Lübnan: Lübnan Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame’ye yurt dışı yasağı

Hakkında kırmızı bülten çıkarılan Selame, sorguda Avrupa suçlamalarını reddetti.

Lübnan Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame (AP)
Lübnan Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame (AP)
TT

Lübnan: Lübnan Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame’ye yurt dışı yasağı

Lübnan Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame (AP)
Lübnan Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame (AP)

Lübnan Merkez Bankası Başkanı Riyad Selame, dün (Çarşamba) Interpol tarafından yayınlanan kırmızı bültenin içeriği hakkında kendisini bir saat 20 dakika sorgulayan Temyiz Mahkemesi Yargıcı İmad Kabalan tarafından uzun bir soruşturmaya tabi tutuldu. Paris’te geçtiğimiz hafta yapılan duruşmaya Selame katılmazken, davanın yargıcı Aude Buresi, Selame hakkında uluslararası tutuklama kararı çıkarmıştı.

Duruşmaya eşlik eden adli bir kaynak, Kabalan'ın “Selame'ye kırmızı bültende yer alan ve zimmete para geçirme, sahtecilik, dolandırıcılık ve kara para aklama ile ilgili kendisine atfedilen suçlamalar hakkında bilgi verdiğini” belirtti. Kaynak Şarku’l Avsat'a, “Selame'nin kendisine atfedilen tüm suçlamaları reddettiğini, Fransa’nın tutuklama emrinin yasadışı olduğunu düşündüğünü ve Paris'teki yasal temsilcisi aracılığıyla karara itiraz ederek, iptal talebinde bulunduğunu” belirtti. Kaynağa göre Selame ayrıca, “Kırmızı bülten kararının durdurulması ve Fransa'da yaptığı itiraz karara bağlanana kadar askıya alınması için Uluslararası Interpol Genel Sekreterliği'ne talepte bulunacak.”

Lübnan Merkez Bankası Başkanı, söz konusu önlemleri Beyrut'ta ve yurt dışında kendisini hedef alan siyasi kampanyadan ayrı tutmuyor. Adli kaynağa göre Selame, “1993 yılında Lübnan Merkez Bankası Başkanı olarak atanmadan önce sahip olduğu gayrimenkul envanterini ve sahip olduğu devasa mali hesapları sunması nedeniyle, Avrupa'da aleyhine bu davaların açılmasını siyasi nedenlere bağladı.” Kaynak, “Selame’nin aylık 150 bin doları aşan Merry Launch şirketindeki maaşına ek olarak, Lübnan Merkez Bankası Başkanı olarak atanmadan önce özel yatırımlarıyla elde ettiği mali zenginliğinin kaynağını açıklamak açısından Avrupa adli delegasyonları nezdinde söylediklerini tekrarladığına” dikkat çekti. Kaynak ayrıca Selame'nin “Kabalan'dan kendisini Lübnan'da yargılamasını ve Fransa'ya iade etmemesini istediğini” belirtti.

Duruşmanın sona ermesinin ardından Savcı, Selame hakkında soruşturma açılmasına, seyahat etmesinin engellenmesine, Lübnan ve Fransa pasaportlarına el konulmasına karar verdi. Savcı, seyahat yasağının bir nüshasını yürürlüğe girmesi için Genel Güvenlik Teşkilatı'na gönderdi.

Soruşturmanın takibi

Aynı adli kaynağa göre, “Kabalan oturumun tutanaklarını ve Selame'nin ifadelerini hazırladı. Merkezi Kriminal Soruşturma Dairesi Başkanı Albay Nicolas Saad, oturum tutanaklarını Uluslararası İrtibat Birimi'ne (Interpol) teslim etmek ve kırmızı bültenin içeriğinin uygulandığını bildirmek üzere Fransız adli makamlarına göndermekle görevlendirildi.”

“Kovuşturma yetkisi Lübnan yargısına ait olduğu için Selame’nin Fransa'ya iade edilmesinin imkansızlığına” atıfta bulunan kaynak şu ifadeleri kullandı: “Lübnan, Fransız dosyasını aldığında, Aude Buresi'nin güvenlik için savcılığa dayandığı ve tutuklama emri çıkardığı delillerin güçlü ve sağlam olup olmadığı doğrulanır, ardından Lübnan'da kovuşturması başlar veya dosyada deliller yeterli değilse korunur.”

