Nadir görülen bir olay... Suriyeliler trafik kazası sonrası etrafa saçılan milyonlarca lirayı topladıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5119029-nadir-g%C3%B6r%C3%BClen-bir-olay-suriyeliler-trafik-kazas%C4%B1-sonras%C4%B1-etrafa-sa%C3%A7%C4%B1lan
Nadir görülen bir olay... Suriyeliler trafik kazası sonrası etrafa saçılan milyonlarca lirayı topladı
Suriye Merkez Bankası'na ait bir araç Şam-Humus karayolunda devrildi. (Sosyal medya)
Yerel basında dün yer alan haberlere göre, Suriye Merkez Bankası'na ait bir para nakil aracının tekerleğinin patlayarak devrilmesi ve paraların etrafa saçılmasının ardından Şam-Humus karayoluna saçılan büyük miktardaki paralar Suriyeli siviller tarafından toplandı.
Olayın görüntüsü, paranın vilayetler arasında koruma araçları eşliğinde zırhlı araçlarla taşınması uygulamasının aksine neden sıradan bir araçla taşındığına dair pek çok soruyu gündeme getirdi. Ayrıca banknotların neden bankalarda kullanılan torba ve kartonlara istiflenmediği de merak konusu oldu.
Olay ve çalışanların maaşlarını taşıdığı söylenen araçla ilgili olarak herhangi bir hükümet ya da bankacılık yetkilisi tarafından resmi bir açıklama yapılmazken, yerel kaynaklar ‘Suriye Merkez Bankası'na ait bir aracın, Şam-Humus karayolu üzerindeki el-Vafidin kampı yakınlarında, devrilmesine ve milyonlarca Suriye lirasının kaza bölgesinde uçuşmasına neden olan bir trafik kazasına karıştığını’ bildirdi. İç Güvenlik Güçleri’ne bağlı bir devriye olay yerine gelene kadar çevredeki insanlar paranın güvenliğini sağlamak için yardıma koştu. Kaynaklar, paranın tamamen kurtarıldığını belirtti.
Esed rejiminin devrilmesinden sonra Şam'daki Suriye Merkez Bankası önü (Şarku’l Avsat)
Konuyla ilgili olarak dün Al Arabiya'ya konuşan kaynaklar, Rusya'dan gelen Suriye lirası dolu bir kargo uçağının Şam Uluslararası Havalimanı’na indiğini söyledi. Kaynaklar, para yüklü yediden fazla tırın Suriye Merkez Bankası'na girdiğini bildirdi.
Al Arabiya muhabiri, Rusya'dan Şam'a gelen paranın, Suriye lirasının Moskova'da basılması için daha önce yapılan bir anlaşmanın ödemesi olduğunu açıkladı. Şubat ayında Suriye Merkez Bankası, Rusya'dan Suriye'ye Şam Uluslararası Havalimanı üzerinden Suriye lirası geldiğini doğrulamış, ancak rakamını açıklamamıştı.
Ciddi likidite sıkıntısı
Suriye’deki yeni yönetim, Merkez Bankası'ndaki ciddi likidite sıkıntısı nedeniyle maaşları ödeyemiyor. Esed rejiminin devrilmesinin ardından iktidarı devralan hükümet yetkilileri devlet hazinesinin boş olduğunu belirtirken, ekonomik durumun iyileştirilmesi Suriye'ye uygulanan uluslararası yaptırımlar nedeniyle halen kısıtlı.
Dünya Bankası'na göre Suriye ekonomisi savaş yıllarında yüzde 85 oranında küçüldü ve nüfusun yüzde 80'inden fazlası yoksulluk sınırının altında yaşıyor.
Suriye Merkez Bankası, likidite sıkıntısı riskini azaltmak için ATM'den para çekme işlemlerini günde 200 bin Suriye lirası (20 dolar) ile sınırlamak da dahil olmak üzere finansal hareketleri kısıtlayıcı tedbirler uyguluyor, ancak dün bu tavan 500 bin liraya yükseltildi.
