin kurulduğunun açıklanmasından önce yoğun bir temas trafiği yaşandı. Son saatlerdeki hareketlilik, hükümetin kurulmasını geciktiren engelin Sünni milletvekillerinin temsil edilmesinin zorluğu değil, beşinci Şii bakanın ismi olduğu anlaşıldı. Şarku’l Avsat’a konuşan hükümet kurulurken gerçekleşen istişarelere yakın kaynaklar, Cumhurbaşkanı General Joseph Avn, Meclis Başkanı Nebih Berri ve Başbakan Nevvaf Selam arasında Baabda Sarayı'nda gerçekleşen görüşme sırasında atmosferin çok olumlu olduğunu ve herhangi bir çekince olmaksızın onaylanan Bakan Mekki'nin ismi üzerinde uzlaşıya varıldığını vurguladılar. Kaynaklar, Cumhurbaşkanı Avn’ın iyi bir üne sahip olan Raid Şerafeddin’in adını önerdiğini ve kimsenin onun dürüstlüğü, bilgisini ve yeterliliğini sorgulamadığını söylediler. Ancak kaynaklara göre Nevvaf Selam ile Nebih Berri arasında bir noktada uzlaşmaya varılamaması, başka bir kişinin seçilmesine neden oldu.

ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilci Yardımcısı Morgan Ortagus tarafından ifade edilen ve Hizbullah'ın hükümette yer almasına karşı çıkan ABD’nin tutumunun aksine Şii İkilisi tarafından seçilen Şii bakanların isimleri gizli tutularak hükümetin kurulmasının sahneyi karmaşıklaştırıp karmaşıklaştırmadığı ve hükümetin kurulmasını engelleyip engellemediği konusuna gelince kaynaklar, ABD’nin Şiilerin hükümette temsil edilmesine karşı olmadıklarını, ancak Hizbullah'a mensup bakanların hükümette yer almasını istemediklerini ve bu tutumun bizzat Meclis Başkanı Berri'ye iletilmiş olabileceğini açıkladı.

Nevvaf Selam’ın vaatleri

Hükümetin kurulmasının ardından Lübnan Cumhurbaşkanlığı X platformundan, Bakanlar Kurulu'nun 11 Şubat Salı günü saat 11.00'de Baabda Sarayı'nda ilk oturumuna çağrıldığını ve yeni hükümetin hatıra fotoğrafının çekilmesinden önce kabine bildirisinin yazım komitesinin oluşturulacağını duyurdu.

Bakanların isimlerinin açıklanmasının ardından kısa bir konuşma yapan Başbakan Nevvaf Selam, hükümetinin vatandaşlar ile devlet, Lübnan ile komşu Arap ülkeleri ve uluslararası toplum arasındaki güveni yeniden tesis etmeye çalışacağını vurguladı.

Başbakan Selam, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Hükümet, Taif Anlaşması’nın uygulanmasını tamamlamak ve mali ve ekonomik reformlara devam etmek için Temsilciler Meclisi ile birlikte çalışması gerekecek ve Temsilciler Meclisi kavgaların edildiği bir yer değil, yapıcı ortak çalışmaların yapıldığı bir yer olacak. Hükümet bir reform ve kurtarma hükümeti olacak. Reform gerçek kurtuluşun tek yoludur.”

sdfergt
Selam hükümetin kurulmasıyla ilgili kararnameleri imzalarken (Lübnan Cumhurbaşkanlığı)

Mikati’den tebrik

Öte yandan eski Başbakan Necip Mikati yeni hükümetin kuruluşuyla ilgili bir tebrik mesajı yayınlayarak Başbakan Dr. Nevvaf Selam ve kabine üyelerine başarılar diledi.

