Sudan’daki çatışma kıtlık riskini artırıyor

Sudan’ın Kordofan eyaletinde bir ağacın önünde bekleyen eşek (AFP)
Sudan’ın Kordofan eyaletinde bir ağacın önünde bekleyen eşek (AFP)
TT

Sudan’daki çatışma kıtlık riskini artırıyor

Sudan’ın Kordofan eyaletinde bir ağacın önünde bekleyen eşek (AFP)
Sudan’ın Kordofan eyaletinde bir ağacın önünde bekleyen eşek (AFP)

Sudan’ın güneydoğusundaki Kadarif eyaletindeki bir bölgede yüzlerce günlük işçi aletleriyle birlikte yerde yatıyor ve çiftçilerin kendilerini çalıştırmasını bekliyor. Ancak bu yıl, ülkede yaşanan çatışma nedeniyle çiftçilerin çoğu topraklarını terk etti.

Sudan’ın tahıl mahsulünün yaklaşık yüzde 40’ını üreten, Etiyopya sınırına yakın Kadarif eyaletinde yağmur mevsimi Mayıs ortasında başlıyor.

Fakat bu yıl ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri arasında patlak veren savaş, yağmurlardan önce geldi ve verimli topraklar ıssız kaldı. 

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre, günlük işçi Muhammed Harun, “5 gün önce Kordofan’dan buraya geldim ve kimse bana iş teklif etmedi. Eskiden bir günden fazla beklemezdim. Bir kuruşum yok, nasıl yemek yiyeceğimi bile bilmiyorum” dedi.

Hartum merkezli Arap Tarımsal Kalkınma Örgütü’ne göre, savaş, özellikle Hartum’daki yoğun çatışma bölgelerinde, hem sebze, hem de hayvan tarım sektörünün üretken yapısında önemli bozulmalara neden oldu.

Arap Tarımsal Kalkınma Örgütü Başkanı İbrahim Dahiri konuya ilişkin şunları söyledi;

“Ülke ve çevresinin tüm gıda güvenliği tehdit altında. Endüstriyel kümes hayvanı üretimi tamamen yok edildi, bu çünkü esas olarak Hartum’da bulunuyor ve artık herhangi bir tedarik zinciri yok. Tedarik zincirlerinin kesintiye uğraması, Hartum çevresinde yoğunlaşan kümes hayvanı üretim sistemlerinin yanı sıra sebze ve meyve üretiminin tamamen yok olmasına yol açtı.”

Sudanlı bir çiftçi arap zamkı gösteriyor (AFP)
Sudanlı bir çiftçi arap zamkı gösteriyor (AFP)

Yaşanan bu kriz, günlük işçilerle sınırlı kalmayıp, ülkenin gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYİH) yüzde 40’ını oluşturan ve iş gücünün yüzde 80’ini istihdam eden tarımla ilgili diğer sektörleri de etkiliyor.

Tohum, gübre ve böcek ilacı satan Mirghani Ali, “Normal şartlar altında geçtiğimiz yıllarda, yılın bu zamanında tohum talep eden çiftçilerin aşırı kalabalık olmasından bunalırdık. Ancak bu yıl talep çok zayıf” diye konuştu.

 Sudan’ın Kordofan eyaletindeki ağaçlar (AFP)
Sudan’ın Kordofan eyaletindeki ağaçlar (AFP)

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü verilerine göre Sudan’da geçen Mart ayında hasadı yapılan, 2022 tahıl üretim sezonunda sorgum, buğday ve darı miktarları 7,4 milyon tona ulaştı.

Bu üretim bir önceki sezona göre yüzde 45’lik bir artışı temsil etse de, 45 milyon Sudanlıyı beslemek için yeterli olmaktan çok uzak.

Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgalinden ve bunun küresel tahıl ve yakıt fiyatlarına yansımalarından bu yana, özellikle Sudan dahil olmak üzere, ithalatı büyük ölçüde bu iki ülkeye bağlı olan ülkelerde gıda krizleri baş gösterdi.

