Hem İsrail'de hem de Ukrayna'da ABD nüfuzunun sınırları neler?

Bu iki çatışmanın sonuçları, uluslararası diplomasinin karmaşıklığı, çatışma çözümü ve ABD'nin dünya sahnesindeki rolüyle boğuşan Başkan Biden'ın mirasını büyük ölçüde şekillendirecek

ABD başkanlarının İsrail üzerinde sandıkları nüfuza sahip olmadıklarını fark ettikleri uzun bir geçmişi var (Reuters)
ABD başkanlarının İsrail üzerinde sandıkları nüfuza sahip olmadıklarını fark ettikleri uzun bir geçmişi var (Reuters)
TT
20

Hem İsrail'de hem de Ukrayna'da ABD nüfuzunun sınırları neler?

ABD başkanlarının İsrail üzerinde sandıkları nüfuza sahip olmadıklarını fark ettikleri uzun bir geçmişi var (Reuters)
ABD başkanlarının İsrail üzerinde sandıkları nüfuza sahip olmadıklarını fark ettikleri uzun bir geçmişi var (Reuters)

Bir aydan fazla bir süredir, Hamas hareketinin İsrail'e karşı gerçekleştirdiği saldırı ve ardından İsrail'in Gazze'de intikam amaçlı askeri operasyonlarının ardından ve Ukrayna'daki savaşın 20 ayı sonrasında, ABD Başkanı Joe Biden, hem Filistin-İsrail çatışması hem de Ukrayna savaşı gibi uluslararası iki çatışma karşısında etkisinin sınırlı olduğu gerçeğiyle karşı karşıya kalıyor.

Bu çatışmalar, Biden'ın başkanlık dönemini önemli ölçüde etkiliyor.

İsrail meselesinde, ABD menşeili New York Times gazetesine göre, son iki haftadır Biden yönetimi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu Gazze'de "insani ateşkese" izin vermeye ve sivil kayıpları önlemek için daha fazla çaba göstermeye teşvik etmeye devam ediyor.

ABD'nin İsrail'e verdiği yıllık 3,8 milyar dolarlık askeri yardımının, Netanyahu'nun kararlarını etkilemek için yeterli etki yaratmasını umuyordu.

Ancak bu olmadı ve Netanyahu, 7 Ekim'de meydana gelenlere karşı "en büyük intikam" olarak nitelendirdiği şeyde kararlılığını sürdürüyor.

Ancak Ukrayna'daki durum da aynı derecede karmaşık. Ukrayna'nın en üst düzey askeri komutanı Valeriy Zaluzhnyi, durumu çatışmanın taraflarının büyük bir ilerleme kaydedemediği veya askeri operasyonlarda herhangi bir başarı elde edemediği "durgunluk" olarak nitelendirdi.

Ancak buradaki endişe, General Zaluzhnyi'nin açıkça durgunluğu kabul etmesinin olumsuz sonuçlara yol açabileceğidir.

Bu, Cumhuriyetçileri Ukrayna'daki savaş için önemli miktarda fon sağlamaya ikna etmeyi zorlaştırabilir. Eğer bir çıkmaza girdiğine inanırlarsa, bir çatışmaya kaynak ayırmaya daha az istekli olacaklar.

Ek olarak, bu durgunluğun devamının Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i mevcut duruma tutunmaya ve gelecekteki ABD başkanlık seçimlerine kadar uzatmaya teşvik edeceğinden korkuluyor.

Donald Trump'ın seçilmesi veya herhangi bir başka Cumhuriyetçinin seçilmesi durumunda, ABD'nin Ukrayna'ya verdiği desteği azaltması veya çekmesini umut ediliyor.

Gazeteye göre, Başkan Biden, bu iki çatışmayla başa çıkmak için zor bir durumda bulunuyor.

Bir yandan ABD, İsrail'in en güçlü müttefikidir ve diğer yandan Ukrayna'nın özgür ve bağımsız bir devlet olarak kalmasının en büyük umududur.