Mikati, mesajında şu ifadelere yer verdi:

“Sayın Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın kendi dönemindeki ilk hükümeti kurma çabalarını takdirle karşılıyoruz. Bir kez daha, başta güneydeki İsrail işgalinin sona erdirilmesi ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 1701 sayılı kararının tam olarak uygulanması olmak üzere, çözüm bekleyen pek çok meselenin çözüme kavuşturulması için çok çalışılması gereken bu aşamada tam bir iş birliğinin ön plana çıkacağını ümit ediyoruz. Ayrıca yeni hükümete, hükümetimizin üç yılı aşkın bir süredir temellerini attığı kurtarma çabalarını sürdürme konusunda başarılar diliyoruz.”



Dibeybe’nin manevrasının ardından Trablus şiddete açık hale geldi

Libya güvenlik güçleri, en az altı kişinin öldüğü geceki çatışmaların ardından Trablus'taki bir kontrol noktasını koruyor (AFP)
Libya güvenlik güçleri, en az altı kişinin öldüğü geceki çatışmaların ardından Trablus'taki bir kontrol noktasını koruyor (AFP)
TT

Dibeybe’nin manevrasının ardından Trablus şiddete açık hale geldi

Libya güvenlik güçleri, en az altı kişinin öldüğü geceki çatışmaların ardından Trablus'taki bir kontrol noktasını koruyor (AFP)
Libya güvenlik güçleri, en az altı kişinin öldüğü geceki çatışmaların ardından Trablus'taki bir kontrol noktasını koruyor (AFP)

Zayed Hediye

Libya'nın başkenti Trablus'ta çatışan silahlı tarafların, Başkanlık Konseyi himayesinde geçici ateşkes ilan etmesine rağmen, şehrin birçok bölgesinde silahlı çatışmalar yaşanmaya devam ediyor. Bu durum maddi zararlara ve can kaybına yol açarken, güvenlik durumunun her geçen saat daha da tehlikeli hale geldiğine dair işaretler ortasında, çok sayıda şehir sakinin evlerinde mahsur kalmasına neden oldu.

Son on yıldır şehrin en önemli milis liderlerinden biri olan İstikrarı Destekleme Birimi Komutanı Abdulgani el-Kikli'nin (Ganiva) öldürülmesinin ardından patlak veren bu çatışmalar, önümüzdeki günlerde şehri nelerin beklediği, öldürülmesini kimin planlayıp gerçekleştirdiği, ondan sonra başkentteki nüfuz haritasının yeniden nasıl çizileceği, Ganiva’nın bıraktığı boşluğu kimin dolduracağı, sahip olduğu karargahları, silahları, parayı ve geniş nüfuzu kimin kontrol edeceği konusunda pek çok soru gündeme geldi.

Hükümetin düzenlemesi

Kikli'nin öldürülmesinden bir gün sonra, hangi tarafların Trablus'un kontrolünü ele geçirmek için “silahlı darbe” olarak adlandırılabilecek eylemi planlayıp gerçekleştirdiği ortaya çıktı. Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, şehirde güvenliğin yeniden sağlanması için bu operasyonların hükümet tarafından koordine edildiğini açıkça duyuran bir dizi açıklama ve kararname yayınladı.

Yine Dibeybe, Ganiva’yı ölümüyle sonuçlanan anlaşmazlık yaşanmadan önce karargahında bir toplantıya davet eden ve ölümünde baş şüpheli olan 444. Muharebe Tugayı Komutanı Mahmud Hamza ve Kikli'nin öldürüldüğü toplantıda hazır bulunduğu, daha sonra çıkan çatışmaya katıldığı söylenen Savunma Bakan Yardımcısı ve Misrata'nın (Dibeybe'nin memleketi) önde gelen isimlerinden Abdusselam Zubi ile resmi bir toplantı yaptı.

Bu toplantının ardından Birlik Hükümeti Başbakanı'nın Basın Bürosu, Başbakanın mevcut ve sonraki aşamalar için hazırladığı planı ayrıntılı olarak açıkladı. Açıklamada “ülkedeki tüm askeri kamp ve tesisler yalnızca Savunma Bakanlığı ve Libya Ordusu'na bağlı olmalıdır” ifadeleri kullanıldı. “Bu çerçevenin dışında hiçbir silahlı oluşumun meşruiyetinin olmadığı, kurumsal disiplinin hiç kimsenin muaf olmadığı bir kural olduğu” vurgulandı.