İdari reform çalışmalarına paralel olarak maaşların ödenmesinde yaşanan karışıklık ve emeklilerin maaşlarının ödenmesindeki gecikme, yeni yetkililerin karşılaştığı zorlukları daha da arttırdı.
Suriyeli emekliler, Esed rejiminin devrilmesinden sonra ilk maaşlarını almak için sıra bekliyorlar, Şam, 6 Şubat. (EPA)
Suriye Sosyal Sigortalar Genel Kurumu Müdürü Hasan el-Hatip, mart ayı emekli maaşlarının toplam 135 milyar Suriye lirası tutarında ödendiğini açıkladı. Suriye resmi haber ajansı SANA'ya yaptığı açıklamada el-Hatip, ödenen emekli maaşı sayısının 900 binden fazla olduğunu söyledi. El-Hatip, kurumun önümüzdeki dönemde Haseke ve Kamışlı vilayetlerindeki emeklilerin son üç aydaki yaklaşık 23 milyar Suriye lirası tutarındaki emekli maaşlarını ödemek için çalıştığına dikkat çekti.
Suriye Maliye Bakanı Muhammed Abazeyd, 2011 yılından önceki asker emeklileri ve varislerinin emekli maaşlarının önümüzdeki hafta ödeneceğini ve yaklaşık 189 bin emekli ve hak sahibini kapsayan tahmini 31 milyar Suriye lirası tutarına ulaşılacağını açıkladı. Sivil emeklilerin mart ayı emekli maaşlarının da 27 milyar 452 milyon Suriye lirası civarında olduğu tahmin ediliyor.
Irak’ta siyasi sistem için mi yoksa yönetim sistemi için mi korkuluyor?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5119119-irak%E2%80%99ta-siyasi-sistem-i%C3%A7in-mi-yoksa-y%C3%B6netim-sistemi-i%C3%A7in-mi-korkuluyor
Irak’ta siyasi sistem için mi yoksa yönetim sistemi için mi korkuluyor?
Irak Temsilciler Meclisi (Reuters)
İyad el-Anber
Irak, geçtiğimiz yıl boyunca ülkedeki egemen sınıfın sonunun ne zaman geleceğini tartıştı. Ortaya atılan senaryolardan biri otoriter güçleri yerinden edecek ve nüfuzlarını silecek ‘nihai bir ezici gücün’ gelmesini öngörüyordu! 2024 yılı sona erer ermez, iktidardaki güçlerin liderleri ve onların çevreleri, ‘nihai ezici güçle’ ve onun gelmesi beklenen tarihin geçmesiyle alay etmeye başladılar.
Ancak mevcut egemen sınıfın yerine nihai ezici gücün gelmesi senaryosunun benimsenmesi, Irak’taki siyasi değişimin hayalci bir şekilde romantikleştirilmesinin ötesine geçmiyor. Ortadoğu’da 7 Ekim 2023'ten sonra başlayan tufan ve Donald Trump'ın yeniden ABD başkanı olarak seçilmesi, Irak'ın bölgesel güç dengesindeki değişim fırtınasındaki konumunun ve bunun Irak'taki iç siyasi durum üzerindeki etkisinin yeniden hesaplanmasını zorunlu hale getirdi.
Otoriter güçlerin açıklamalarında, Irak'ta 2003 yılında sonra Amerikalılar tarafından yaratılan siyasi değişimin yol açtığı kaosun dayattığı eski denklemin bir parçası olduklarından, bölgedeki değişim rüzgarlarının kendilerini de kapsayacağı hipotezinin tartışılmasını reddeden bir inançsızlık ve inkar hali söz konusu. Ayrıca bu durum, İsrail'in Lübnan'da Hizbullah'a karşı başlattığı savaş ve Suriye'de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından başını çektiği direniş ekseninin belinin kırılmasıyla geri çekilmeye ve fırtınaya boyun eğmeye başlayan İran ekseniyle de ilişkili.
