Güney Kore-ABD istihbaratı: "Kuzey Kore nükleer silah için plütonyum çıkarıyor"https://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/4586921-g%C3%BCney-kore-abd-istihbarat%C4%B1-kuzey-kore-n%C3%BCkleer-silah-i%C3%A7in-pl%C3%BCtonyum-%C3%A7%C4%B1kar%C4%B1yor
Güney Kore-ABD istihbaratı: "Kuzey Kore nükleer silah için plütonyum çıkarıyor"
"Yeni bir bomba testi ihtimal dışı değil"
Kuzey Kore'nin başkenti Pyongyang'ın 100 kilometre kuzeyindeki Yongybyon nükleer santrali, 2006-2017'deki bomba denemelerinde de gündeme gelmişti (Reuters)
Güney Kore-ABD istihbaratı: "Kuzey Kore nükleer silah için plütonyum çıkarıyor"
Kuzey Kore'nin başkenti Pyongyang'ın 100 kilometre kuzeyindeki Yongybyon nükleer santrali, 2006-2017'deki bomba denemelerinde de gündeme gelmişti (Reuters)
ABD ve Güney Kore istihbaratı, Kuzey Kore'nin nükleer silah üretmek için plütonyum çıkardığını öne sürdü.
Güney Korenin muhafazakar Donga Ilbo gazetesinin haberinde, Pyongyang yönetiminin Yongbyon nükleer santralinin faaliyetini durdurduğu yazıldı.
Haberde, Washington ve Seul yönetiminin istihbarat değerlendirmesinde, 5 megavatlık nükleer santralde kullanılan yakıt çubuklarının, yeniden işlemden geçirilmesi için çıkarıldığı ileri sürüldü.
Nükleer silah üretiminde kullanılacak plütonyum çıkarılmadan önce, santralde kullanılan yakıt çubukları yeniden işlemden geçiriliyor.
Seul yönetiminden kimliğini paylaşmayan bir yetkili, gazeteye yaptığı açıklamada, "Güney Kore ve ABD, bunun nükleer silah üretimi için gerekli plütonyumun elde edilmesi amacıyla başlatılan bir yeniden işleme çalışması olduğunu düşünüyor" dedi.
Güney Kore Dışişleri Bakanlığı veya Savunma Bakanlığı, Birleşik Krallık merkezli haber ajansı Reuters'ın yorum talebine yanıt vermedi.
Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, 7 Eylül'de nükleer saldırı düzenleyebilen bir denizaltıyı tanıtmıştı.
Ayrıca Seul merkezli Daily NK gazetesi, ağustostaki haberinde Kuzey Kore'nin nükleer silah programını geliştirmek için Rusya'yla görüşme halinde olduğunu öne sürmüştü.
Kuzey Kore geçen ay ülkesinin nükleer devlet statüsünü anayasaya ekleyerek, bunu değiştirilmez hale getirmişti. Ayrıca çıkarılan yeni yasa gereği nükleer silahların caydırıcılık amacıyla kullanılmasının önü açılmıştı.
2006-2017'de 6 kez nükleer silah denemesi yapan Pyongyang yönetiminin, 7'inci bir testi daha yapabileceği düşünülüyor.
Donga Ilbo'ya konuşan Güney Koreli bir yetkili, Pyongyang yönetiminin nükleer silah denemesi yapmasının ihtimal dışı olmadığını savundu.
Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol ise geçen haftaki açıklamasında, "Nükleer silah kullanırsa Kuzey Kore rejimini sona erdiririz" demişti.
ABD'nin İran'a saldırısı, Tahran’ın nükleer silah edinme çabalarını güçlendirecek mi yoksa engelleyecek mi?https://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5158377-abdnin-i%CC%87rana-sald%C4%B1r%C4%B1s%C4%B1-tahran%E2%80%99%C4%B1n-n%C3%BCkleer-silah-edinme-%C3%A7abalar%C4%B1n%C4%B1-g%C3%BC%C3%A7lendirecek-mi
ABD'nin İran'a saldırısı, Tahran’ın nükleer silah edinme çabalarını güçlendirecek mi yoksa engelleyecek mi?