Bu nedenle, Başkan Biden'ın siyasi mirası, bu ülkelerin çatışmalarına nasıl tepki vereceği ve bu çatışmaların nasıl sona ereceğiyle bağlantılı.

Gazeteye göre, Biden, dış politikada uzun bir geçmişi olan, demokrasiyi kargaşa, terör ve diktatörlük güçlerine karşı savunmaya yönelik derin bir tutku ve bağlılığa sahip bir lider.

Aynı zamanda karmaşık çatışmalara doğrudan Amerikan askeri müdahalesinin getireceği tehlikelerin tamamen farkında olan temkinli bir oyuncudur. 

Gazete Gazze'deki ateşkesteki rolü hakkında, Demokrat Partili Temsilci Seth Moulton'ın, "ABD başkanlarının, İsrail üzerinde sahip olduklarını düşündükleri kadar nüfuzları olmadığını fark etmelerinin uzun bir tarihi var" dediğini aktardı.

Habere göre Moulton, "Aynı şey Ukrayna için de geçerli, çünkü sonuçtan büyük çıkarlarımız olsa bile bu her şeyden önce onların mücadelesi" dedi.

Gazete, ABD'nin bu iki çatışmaya karşı yaklaşımının, her iki ülkeye de önemli miktarda silah ve istihbarat bilgisi sağlamaktan ibaret olduğunu gördü.

Ancak, kararlar ve askeri stratejiler öncelikle ilgili ülkeler tarafından veriliyor. Bu, ABD'yi alışılmadık bir konuma sokuyor.

ABD, Gazze'deki geniş tünel ağlarıyla veya Rus savunma hatlarını aşmakla nasıl başa çıkılacağı konusunda tavsiye ve destek sağlayabilir, ancak karar verme sürecinin ve onu takip eden sonuçların dışında kalması gerekiyor. 

Gazze'deki sivillerin ölümünden ABD'nin sorumlu tutulmasını reddetmesine ve silah tedarikini kurbanların ölümüyle ilişkilendirmeyi reddetmesine rağmen, bu konuda Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü John Kirby, "Bu onların savaşı" dedi.

Ancak gazete, Netanyahu'nun ateşkesi ve insani yardım dağıtımını kategorik olarak reddetmesinin hem cumhurbaşkanı hem de dışişleri bakanının maruz kaldığı şoka dikkat çekti. 

Gazete, İsrail savaş hükümetinin, şehirlerde savaşırken sivil kayıpları en aza indirmenin yolları konusundaki ABD askeri tavsiyelerine, ellerinde bulunan silahlarla savaştıklarını söyleyerek yanıt verdiğini yazdı.

Bu silahlar, bin ve 2 bin ritl (450 ila 900 kilogram) ağırlığındaki bombalar ve herhangi bir askeri cephanede bulunan en büyük bombalardan bazıları olarak kabul ediliyor.

Gazete, ABD'nin İsrail'e çok daha küçük, tünelleri delmeye daha uygun ve büyük miktarda ikincil hasara neden olmayan bombalar göndermeye çalıştığına da dikkat çekti.

Ukrayna'ya doğru kuzeye dönersek, Biden yönetiminin karşı karşıya olduğu zorluk orada farklı görünüyor.

Burada mesele, Başkan Biden'ın maruz kaldığı baskı ve eleştirilerin, Ukrayna'ya büyük askeri yardımlar sunmayı destekleyen solcu siyasetçilerden değil, sağcı ve muhafazakarlardan gelmesi.

Bu, özellikle ABD yardımlarının etkinliği ve atılması gereken sonraki adımlar göz önüne alındığında geçerli. General Zaluzhnyi'nin cephede donma olduğunu kabul etmesi, yardımların anlatısını daha da karmaşıklaştırdı ve bunun gelecekteki finansman kararlarını etkileyebileceği ihtimali var.

