ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Sullivan: Soğuk Savaş sonrası nükleer yapıdaki çatlaklar önemli ve derin

Sullivan bir basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtlıyor (Reuters)
Sullivan bir basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtlıyor (Reuters)
TT

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Sullivan: Soğuk Savaş sonrası nükleer yapıdaki çatlaklar önemli ve derin

Sullivan bir basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtlıyor (Reuters)
Sullivan bir basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtlıyor (Reuters)

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Soğuk Savaş sonrası nükleer yapıdaki çatlakların ''önemli ve derin'' bir hal aldığını ve hedeflere ulaşmak için yeni strateji ve çözümler gerektiğini belirtti.

Sullivan, Silah Kontrolü Derneği'nin başkent Washington'da yapılan yıllık toplantısında yaptığı konuşmada, ''Soğuk Savaş sonrası nükleer yapıdaki çatlaklar önemli ve derin. Bugün, her zaman sahip olduğumuz hedeflere ulaşmak için yeni stratejiler ve çözümler talep eden yeni bir döneme giriyoruz.'' dedi.

Nükleer silahları kontrol altına alma çabalarının ABD'nin eski başkanlarından John F. Kennedy döneminden bu yana devam ettiğini belirten Sullivan, ''Ancak son bir kaç yıldır bu temel aşınmaya başladı ve başkanımız Joe Biden'ın nükleer istikrar ve güvenliğimizde bir dönüm noktası olarak adlandırdığı bir noktadayız.'' diye konuştu.

Sullivan, Rusya'nın geçen yıl Ukrayna'da faal durumdaki bir nükleer enerji santraline el koyduğunu ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in ''dünyayı defalarca yok edebilecek'' nükleer silahlara sınır getiren New START anlaşmasını yasa dışı bir şekilde askıya aldığını vurguladı.

Putin'in ayrıca bir kaç gün önce, Avrupa'daki konvansiyonel kuvvetlere ilişkin anlaşmadan resmen çekileceğini duyurduğunu hatırlatan Sullivan, Rus liderin bu hareketiyle bir zamanlar ''Avrupa güvenliğinin mihenk taşı olan bir anlaşmanın tabutuna son çiviyi çaktığını'' ifade etti.

Sullivan, nükleer güvenliği tehdit eden ülkelerle ilgili Çin, Kuzey Kore ve İran'ı da zikrederken, özellikle Çin'in 2035'e kadar 1500 nükleer savaş başlığına sahip olma yolunda ilerlediğini vurguladı.

ABD'nin aldığı önlemler

Ulusal Güvenlik Danışmanı Jack Sullivan, yaklaşan nükleer krizlere karşı önlem ve çözümler bağlamında ABD'nin nükleer programının revize edildiği, komuta kontrol ve iletişim yapılarında yeni nesil sistemlerin devreye sokulduğu bilgisini paylaştı.

''Bu modernizasyon çabaları, ABD'nin tarihinde ilk kez yakın nükleer güçleri caydırmak zorunda kalacağı 2030'lara doğru ilerlerken, caydırıcılık kapasitemizin güvenli ve güçlü kalmasını sağlayacaktır.'' diyen Sullivan, bu hedefleri gerçekleştirmede stratejik ittifaklarını derinleştirmenin önemine atıfta bulundu.

Sullivan, ABD Başkanı Joe Biden liderliğinde geliştirilen yeni yaklaşımlar çerçevesinde, Rusya ve Çin ile ''önkoşulsuz olarak'' ikili silah kontrolü görüşmelerine girme konusundaki istekliliğin ifade edildiğini hatırlattı.

ABD'nin, yeni nükleer çağın normlarını belirlemeye ve değerlerini desteklemeye yardımcı olmak için attığı adımlara da değinen Sullivan, ''Bu nedenle, özellikle uzay ve siber uzayda yeni korkuluklar oluşturmak için çalışıyoruz. Ve tabii ki, yapay zekanın ortaya çıkışıyla birlikte, tüm bu resim yalnızca daha karmaşık ve zorlu hale geliyor.'' sözlerini kaydetti.

Silah Kontrol Derneği, nükleer testleri sona erdirmek, nükleer silahların yayılmasını önlemek, nükleer malzemeleri güvence altına almak, silahlanma yarışını yavaşlatmak ve ölümcül nükleer cephanelikleri azaltmak için çabalarda bulunuyor.