ABD Başkanı Donald Trump ve İran Dini Lideri Ali Hamaney (AFP)
Herhangi bir ülkenin nükleer silah sahibi devletler kulübüne girmesinin üzerinden neredeyse yirmi yıl geçti. ABD Başkanı Donald Trump, geçtiğimiz hafta sonu İran'ın üç nükleer tesisini bombalayarak bu kapıyı kapalı tutma sözü verdi.
Trump'ın önleyici saldırısının, özellikle de saldırıdan ve ardından gelen kırılgan ateşkesten bu kadar kısa bir süre sonra, ülkeleri nükleer silah edinmekten caydırmada başarılı olup olmayacağını tahmin etmek zor. Ancak İran ve diğer ülkelerin, Beyaz Saray'ın amaçladığından çok farklı bir sonuca varacaklarına dair endişeler artırıyor.
Nükleer bomba sahibi olan son ülke Kuzey Kore daha önce hiç böyle bir saldırıyla karşılaşmamıştı. Nükleer programını sökme taleplerine yıllarca karşı koyduktan sonra Kuzey Kore artık büyük ölçüde kabullenilmiş durumda. Trump, Kuzey Kore lideri Kim Jong-un ile dostane mesajlar paylaştı ve bir anlaşma müzakere etmek için onunla iki kez görüştü.
Eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde İran'la müzakerelerde bulunan silah kontrol uzmanı Robert J. Einhorn New York Times'a verdiği demeçte, “İran'ın küçük bir nükleer cephaneliğe sahip olma riski geçen haftaki olaylardan önce olduğundan daha yüksek” dedi. Einhorn, İran'ın nükleer bomba üretmek için acele etse bile büyük engellerle karşılaşacağını, özellikle de ABD ve İsrail'in böyle bir hamleyi tespit etmeleri halinde tekrar saldıracaklarını bildiğini söyledi.
Yine de nükleer silah sahibi süper güçlerin (ABD, Rusya ve Çin) komşularına karşı giderek daha güvenilmez ve hatta saldırgan olduğu bir dünyada nükleer silahların yayılmasının mantığı büyük önem taşıyor. Analistler, nükleer silah sahibi olmayan devletlerin İran'ın durumunu izlediklerini ve bundan ne gibi dersler çıkarmaları gerektiğini hesapladıklarını söylüyorlar.
Kuzey Kore'yi nükleer programından vazgeçirmek için 2007 ve 2008 yıllarında Pyongyang'la uzun süren ve başarısızlıkla sonuçlanan görüşmeleri yürüten Christopher R. Hill, “Kuzey Kore kesinlikle nükleer silahlara sahip olduğu günden pişmanlık duymuyor” dedi.
Hill, nükleer bombanın cazibesinin ABD'nin müttefikleri için daha da güçlendiğini, ancak şimdi karşılarında ittifakları ‘Önce Amerika’ vizyonuyla uyumsuz gören Trump'ın olduğunu söylüyor. Demokrat ve Cumhuriyetçi başkanlar döneminde Güney Kore, Irak, Polonya ve Sırbistan'da ABD büyükelçisi olarak görev yapan Hill şu ifadeleri kullandı: “Amerikan nükleer şemsiyesini üstlenme konusunda çok temkinli olurdum. Japonya ve Güney Kore gibi ülkeler ABD'ye güvenip güvenemeyeceklerini sorguluyorlar.”
Yeni seçilen Devlet Başkanı Lee Jae-myung'un Kuzey Kore ile ilişkileri geliştirme sözü vermesine rağmen Güney Kore'de nükleer silahların geliştirilmesine yönelik destek arttı. Eski ABD Başkanı Joe Biden 2023 yılında, kısmen kendi nükleer silah yeteneklerini geliştirmek isteyen Güney Koreli siyasetçi ve bilim adamlarını engellemek amacıyla, Seul'ü ABD ile nükleer planlamaya daha fazla dahil etmek için bir anlaşma imzaladı.