Gazete, Ukrayna'daki savaşlarda bir çıkmaz olduğu söylentisinin, Ukrayna'nın talep ettiği tüm silah türlerini sağlama konusundaki ABD garantisine rağmen olduğunu bildirdi.

Bu silahlar arasında, Biden'ın uzun süredir kırmızı çizgileri aşacağı ve Rusya'yı nükleer silah kullanmaya zorlayacağı korkusuyla göndermeyi reddetmeye çalıştığı ATACMS uzun menzilli füze sistemleri de yer alıyor. Ancak bunlar da önemli bir fark yaratmadı.

Gazete, Başkan Biden'ın şu anda Ukrayna cephesindeki durum nedeniyle ortaya çıkan eleştirileri ve hayal kırıklıklarını ele almaya çalıştığını ifade etti.

Bu eleştiriler, milyarlarca dolarlık silah, yardım ve istihbarat desteğinin basitçe Rus ordusuna karşı başarısız olduğu algısının artması tarafından besleniyor.

Son olarak, Başkan Biden'ın İsrail ve Ukrayna'nın bu çatışmalarda kullandığı stratejiler üzerindeki etkisinin beklenenden daha sınırlı olduğu görülüyor.

Bununla birlikte, ABD, her iki ülkeyle de derin müttefikliklerinden dolayı bu çatışmalarla karmaşık bir şekilde bağlantılı.

Bu iki çatışmanın sonuçları, uluslararası diplomasinin karmaşıklığı, çatışma çözümü ve ABD'nin dünya sahnesindeki rolüyle boğuşan Başkan Biden'ın mirasını büyük ölçüde şekillendirecek.

Independent Arabia  - Independent Türkçe



İki BM yetkilisi Suriye'ye ilişkin endişelerini Güvenlik Konseyi'ne taşıdı

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen Cenevre'den video konferans yoluyla New York'taki Güvenlik Konseyi üyelerine seslendi. (BM)
BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen Cenevre'den video konferans yoluyla New York'taki Güvenlik Konseyi üyelerine seslendi. (BM)
TT
20

İki BM yetkilisi Suriye'ye ilişkin endişelerini Güvenlik Konseyi'ne taşıdı

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen Cenevre'den video konferans yoluyla New York'taki Güvenlik Konseyi üyelerine seslendi. (BM)
BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen Cenevre'den video konferans yoluyla New York'taki Güvenlik Konseyi üyelerine seslendi. (BM)

İki Birleşmiş Milletler (BM) yetkilisi, Güvenlik Konseyi üyelerini Suriye'de Devlet Başkanı Beşşar Esed rejiminin devrilmesinin ardından yaşanan geçiş sürecine eşlik etmeye çağırdı. Yetkililer, Heyetu Tahriru’ş-Şam (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera başkanlığındaki geçici yetkililerin bazı hükümler konusunda ‘çekincelerini dile getirmelerine’ rağmen, 2254 sayılı kararın gereklerine bağlı kalmanın önemini vurguladılar.

İki BM yetkilisi, İsrail'in askeri operasyonlarına ilişkin korkuların arttığı ve DEAŞ'ın mevcut durumdan faydalanma ihtimalinin bulunduğu bir ortamda, ‘kapsamlı bir geçiş sürecinin sağlanamamasının yeniden huzursuzluğa yol açabileceği’ uyarısında bulundu.

Suriye konulu oturumunu dün gerçekleştiren Güvenlik Konseyi, biri BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen'in siyasi durum, diğeri de BM İnsani İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı ve Acil Yardım Koordinatörü Tom Fletcher'ın Esed rejiminin çöküşünden bir ay sonra Suriye'deki insani durumla ilgili olmak üzere iki brifingini dinledi.

sdefrt5
BM İnsani İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı ve Acil Yardım Koordinatörü Tom Fletcher, Güvenlik Konseyi üyelerini Suriye konusunda bilgilendirdi. (BM)