Taliban’dan Pakistan’a fetvalı güvence

Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)
Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)
TT

Taliban’dan Pakistan’a fetvalı güvence

Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)
Afganistan'da Perşembe günü Celalabad'da düzenlenen mezuniyet töreninde polis memurları (EPA)

Afganistan’daki Taliban yönetimi, iki ülke arasında günler önce yeniden alevlenen sınır çatışmalarının ardından, Pakistan’a yönelik dolaylı güvence mesajlarını yoğunlaştırdı. Kabil, kırılgan ateşkesi koruma çabalarının sürdüğü bir dönemde hem dinî hem de siyasi bir dizi taahhüdü arka arkaya açıkladı.

Başbakan Ahund ve üst düzey isimlerin katıldığı, binden fazla din adamını bir araya getiren toplantıda yayımlanan fetva, Afgan topraklarının hiçbir ülkeye karşı kullanılmayacağını ilan etti. Siyasi–fiqhî bildiri, sınır ötesi çatışmalara müdahil olanlara karşı yaptırım uygulanacağını vurguladı.

Bildirinin ardından Dışişleri Bakanı Emirhan Muttaki, hükümetin fetvadaki taahhütlere “tam bağlılık” göstereceğini açıkladı. Açıklama, Pakistan içini hedef alan ve sorumluluğu başta Pakistan Talibanı (TTP) olmak üzere çeşitli gruplara atfedilen saldırıların ardından yükselen gerilimi yatıştırma girişimi olarak değerlendirildi.

Sınırdaki son saldırıda, salı günü Afganistan sınırına yakın Kurram bölgesindeki bir güvenlik noktasının hedef alınması sonucu 6 Pakistan askeri hayatını kaybetmişti. İslamabad, saldırıların Afgan topraklarını kullanan silahlı gruplarca planlandığını savunurken, Kabil bu iddiaları reddediyor ve TTP ile operasyonel bağları olmadığını öne sürüyor.

dfgt
3 Aralık 2025'te Afganistan sınırında düzenlenen saldırıda hayatını kaybeden Pakistanlı güvenlik görevlileri için düzenlenen cenaze töreninden bir kare (AFP)

Din adamları kurultayının sonunda yayımlanan bildiride, Afgan hükümetinin ülke topraklarının hiçbir devlete karşı kullanılmaması taahhüdünü “şer’î bir sorumluluk” olarak üstlendiği belirtildi. Açıklamada, bu taahhüdü ihlal edenlerin asi sayılacağı ve gerekli işlemlerin uygulanacağı ifade edildi.

Bildiride, ülke egemenliğini savunmanın dinî bir görev olduğu vurgulanırken, aynı zamanda “Afgan topraklarının başka herhangi bir devlete zarar vermek için kullanılmasının caiz olmadığı” yeniden teyit edildi. Ayrıca Afgan vatandaşlarının sınır ötesindeki askerî faaliyetlere katılmak üzere ülke dışına gitmesinin yasak olduğu, bunu yapanların “muhalif ve asi” kabul edileceği kaydedildi.

Toplantıda Başbakan Ahund’un yanı sıra Yüksek Mahkeme Başkanı, İyiliği Emretme ve Kötülükten Sakındırma Bakanı, Yükseköğrenim Bakanı ve diğer üst düzey isimlerin bulunması, Taliban yönetiminin Pakistan’a hem dinî hem de siyasi nitelikte çift katmanlı güvence sunma çabasının işareti olarak değerlendirildi. Kabil yönetimi, özellikle sınır aşan silahlı gruplar konusunda artan uluslararası baskıyla karşı karşıya.

hyju
Afganlar, 6 Aralık 2025'te Pakistan güçleriyle sınır çatışmalarında öldürülen bir adam için yas tutuyor (AFP)

Dışişleri Bakanı Muttaki, devlet medyasına yaptığı açıklamada, ülke genelindeki din alimlerinin “İslami düzenin korunmasına yönelik birleşik fetvalarını” yenilediklerini belirterek, Afganistan’ın hiçbir ülkeye zarar verecek bir faaliyete izin vermeyeceğini yineledi. Muttaki, “Bu, alimlerin tavsiyesidir ve tüm Müslümanlar için yerine getirilmesi gereken bir görevdir” dedi.

Muttaki, fetvayı ihlal ederek sınır ötesi faaliyetlerde bulunanlara karşı Afgan yönetiminin gerekli adımları atma hakkına sahip olduğunu vurguladı. Bu ifade, TTP’ye katılan Afgan unsurlara yönelik üstü kapalı bir mesaj olarak değerlendirildi.

Açıklamasının sonunda “birlik ve fitneden uzak durma” çağrısı yapan Muttaki, Afgan halkının tarih boyunca din alimlerinin fetvalarına uyduğunu ve bugün de bu çizginin sürdürüleceğini belirtti.