Yargıç Gassan Uveydat (AFP)
Yargıç Gassan Uveydat (AFP)

Bu sırada Lübnan Cumhuriyet Başsavcısı Yargıç Gassan Uveydat, Beyrut'taki Almanya Büyükelçiliği konsolos ve güvenlik ataşesinden oluşan bir heyetle Adalet Sarayı'ndaki makamında bir araya geldi. Heyet, kendisine Selame hakkında tutuklama emri çıkarıldığını, Münih'teki savcının bu emri Interpol aracılığıyla uygulayacağını ve emri çıkaran yargıcın bu kararı vermek için yeterli delile sahip olduğunu ifade etti.

Savcılığı'nın önde gelen bir kaynağı Şarku'l Avsat'a, “17 ülke Fransa'nın izlediği yasal yolu izleyecek ve Selame hakkında tutuklama emri çıkaracak” bilgisini verdi. “Ardışık gelişmeler Lübnan yargısını büyük bir baskı altına almakta ve bu durum her bir dava için yeni dosya açılmasını gerektiren çok sayıdaki dava ile uğraşmayı güçleştirmekte. Belki daha sonra, Lübnan'daki adli makamlar, iddia edilen suçların eşzamanlılığı ve benzerliği nedeniyle bu davaları tek bir dosyada birleştirmeye karar vermezse, her ülkenin dosyası için ayrı ayrı bir yargılama yapılacaktır” dedi.

Macaristan: Bir milyon dolar

Savcılık kaynaklarına göre, “Yargıç İmad Kabalan, Macaristan'daki bir adli yetkiliden kendisine Selame'ye ait 1 milyon dolara el konulduğunu ve ülkesinin bankalarından birine yatırıldığını bildiren bir telefon aldı. ”Macar yetkilinin” meblağa, Lübnan hazinesi lehine el konulduğu konusunda bilgilendirildiği ve kendisine ilgili meblağı aktarması için Beyrut'ta bir hesap numarası verilmesini istediği” belirtildi.



Lübnan halkı elektrik krizinin çözümünü buldu: Güneş enerjisi

Beyrut’un doğusunda bulunan Lübnan Elektrik Şirketi’nin çevresindeki güneş panelleri (AFP)
Beyrut’un doğusunda bulunan Lübnan Elektrik Şirketi’nin çevresindeki güneş panelleri (AFP)
TT

Lübnan halkı elektrik krizinin çözümünü buldu: Güneş enerjisi

Beyrut’un doğusunda bulunan Lübnan Elektrik Şirketi’nin çevresindeki güneş panelleri (AFP)
Beyrut’un doğusunda bulunan Lübnan Elektrik Şirketi’nin çevresindeki güneş panelleri (AFP)

Lübnanlı Vesim, güneş enerjisine dayanan bir elektrik üretim sistemi kurduğu 2021 yazından beri cep telefonu dükkanındaki elektrik aboneliğine gerek duymuyor. Yeni sistem, paralel şebekeye ihtiyacını ortadan kaldırdı ve devlet elektriğine olan bağımlılığını azalttı. Şarku’l Avsat’a konuşan Vesim, iki yıl önce elektrik şebekesinin tamamen hizmet dışı kalmasına yol açan krizin “kendilerini alternatif bulmaya ittiğini” ve artık “elektriğin geliş saatleri ile hiç ilgilenmediğini” söyledi.

Güneş enerjisi, 2021 yazında gittikçe kötüleşen elektrik kesintileriyle yaşanan daimi bir krizin ardından Lübnanlıların başvurduğu en büyük alternatif oldu. O dönem elektrik kesintilerine akaryakıt sıkıntısının da eşlik etmesi paralel ağın jeneratörlerinin kapanmasına yol açtı. Lübnanlılar aylarca karanlıkta yaşadı. Daha sonra 2021 sonbaharında akaryakıtın ve 2022 sonbaharında yaklaşık 50 kat artan elektriğin dolar üzerinden fiyatlandırılmasının ardından ülke toparlanmaya başladı. Bu, Enerji Bakanlığı’nın Lübnan bölgelerine göre şu anda günlük beş saatten fazla elektrik vermeye devam etmesini sağladı.

Kriz olmasaydı Vesim, güneş enerjisi sistemini kurmayı düşünmezdi. Vesim “Yılın bu zamanında devletin elektrik sayacını tamamen kapatıyorum. Kışın ise buna birkaç saat ihtiyacım oluyor” dedi. Böylece Vesim, enerji tüketim faturasını düşürmüş ve elektrik fiyatlarının yükselmesi ışığında ekstra bir tasarruf sağlamış oluyor.