Pedersen başlangıçta Güvenlik Konseyi üyelerine Suriye'deki son gelişmeler ve bir dizi silahlı grubun lağvedilmesi ve birleşik Suriye ordusuna entegre edilmesi için anlaşmalar yaptığını duyuran Ahmed eş-Şera liderliğindeki geçici yetkililerle olan temasları hakkında bilgi verdi. Geçici yetkililerin, geçiş sürecini müzakere etmek üzere farklı siyasi ve mezhepsel güçleri bir araya getirecek ulusal diyalog kongresi düzenlemeyi planladıklarını duyurduklarını kaydetti. Medyada kongrenin bu ay içinde düzenlenebileceğine dair haberler yer alsa da Dışişleri Bakanı Esad Hasan eş-Şeybani daha fazla zamana ihtiyaç olduğunu belirterek, Suriye halkının en geniş şekilde temsil edilmesini sağlayacak bir hazırlık komitesinin oluşturulması için hazırlıkların sürdüğünü söyledi. Pedersen ayrıca, eş-Şeybani ve Savunma Bakanı Murhaf Ebu Kasra’nın, ‘Suriye'nin istikrarı, güvenliği ve ekonomik iyileşmesine’ destek sağlamak ve seçkin ortaklıklar kurmak amacıyla Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Ürdün'e diplomatik ziyaretlerde bulunduğunu belirtti.

6 kilit nokta

Pedersen, altı kilit nokta sıraladı. Bunlardan ilki, ‘geçici yetkililerin otoritelerini yapılandırma ve güçlendirme çalışmalarına devam etmeleridir’. İkincisi, ‘kıyı bölgesi, Humus ve Hama başta olmak üzere, aşağılayıcı ve onur kırıcı muameleleri de içeren şiddet olaylarına ilişkin çok sayıda rapor’ dahil olmak üzere, ‘geçici yetkililerin kontrolü altındaki bölgelerdeki istikrarsızlık işaretleridir.’ Üçüncüsü, ‘Suriye'nin egemenliği, birliği ve toprak bütünlüğüne yönelik gerçek tehditler’ arasında ‘çatışmanın devam ettiği (geçici makamların kontrolü dışındaki) geniş alanlarla’ ilgilidir. “Kuzeydoğu ve Halep şehrinin bazı bölgeleri Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ve YPG’nin kontrolü altında kalmaya devam ediyor. Özellikle SDG ve Suriye Milli Ordusu (SMO) arasında çatışmalar ve karşılıklı topçu ateşi yaşanıyor” diyen Pedersen, ‘tüm diyalog kanallarının geliştirilmesi ve desteklenmesi, tüm tarafların askeri çatışma olmaksızın ileriye dönük bir yol bulması’ çağrısında bulundu. Pedersen, ‘İsrail'in 1974 tarihli Ayrılma Anlaşması’nı ihlal ederek, ayrılma bölgesi dışında da devam eden askeri varlığı ve faaliyetlerinden duyduğu derin endişeyi’ dile getirerek, ‘Suriye'nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne yönelik saldırıların sona ermesi gerektiğini’ bildirdi. Pedersen ayrıca, ‘DEAŞ'ın devam eden faaliyetleri ve bazı bölgelerdeki güvenlik istikrarsızlığından faydalanmaya çalışabileceğine dair korkular nedeniyle, büyük bir endişe kaynağı olmaya devam ettiğini’ vurguladı.