Birleşmiş Milletler (BM), Sudan nüfusunun yarısından fazlası olan 25 milyon insanın şu anda yardıma ve korunmaya muhtaç olduğuna dikkat çekiyor.

Çatışmalar nedeniyle ülkenin ithalat ve ihracat hareketi büyük ölçüde durma noktasına geldi ve birçok depo soyuldu.

Uzmanlara göre tüm bunlar, ülkedeki kıtlığı hızlandırmakla tehdit ediyor.



Sivil toplum kuruluşları düzenledikleri toplantıda Sudan’da savaşın sürmesi halinde uluslararası tarafların müdahale etmesini talep ettiler

ABD, Sudan'da 3 aydır devam eden çatışmaların ardından krize çözüm bulmaya çalışıyor (AFP)
ABD, Sudan'da 3 aydır devam eden çatışmaların ardından krize çözüm bulmaya çalışıyor (AFP)
TT

Sivil toplum kuruluşları düzenledikleri toplantıda Sudan’da savaşın sürmesi halinde uluslararası tarafların müdahale etmesini talep ettiler

ABD, Sudan'da 3 aydır devam eden çatışmaların ardından krize çözüm bulmaya çalışıyor (AFP)
ABD, Sudan'da 3 aydır devam eden çatışmaların ardından krize çözüm bulmaya çalışıyor (AFP)

Sudan’da ve Sudan dışında yeni kurulan sivil toplum kuruluşları, çatışan taraflar; ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri’ni (HDK), Suudi Arabistan ve ABD’nin arabuluculuğunda 11 Mayıs'ta imzalanan sivillerin ve insani düzenlemelerin korunmasına ilişkin Cidde Bildirgesi'ne uymaya çağırdılar. Sivil toplum kuruluşları, çatışan tarafların savaşı kesin olarak durdurmaya yönelik herhangi bir yanıt vermemeleri halinde uluslararası tarafların insani müdahalede bulunması seçeneğine başvurulacağını vurguladılar.

Heyetler, sendikalar, sivil toplum örgütleri ve direniş komiteleri, savaşı sona erdirmek ve sivillerin önderliğinde, sivil yönetimin önünü açacak bir siyasi sürecin inşasına temel oluşturan bir ortak ilkeler bildirisi imzaladılar. Bildiriye göre sivil sürecin başlatılması için ise çatışan tarafların siyaset sahnesinden tamamen çekilmeleri ve sivillerin himayesinde anayasayı korumak için profesyonel ve ulusal tek bir ordunun kurulması gerekiyor.

Sivil toplum kuruluşları koordinatörü, Sudan'ın eski Washington büyükelçisi Nureddin Sati, Şarku'l Avsat'ın dün bir kopyasına ulaştığı basın açıklamasında şunları söyledi:

“Bildiri, savaşı sona erdirmeyi, demokratik yolu yeniden tesis etmeyi ve savaş sonrası yeniden yapılanma için bir yol haritası çizmeyi amaçlayan birçok ulusal girişimin ürünüdür. Bir sonraki aşamada federal yönetim, eşit vatandaşlık hakları ve kaynakların ülkenin tüm bölgeleri arasında nasıl adil bir şekilde dağıtılacağı konularının tartışılacağı diyaloglar başlatılacak. Bunu barış süreci ve yeniden yapılanma hakkında kapsamlı bir müzakere süreci izleyecek.”

Ciddi Bildirisi’ne uyulması çağrısı

Bildiride, savaşan taraflar; ordu ve HDK'ya, Sudanlı ve uluslararası gözlemcilerin yer aldığı izleme mekanizmaları aracılığıyla Sudan'daki sivillerin can güvenliği için 11 Mayıs'ta imzalanan Cidde Bildirgesi'ne uymaları çağrısında bulunuldu.

efr4g
Sivil toplum kuruluşlarının Sudan konulu toplantısında, çatışan taraflara 21 Mart'ta imzalanan Cidde Bildirisi’ne uymaları çağırısında bulunuldu (Reuters)

Bildiride, çatışan tarafların savaşı kesin olarak durdurmaları taleplerine yanıt vermemeleri halinde uluslararası anlaşmalara ve ilkelere uygun olarak sivilleri korumak için uluslararası tarafların insani müdahalede bulunması seçeneğine başvurmaktan başka çare kalmayacağı vurgulandı.