Dibeybe, “Paralel güvenlik örgütleri dönemi sona erdi ve Libya'da ordu ve polis gibi düzenli kurumlardan başkasına yer yok” diye belirtti. “Bu yolda elde edilen başarının, hâlâ güçlü bir irade ve sürekli kararlılık gerektirdiğinin bilincinde olmamıza rağmen, kendisi devlete olan güvenin yeniden tesis edilmesine katkı sağlayan gerçek bir başarıdır” değerlendirmesinde bulundu.

Dibeybe ayrıca İçişleri Bakanı'na, “güvenlik otoritesinin meşru şemsiyesi altına döndüğünü yansıtması için devlet kurumları ile bölgelerin güvenliğinin yalnızca İçişleri Bakanlığı tarafından sağlanması planını devreye sokması” talimatını verdi.

Bu açıklamalar, Dibeybe'ye yönelik yoğun bir eleştiri dalgasını tetikledi, çünkü Kikli de Savunma Bakanlığı'nın bir parçasıydı ve silahlı taburunun unsurları maaşlarını bu bakanlıktan alıyorlardı. Dahası işler tersine dönüp birçok anlaşmazlık aralarındaki ilişkiyi bozmadan önce, 2022 yılında eski Başbakan Fethi Başağa'nın güçleri ile yaşanan çatışmada Dibeybe'nin önemli bir müttefikiydi. Eleştirenler, Kikli'den sonra Trablus'u yönetmekle görevlendirilenlerin ondan daha iyi olmadıklarını ve yaşananların, milislerin Trablus'taki nüfuzunun geri dönüştürülmesi olduğunu düşünüyor.

Libya Ulusal Partiler Birliği Başkanı Esad Zahivi, Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe'nin, Abdulgani Kikli'ye bağlı İstikrarı Destekleme Birimi’ni “düzensiz grup” olarak nitelendirdiği açıklamalarını ve kararlarını eleştirdi. Dibeybe'nin yakın zamanda aynı birime 132 milyon Libya dinarı (23,9 milyon dolar) aktardığını belirterek, “bir hükümet, düzensiz gördüğü bir gruba nasıl bu kadar para aktarabilir?” diye sordu. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre bazıları ise bu kararların, başkentte nüfuz için yarışanların sayısını azaltacağını ve devletin polis ve askeri birimlere katılmalarından sonra bu grupları kontrol edebileceğini düşünüyor.

“Caydırıcılık” ikilemi

Dibeybe'nin kararlarının ve başkent üzerinde kontrol sağlama isteğinin önünde engel teşkil edecek tek zorlu problem var; Abdurrauf Kara liderliğindeki büyük Özel Caydırıcı Güç. Abdurrauf Kara selefiliği benimseyen, sayı ve teçhizat bakımından Trablus'taki en büyük tugayı yöneten bir köktendinci. Bu tugay şu anda Mahmud Hamza komutasındaki 444. Muharebe Tugayı'na bağlı güçlerle birçok bölgede şiddetli çatışmalara girişmiş durumda ve İstikrarı Destekleme Birimi’ne göre dağıtılması büyük olasılıkla daha zor olacak. Dibeybe, uzun zamandır Savunma Bakanlığı'na bağlı olmasına rağmen, feshedilmesi yönünde resmi bir karar yayınlayarak 444. Muharebe Tugayı'nın Caydırıcı Gücün karargahının kontrolünü ele geçirme hamlesini destekledi.

Salı günü yayımlanan “İçişleri Bakanlığı Teşkilatında Değişiklik Yapılmasına ve Bazı Hükümlerin Belirlenmesine Dair” 2025/(232) sayılı Kararın 1. Maddesinde, Bakanlık bünyesinde “Organize Suçlarla Mücadele Genel İdaresi” adı altında bir idare kurulacağı ve “Özel Caydırıcı Gücün” yetkilerinin bu daireye devredileceği ifade edildi.