Ancak siyasi güçlerin liderleri, yaklaşan seçimler hakkında konuşmak ve siyasi anlaşmazlıklarını tartışmakla meşguller. Ramazan ayında siyasi görüşmelerde ekran yıldızlarına dönüşen liderlerin açıklamaları sosyal medya platformlarında siyasi tartışmalara konu oluyor. Ancak hiçbiri bölgesel ve uluslararası gelişmeler çerçevesinde Irak'ın geleceğini ve Ortadoğu'da yaşanan güç mücadelelerinin ve ABD Başkanı Trump'ın dayatmak istediği ekonomik anlaşmaların etkilerinden uzak kalıp kalmayacağını tartışmıyor.
Ölüm döşeği
Irak’ta 2003 yılından sonra yönetimin dizginlerini ele geçiren siyasi sınıf, sadece başarısız bir devlet kurulmasını sağlayabildi. En kötüsü, bu başarısız devleti bile belirli bir başarısızlık ve kırılganlık düzeyinde tutamadı. Hatta eski rejimin kalıntılarının ‘paralel devlete’ dönüşmesinin yolunu açtı. Dolayısıyla siyasi sistemin temel görevi bir yandan eski rejimin kalıntılarını yok ederken diğer yandan onun enkazı üzerinde ağlamanın ötesine geçemedi.
Irak'ta 2003 sonrası kurulan yönetim sistemi, ölümle pençeleşen hasta bir adama benzese de kimse onun artık ölmesini istemiyor! Çünkü tüm siyasi partiler, bu ölüm döşeğindeki hasta adamın servetini ve kaynaklarını kendi aralarında uzlaşarak paylaştıklarından onun hasta yatağında kalmasından faydalanıyor. Eğer ölürse, miras payları ve miktarı değişecek ve kimin meşru olarak en büyük paya sahip mirasçı olduğu ve kimin mirası kaybettiği konusunda asıl mücadele başlayacak.
Şu an Irak'ta 2003 sonrası kurulan siyasi sistemin komaya girdiği aşamadayız. Bu sistemin dayandığı temeller, siyasi güçler ve liderleri tarafından katledildi. Seçimler işlevini yerine getiremez hale geldi. Anayasa, etkisiz hale geldi. Rejim değişikliğinin en önemli kazanımı olarak övündüğümüz kamu özgürlükleri bile hükümet ve güç sahipleri tarafından kısıtlanır oldu.
Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Devlet olmadan demokrasi olmaz, ancak bu denklem Irak’taki siyasi sınıfın düşünce dünyasında hiçbir şekilde yer almıyor. Çünkü ne demokrasiye ne de devlete inanıyorlar! Siyasi sınıfın liderlerinin egemen olduğu ve halkın kararına el konulduğu bir demokrasi dünyanın hiçbir yerinde yok.
Dr. Amir Hasan Feyyaz bu durumu şöyle özetliyor:
“Geçiş fırsatı kaçtı. Otorite sahibi bir devlet yapısından, onu ortadan kaldıran, otoriter çeşitliliklerin oluşturduğu bir devlet yapısına geçtik! Başka bir deyişle, demokratsız bir demokrasi inşa etme sloganı altında ve yazarları tarafından yönetilen, ama yazarlarını yönetemeyen bir anayasa kullanarak üniter totalitarizm yönetiminden çoğulcu totalitarizm yönetimine geçtik.”
Yönetici sınıfındaki elitler devleti cüceleştirmek için var güçleriyle çalıştılar. Ancak şimdiye kadar, yöneten ve yönetilen arasında güven olmadan yönetim, güç ve nüfuzun sadece yıkıma yol açabileceğini ve iktidardakilerin kaderinin tiranlar ve diktatörlerden farklı olmayacağını anlayabilmiş değiller. ABD ordusu, Saddam Hüseyin rejimini, ancak Iraklılar onu desteklemekten vazgeçtiğinde devirebildiler. İnsanlar diktatörlerin elinde her gün zulüm görmeyi ya da yolsuzluk ve kaos nedeniyle aşağılanmayı kabul etmezler. Vatanseverlik ve vatan savunması gibi kavramlar, bunları dile getirenler tarafından iktidarda kalmak için halkını köleleştirmek ve onların kanıyla ticaret yapmak için kullanılırsa boş sloganlara dönüşür.