Lübnanlılar, 15 yıl önce elektrik arzındaki düşüş ve ciddi bir karne olgusunun yayılmasından bu yana enerji için alternatifler aramaya alıştılar. O zamanlar mahalle ve kasabalardaki elektrik jeneratörlerinin sağladığı paralel şebeke, karneye karşı pratik bir alternatifti ve elektrik kesintisi anında Lübnan halkının enerji ihtiyacını karşılıyordu. Ancak bu, 2021’den önce yardımcı bir unsur görevi görüyordu. Devletin elektrik şebekesi, neredeyse tamamen hizmet dışı kaldı; çünkü hükümet Lübnan Elektrik Şirketi’ne fon vermeyi reddetti ve bu durum Enerji Bakanlığı’nın elektrik ücretlerine zam yapmasına neden oldu.

Artık elektrik faturaları, kamu çalışanlarının gücünü aştığı ve çoğu kamu çalışanının aylık gelirinin yaklaşık yüzde 20’sine denk geldiği için Lübnan halkı, elektrik faturalarının yükselmesinden şikayet etse de, elektrik tedarikinin yeniden başlaması, Lübnanlılara, devletin elektrik şirketine göre kat be kat fiyatlandırma yapan jeneratör ağlarını kullanmayı bırakma imkanı sağladı. Lübnan Elektrik Şirketi’nde bir kilovat saatin fiyatı tüketim ölçeğine göre 0,10 ile 0,27 dolar arasında değişirken, paralel şebekede bir kilovat saatin fiyatı 0,45 ile 0,70 dolar arasında değişiyor. Ancak yeni olan şu ki, son dönemde jeneratör aboneliklerinin artması devlet şebekelerinin tedariğindeki eksiği kapattı.

Bu gerçek karşısında birçok kişi güneş enerjisi ile elektrik üretme seçeneğine başvurdu. Lübnan bakanlıklarındaki uzmanlara ve yetkililere göre, bu sisteme başvuran Lübnanlıların oranı nüfusun yüzde 40’ından fazlasına tekabül ediyor. Bu da bölgedeki en temiz enerji üretme oranını ortaya çıkarıyor. Ancak bu alternatife yönelmenin arkasında çevreci bir yaklaşımdan ziyade bir ‘ihtiyaç durumu’ söz konusu. Belediyeler kapsamında kırsal kesimde binaların büyük bir kısmına ve su çıkarma tesislerinin yakınlarına sulama ve içme suyu temini amacıyla kurulan enerji panelleri görülürken, uluslararası destek, kuyulardan su çıkarmak ve bunu insanlara ulaştırmak için güneş enerjisine dayalı üretim istasyonlarının teminine yardımcı oldu.

fdvfgfr
Lübnan evlerinin çatılarını kaplayan güneş panelleri (Merkeziyye Haber Ajansı)

‘Pratik bir alternatif’ olarak nitelendirilen bu durum, ülkede elektrik enerjisi sağlama yarışını da beraberinde getirdi. Jeneratör sahipleri bazı mahallelerde günde 16 saate varan elektrik enerjisi sağlarken, Enerji Bakanlığı, başta Irak’tan olmak üzere finansman kaynakları ve ertelenmiş krediler sağlayarak elektrik üretimini artırmayı hedefliyor.

Lübnan Enerji ve Su Kaynakları Bakanı Velid Fayyad, cuma günü Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani ile Lübnan’a petrol türevleri sağlamak için bir mutabakat zaptı imzaladı. Anlaşma, Lübnan’a Irak akaryakıtı sağlama anlaşmasının süresini uzatmayı ve miktarı yükseltmeyi hedefliyo. Ayrıca, Lübnan’da elektrik üretim tesislerinin işletilmesi için uygun petrol türevleri ile değiştirmek üzere Lübnan’a yeterli miktarda ham petrol tedariki için yeni bir ticari anlaşma da imzalandı.

Yeni anlaşma, Lübnan’a yılda 2 milyon ton ham petrol sağlanmasını öngörüyor. Bu miktar, Enerji Bakanlığı tarafından elektrik üretim tesislerinin durumuna göre değiştirilecek. Miktarın yılda 1 milyondan 2 milyon tona çıkması, akaryakıt üretim istasyonlarından günde 10 saatten fazla elektrik tedariki sağlanması anlamına geliyor.