İkinci maddede ise “Özel Caydırıcı Gücün feshedileceği, yetkilerinin yeni oluşturulan idareye devredileceği, taşınır ve taşınmaz malları ile güvenlik ve idari personelinin İçişleri Bakanlığına devredileceği” hükme bağlandı.

Özel Caydırıcı Güç, kararı uygulamayacağını ve tanımayacağını açıkladı ki, bu da iki taraf arasında Trablus sokaklarında günlerce sürebilecek ikinci bir şiddetli çatışma dalgasının habercisi.

Trablus'taki bu kritik durum ve onu bekleyen ucu açık senaryolar karşısında, Libya Başkanlık Konseyi yaptığı açıklamada, Trablus'un tamamında silahlı çatışmaların derhal ve koşulsuz olarak durdurulması çağrısında bulundu. Ancak başkentteki güvenlik birimlerinin ve güvenlik koşullarının yeniden düzenlenmesi için kendisine tek başına yetki verilmesini talep etti. Ne var ki Başbakan Abdulhamid Dibeybe'nin bu talebi reddetmesi beklendiğinden, kanlı çatışmalar marjında Dibeybe ve Konsey arasında siyasi bir hesaplaşmanın kapısı aralanabilir.

Başkanlık Konseyi’nden yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı; “Başkomutan sıfatı ile kendisine yüklenen ulusal ve siyasi sorumluluk temelinde ve başkent Trablus'ta son saatlerde sahada yaşanan tehlikeli gelişmeler gölgesinde Libya Başkanlık Konseyi, Trablus şehrindeki silahlı çatışmaların derhal ve koşulsuz olarak durdurulması, sivillerin yaşadığı bölgelerde silah kullanımından tamamen uzak durulması gerektiğini vurgulamaktadır.” Ardından şunları ekledi: “Başkanlık Konseyi, bu direktifi ihlal eden veya başkentte güvenlik ve istikrarı baltalamaya katkıda bulunan herkesi hukuken tamamen sorumlu tutacaktır. Tüm tarafları, diğer her şeyden önce yüksek ulusal çıkarları ön planda tutmaya çağırmaktadır.”

Açıklamada, “Başkanlık Konseyi, askeri ve güvenlik birimlerini birleştirme, hukuk devleti ve kurumlarını inşa etme çabalarını sürdürecektir” denildi.

Kırılgan durum

Trablus'ta yaşanan olaylara ilişkin değerlendirmelerde bulunan Milletvekili Abdulmunim el-Arafi, salı günü yaptığı açıklamada, Trablus'taki güvenlik durumunun şu anda kırılgan olduğunu ve yeni ittifakların oluştuğunu söyledi. “İstikrarı Destekleme Birimi komutanının öldürülmesi ve karargahının ele geçirilmesinden sonra, Dibeybe'nin geçmişte kullandığı dünkü müttefiklerini dışlamayı amaçladığına inanıyorum” ifadesini kullandı.

“Özellikle Kikli'nin siyaset ve güvenlik sahnesinin dışında bırakılmasının ardından Trablus'taki nüfuz haritasının Dibeybe lehine olacağını” tahmin ettiğini söyledi ve şöyle devam etti: “Dibeybe, Savunma Bakanı da olduğu için paralel yapılar kurdu ve bu yapılara kendi amaçlarına hizmet edecek silahlar temin etti, şimdi de eski müttefiklerinden kurtulmaya çalışıyor.”

Arafi, “Dibeybe, iktidarın devredilmesi, devralınması veya hatta iktidardan çekilmesiyle ilgili herhangi bir tartışmada tek taraf olmak istiyor. Artık Libya sahnesinde önemli bir taraf ve muhatap haline geldi, ancak tüm bu hedeflere ulaşmak için önünde hâlâ uzun bir yol var. Zira diğer silahlı oluşumlar ellerindekileri Dibeybe ve ona bağlı silahlı gruplara kolay kolay teslim etmeyecektir” değerlendirmesinde bulundu.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.