Bildiriyi imzalayan taraflar, savaşın daha fazla uzaması durumunda ülkeyi yönetmekten ve Sudanlıların sesini dünyaya ulaştırmaktan sorumlu olacak geçici bir hükümetin oluşturulması gerektiğinin altını çizdiler. Geçici bir hükümetin kurulması önerisini ve nasıl uygulanacağını değerlendirdikten ve üzerinde bir anlaşmaya varıldıktan sonra eyleme geçmenin önemini de vurguladılar.

Bildiriyi imzalayan sivil güçler, krizin tekrar patlak vermesini ve çatışmaların yeniden başlamasını önlemek amacıyla ülkede tam demokratik sivil bir yönetimin olması için savaşan tarafların siyaset sahnesinden tamamen çekilmeleri gerektiğinde hemfikir olduklarını belirttiler.

Hesap verebilirliğe vurgu

Bildiride, devrimin 2018 yılının aralık ayında başlamasından bu yana işlenen tüm suçların sorumlularının adalet karşısına çıkarılması gerektiğinin altı çizildi.

Bildiriyi imzalayan taraflar, bu yeni oluşumu, ‘sivil demokratik değişime ve şanlı Aralık devriminin ilkelerine ve hedeflerine inanan sivil güçler’ olarak adlandırdılar.

Bildiride, Cidde Bildirgesi üzerinde, ülkede savaşın patlak vermesinden önce de meşru bir yönetimin olmamasından ötürü geniş ve çeşitli tarafları bir araya getiren bir mutabakat için aylarca süren çalışmanın ardından anlaşmaya varıldığına dikkat çekildi.

Bildiriyi imzalayan taraflar, Sudan’da devam eden savaşın nedeninin, ordu, HDK ve silahlı hareketlerin sivil demokratik geçişe yönelik darbesi ve eski rejimin kalıntılarının kendi dar çıkarlarını elde etmek amacıyla iktidar için giriştikleri rekabet olduğunu belirttiler.

Öncelik savaşın durdurulması olmalı

Bildiride, önceliğin savaşın, kanlı ve vahşi katliamların durdurulması ve sivillerin güvenliklerinin sağlanması için katı önlemler alarak ülke genelindeki çatışma bölgelerindeki sivillerin canlarının korunması olması gerektiği vurgulandı.

Bildiride, Afrika Birliği (AfB), Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD), Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Birliği (AB) ile koordinasyon içinde çatışan taraflara daha fazla baskı yapılmasının yanı sıra ateşkesin uygulanıp uygulanmadığını takip etmek amacıyla etkili mekanizmalar geliştirilmesi çağrısında bulunuldu.

Bunun yanında sivillerin Sudan'ı destekleyen bölgesel ve uluslararası kuruluşlarla koordinasyon kurulması ve sivil demokratik bir geçişin gerçekleşmesi için ateşkes müzakerelerine ve gelecekteki müzakerelere katılmaları gerektiği belirtildi.

Bildiriyi imzalayan taraflar, ordunun ve tüm düzenli güçlerin sivil yönetimden, siyasetten ve ekonomi ve yatırım faaliyetlerinden tamamen geri çekilmesi ve herhangi bir çözümün Sudan'ın birliğini, bağımsızlığını ve egemenliğini başka hiçbir eksene veya ülkeye bağımlı olmadan koruması gerektiğini vurguladılar.

Bildiride son olarak hukukun üstünlüğüne inanan ve kadınların da etkin katılımıyla yönetilen, geniş kapsamlı ulusal bir mutabakata dayalı geçici bir hükümetin kurulması gerektiğinin altı çizildi.