İsfahan'daki bir nükleer tesis, 20 Kasım 2004 (Arşiv – AFP)
Japonya'da kamuoyu, ABD'nin 1945'te Hiroşima ve Nagazaki'ye attığı atom bombalarının bir mirası olarak uzun süredir nükleer silahsızlanmadan yana. Ancak Japonya, bazı NATO ülkelerinin yaptığı gibi, ABD'nin nükleer silahlarını kendi topraklarında depolamayı tartışmaya başladı. Eski Başbakan Şinzo Abe, Ukrayna'nın Sovyet döneminden kalma bombalarının bir kısmını saklamış olması halinde Rus işgalini önleyebileceğini söyledi.
Rusya-Ukrayna çatışmasının başlarında Devlet Başkanı Vladimir Putin'in taktik nükleer silah kullanma tehditleri, Biden yönetiminin Ukrayna ordusunu ne kadar agresif bir şekilde silahlandıracağı konusunda tereddüt etmesine yol açtı. Bu aynı zamanda diğer revizyonist güçlerin komşularını korkutmak için ‘nükleer şantaj’ kullanabileceklerine dair korkuları da derinleştirdi.
Ukrayna'dan çıkarılacak ders şu olabilir: “Eğer nükleer silahlarınız varsa, onları elinizde tutun. Henüz sahip değilseniz, özellikle de müttefikiniz olarak ABD gibi güçlü bir savunucunuz yoksa ve büyük bir ülkeyle savaşa yol açabilecek bir anlaşmazlığınız varsa, nükleer silah edinin.”
ABD saldırılarının ardından İran'ın orta kesimindeki İsfahan uranyum zenginleştirme tesisi (AFP)
Ancak bölgesel silahlanma yarışına dair tüm tahminlere rağmen bu henüz gerçekleşmedi. Uzmanlar bunun, nükleer silahların yayılmasını önleme politikalarının başarısının yanı sıra nükleer silah edinmeye çalışan devletlerin çalkantılı geçmişinin de bir kanıtı olduğunu ifade ediyor.
New York Times'a göre Irak, Suriye ve Libya'nın nükleer silah edinmeye yönelik programları diplomasi, yaptırımlar ya da askeri güç yoluyla ortadan kaldırıldı. Muammer Kaddafi, halk ayaklanmasının ardından NATO destekli bir askeri operasyonla hükümetinin devrilmesinden sekiz yıl sonra, 2003 yılında kitle imha silahlarından vazgeçti.
İran'ın bomba yapmaktan kaçınırken agresif bir şekilde uranyum zenginleştirme stratejisi de sonunda onu korumadı. Clinton ve Obama yönetimlerinde silah danışmanı olarak görev yapan ve Brandeis Üniversitesi'nde Crown Ortadoğu Çalışmaları Merkezi Direktörü olan Gary Samore şunları söyledi: “Her ne kadar insanlar İran'ı bir deneme tahtası olarak görse de, Trump stratejisinin askeri bir saldırıya karşı garanti olmadığını gösterdi… İsrail ve ABD'nin İran'a yönelik saldırılarının diğer ülkelerin hesaplarını nasıl etkileyeceğini belirlemek için henüz çok erken. Bu iş nasıl bitecek? Bir anlaşmayla mı sona erecek yoksa İran nükleer silah peşinde koşmaya devam mı edecek?”
Nükleer silahların yayılması uzmanları doğaları gereği endişeli. Ancak bazıları geçtiğimiz hafta yaşanan olaylarda bir umut ışığı bulmaya çalışıyor. Einhorn, Trump'ın nükleer silah sahibi bir İran'ı bombalama tehdidini hayata geçirerek, kendi nükleer kaygılarıyla yüzleşen ABD'nin müttefiklerine güven verici bir mesaj gönderdiğini söyledi. Einhorn, “Moskova, Pyongyang ve Pekin'de sadece ABD ordusunun erişim ve kabiliyetini değil, aynı zamanda Trump’ın bu kabiliyeti kullanma konusundaki istekliliğini de gördüler” şeklinde konuştu.
Diğer yandan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), ABD saldırısından sonraki ilk saatlerde ABD tarafından saldırıya uğrayan üç İran nükleer tesisinin dışındaki radyasyon seviyelerinde herhangi bir artış tespit etmediğini açıkladı.