Sistemi kim koruyor?
“Siyasi sistemi kim koruyor?” sorusunun yanıtı üzerinde henüz uzlaşılmış değil. Hatta verilen yanıtlar, devlet kavramına ve onu kimin koruduğuna ilişkin siyasi şizofreniyi yansıtıyor! Şii siyasi liderler, Haşdi Şabi Güçlerinin siyasi sistemi korudukları fikrini savunuyor. Kürtler ise Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) federalizm deneyimini koruyanların iç güvenlik güçleri olan Peşmergeler olduğundan bahsediyor. Hükümet sistemine meşruiyet kazandıran topluma ya da ulusal mutabakatı somutlaştıran ve işlevi örgütlü şiddeti tekeline almak olan güvenlik kurumlarına gelince, kimse onlardan bahsetmiyor!
Bağdat'ın merkezindeki Tahrir Meydanı'nda düzenlenen bir gösteri sırasında Irak bayrağını sallayan bir protestocu, 1 Ekim 2023 (EPA)
Haşdi Şabi Heyeti Başkanı Falih el-Feyyad, kısa bir süre önce bir televizyon kanalına verdiği röportajda Haşdi Şabi'nin sadece askeri bir oluşum olmadığını söyledi. Aksi takdirde ordu ve polisten ayrı bir yapı olarak kalmasının bir gerekçesi olmayacağını ifade eden Feyyad, “Haşdi Şabi artık Irak'ın ve onun geleceğinin savunulması için mutlak bir gerekliliktir” ifadelerini kullandı. Feyyad'ın açıklamasına benzer açıklamalar daha önce de yapılmıştı. Öyle ki bu sözler birçok Şii siyasi lider için bir kalıplaşmış bir ifadeye dönüşmüş durumda ve bu söylem, Şii siyasi güçlerin kamuoyu, kendilerini koruyan güçlü bir silahın varlığı olmadan yönetim deneyimlerinin sürdürülemeyeceğine ikna olana kadar tekrarlandı. Buradaki paradoks ise Haşdi Şabi’nin bir devlet kurumu olması ve kamu bütçesinden finanse edilmesine rağmen görevinin belirli siyasi aktörlerin güç ve nüfuzlarının devamını sağlamak ve onlara seçim kayırmacılığı sağlamak için resmi güvenlik kurumlarına paralel bir yapı olmasıdır.
Feyyad'ın açıklamasına benzer açıklamalar daha önce de yapılmıştı. Öyle ki bu sözler birçok Şii siyasi lider için bir kalıplaşmış bir ifadeye dönüşmüş durumda ve bu söylem, Şii siyasi güçlerin kamuoyu, kendilerini koruyan güçlü bir silahın varlığı olmadan yönetim deneyimlerinin sürdürülemeyeceğine ikna olana kadar tekrarlandı.
Irak’ta 2003 sonrası kurulan siyasi sistemi koruma fikri, artık siyasi elitleri ve Haşdi Şabi’yi yönetme meselesine indirgenmiş durumda. Geldikleri ailelerin, dini sembollerin ve yüksek mevkilerde bulunmanın kendilerini devlet adamı yaptığına inanan hükümetteki isimleri siyasi oligarklara dönüştüren iktidar sisteminin ve iktidardakilerin siyasi kabul edilebilirliği göz ardı ediliyor. Yolsuzluk, silah ve kaos üçlüsüne dayalı bir yönetim sistemi kuran bu kombinasyon, gücü merkezileştirmeyi, ülkenin zenginliklerini kontrol etmeyi, devlet kurumlarına hükmetmeyi ve bunları parti derebeyliklerine dönüştürmeyi başarmış, ancak halkın güvenini kazanamamıştır.
Tam da bundan dolayı, siyasi nüfuzunun ve ekonomik çıkarlarının tehdit altında olduğunu düşündüren herhangi bir dış tehdit karşısında yenik düşüyorlar. Çünkü ‘devlet de devlet dışı olan da benim’ ikileminde hayatta kalmaya çalışıyorlar.