Gözlemcilere göre fetva, siyasi bildiri ve resmî açıklamaların tamamı, son haftalarda tırmanan saldırılar nedeniyle artan Pakistan tepkisini yatıştırmaya ve Kabil’in güvenlik taahhütlerine bağlılık gösterdiğini ispatlamaya yönelik koordineli bir çabanın parçası niteliğinde. Geçen cuma yaşanan ve 4 kişinin ölümüne yol açan sınır çatışması, iki ülke arasındaki gerilimi yeniden tırmandırmıştı.


Beyaz Saray, Trump'ın sağ elindeki bandajı "çok sayıda el sıkışması" ile gerekçelendiriyor

Trump, morluğa makyaj yapıyor (Arşiv- Reuters)
Trump, morluğa makyaj yapıyor (Arşiv- Reuters)
TT

Beyaz Saray, Trump'ın sağ elindeki bandajı "çok sayıda el sıkışması" ile gerekçelendiriyor

Trump, morluğa makyaj yapıyor (Arşiv- Reuters)
Trump, morluğa makyaj yapıyor (Arşiv- Reuters)

Beyaz Saray dün, ABD başkanının günlerdir sağ elinde taşıdığı bandajı, yaptığı sayısız tokalaşmaya işaret ederek bir kez daha haklı çıkarmaya çalıştı.

Beyaz Saray sözcüsü Karoline Leavitt dün, "Bununla ilgili size zaten bir açıklama yaptık" dedi. Leavitt'in açıklaması, son zamanlarda ortaya çıkan bandajlarla ilgili bir soruya yanıt olarak geldi. "Başkan sürekli insanlarla el sıkışıyor," diyen Leavitt, birkaç ay önce başkan şişmiş sağ eliyle görüldüğünde yapılan açıklamayı yineledi.

Leavitt ayrıca, "Kalp damar hastalığına karşı önleyici tedavi olarak her gün aspirin de alıyor" diyerek, "bu da gördüğünüz morluklara katkıda bulunmuş olabilir." Beyaz Saray, örneğin pazar günü Washington'daki bir etkinlik sırasında 79 yaşındaki Trump'ın taktığı bandajlar görülmeden önce de bu açıklamayı yapmıştı.

ABD'nin en yaşlı seçilmiş başkanı olan Trump için sağlık hassas bir konu. Demokrat selefi Joe Biden'ı bunama hastalığından muzdarip olmakla ve bu nedenle yönetmeye uygun olmamakla suçladı.

Trump, salı akşamı Truth Social’deki hesabından yaptığı öfkeli paylaşımda, sağlığıyla ilgili medya haberlerini "kışkırtıcı ve muhtemelen vatana ihanet" olarak nitelendirdi.

Trump'ın sağlığı, bir dizi etkinlikte uyanık kalmakta zorlandığı görülmesinin yanı sıra, ekim ayında ek tıbbi testlerin bir parçası olarak MR çektirmesiyle de mercek altına alındı.


Hegseth ve Japon mevkidaşı: Çin'in eylemleri bölgesel barışa hizmet etmiyor

ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth (Reuters)
ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth (Reuters)
TT

Hegseth ve Japon mevkidaşı: Çin'in eylemleri bölgesel barışa hizmet etmiyor

ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth (Reuters)
ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth (Reuters)

Tokyo bugün yaptığı açıklamada, Japonya Savunma Bakanı Shinjiro Koizumi ve Amerikalı mevkidaşı Pete Higseth'in bölgedeki güvenlik konusunu görüşmek üzere yaptıkları telefon görüşmesinde, Çin'in son eylemlerinin "bölgesel barışın sağlanmasına yardımcı olmadığı" konusunda mutabık kaldıklarını duyurdu.

Japonya Savunma Bakanlığı yaptığı açıklamada, iki bakanın "6 Aralık'ta Çin askeri savaş uçakları tarafından Japonya Öz Savunma Kuvvetleri uçaklarının hedef alındığı radar kilitleme olayı da dahil olmak üzere, Hint-Pasifik bölgesindeki kötüleşen ciddi güvenlik durumu hakkında samimi görüş alışverişinde bulunduğunu" belirtti.

Açıklamada, Başbakan Sanae Takaichi'nin geçen ay Tayvan hakkındaki açıklamalarının ardından Japonya ve Çin arasında yaşanan anlaşmazlık ortamında, iki bakanın "Çin'in eylemlerinin bölgesel barış ve istikrara katkıda bulunmadığı gerekçesiyle, bölgesel gerilimleri tırmandırabilecek her türlü eylemden ciddi endişe duyduklarını" ifade ettikleri belirtildi.