Dördüncü noktada, ‘Suriye halkının acil insani ihtiyaçlarına’ vurgu yaptı. Beşinci maddede ise ‘siyasi geçiş sürecinde izlenecek yolun belirsiz olduğunu, ancak üzerine inşa edilecek olumlu unsurlar bulunduğunu’ vurguladı. “Ancak Suriyeliler tarafından dile getirilen bazı endişe noktaları da var” diyen Pedersen, bunlara ‘anayasal süreçten önce devletin doğasına ilişkin pozisyonların ifade edilmesi ya da güvenlik sektörü veya eğitim gibi alanlarda uzun vadeli siyasi kararlar alınması’ gibi konuları da ekledi. Pedersen, “Bazı Suriyeliler, özellikle kapsayıcılığın vurgulanması ve geçiş sürecinin şekillendirilmesine geniş bir yelpazedeki Suriyelilerin dahil edilmesi ihtiyacı açısından, geçici yetkililerden olumlu sinyaller aldı (...) Aynı zamanda, herhangi bir ulusal diyalog kongresinin zamanlaması, çerçevesi, hedefleri ve prosedürlerinin yanı sıra katılım kriterleri ve temsil dengesi açısından katılım konusunda endişeler duyduk” dedi.

Altıncı noktada ise 2254 sayılı kararda ortaya konan ilkeler doğrultusunda ‘şu ana kadar ifade edilen önemli fikir ve adımların nasıl geliştirilebileceği ve inandırıcı ve kapsayıcı bir siyasi geçiş için nasıl başlatılabileceği konusunda geçici makamlarla birlikte çalışmaya hazır olduğunu’ vurguladı. Bununla birlikte, ‘Suriye geçici makamlarının 2254 sayılı kararın geçerliliğinin devamına ilişkin çekincelerini dile getirdiklerini’ kaydederek kararın gözden geçirilmesi çağrısında bulundu. ‘Geçici makamları endişeleri konusunda diyaloğa girmeye teşvik ettiğini’ vurgulayan Pedersen, ‘kapsamlı bir geçişin sağlanamamasının yeniden iç huzursuzluğa yol açabileceği’ uyarısında bulundu.

Desteğe ihtiyaç var

Fletcher, ülkedeki vahim insani durum ve insani yardım kuruluşlarının ülke genelinde yardım ulaştırma çabaları hakkında genel bir değerlendirme yaptı. Suriye'deki insani durumun son haftalardaki göreceli istikrara rağmen ‘trajik olmaya devam ettiğini’ belirten Fletcher, “Temel hizmetlerin yeniden inşa edilmesi gerekiyor. Sivillerin korunmaya ihtiyacı var. Birçoğu zorlu kış koşullarıyla karşı karşıya olan 620 binden fazla insanın yerlerinden edilmiş olması nedeniyle sivillerin korunması son derece önemlidir” dedi.

Fletcher, Güvenlik Konseyi'nden ‘uluslararası insani hukuka saygı gösterilmesi ve insani yardım kuruluşlarının serbestçe faaliyet gösterebilmesi için güvenceleri desteklemesini’, ayrıca ‘uzun vadeli destek için finansmanı arttırmasını’ ve ‘yaptırımların komşu ülkelerden gelen insani yardım ve desteği engellememesini’ istedi.

Üyelerin pozisyonları

Güvenlik Konseyi üyeleri Pedersen'in çabalarını ve BM'nin ‘geçiş sürecini ve 2254 sayılı kararda belirtilen ilkeleri kolaylaştırma’ rolünü desteklediklerini ifade ettiler. Bazı üyeler ise ülkenin bazı bölgelerinde, özellikle de kuzeyde devam eden çatışmalardan duydukları endişeyi dile getirerek, farklı askeri gruplar arasındaki gerginliklerin ele alınması, sükûnetin sağlanması, ülke çapında ateşkes üzerinde anlaşmaya varılması, yargısız infaz ve misillemelere ilişkin ‘rahatsız edici raporlar’ karşısında dini ve etnik azınlıklar da dâhil olmak üzere sivillerin korunması çağrısında bulundu.

Güvenlik Konseyi üyeleri ayrıca, Suriye'de terörle mücadelenin önemini ve DEAŞ ile diğer terörist grupların yeniden güçlenmesinin önlenmesi gerektiğini vurguladılar. Bazı üyeler, ‘Suriye'nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesini’ talep ederek, İsrail'in devam eden hava saldırılarını kınadı.