Sudan'da silahlı hareket liderlerinden orduya destek açıklaması

Sudan'da hükümetle 2020'de barış anlaşması imzalayan silahlı hareketlerden Adalet ve Eşitlik Hareketi ile Sudan Kurtuluş Hareketi, orduyla nisan ortasından beri çatışan Hızlı Destek Kuvvetlerine (HDK) karşı olduklarını açıkladı

(AA)
(AA)
TT

Sudan'da silahlı hareket liderlerinden orduya destek açıklaması

(AA)
(AA)

Maliye Bakanı Cibril İbrahim liderliğindeki Adalet ve Eşitlik Hareketi ve Darfur Bölgesi Başkanı Mini Arko Minawi liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi, "Cuba Barış Anlaşması'nı İmzalayan Hareketler-Darfur Hattı" adıyla düzenledikleri basın toplantısı sonrası ortak bildiri yayımladı.

Bildiride "Hartum'dan Kurdufan'a, ardından Darfur'a kadar uzanan savaş, genişleyerek Sudan'ın diğer bölgelerini de içine aldı ve ülkenin bölünmesi kapıya dayandı. Bu nedenle HDK milisleri, ona bağlı yabancı milisler ve paralı askerlerin yürüttüğü ülkeyi parçalama ve bölme projesine karşı durma kararı aldık." ifadeleri kullanıldı.

Savaşla Sudan'ın tüm bileşenlerinin ortadan kaldırılmak istendiği değerlendirmesi yapılan bildiride, "HDK milislerinin ihlalleri, silahsız vatandaşların ırk temelinde öldürülmesi ve Hartum ve Darfur'un farklı şehirlerinde uydurma suçlar bahanesiyle tehlikeli gözaltı merkezleri açılması şeklinde arttı." denildi.

Bildiride, "İnsan haklarının açıkça ihlal edilmesi nedeniyle tarafsızlıktan ayrıldığımızı ilan ediyor, bu milislerin gerçekleştirdiği ihlalleri şiddetle kınıyor ve bu uygulamalara karşı güçlü direnişimizi ilan ediyoruz." ifadeleri yer aldı.

"Sudan'a karşı yürütülen savaşta HDK'ye destek veren bazı bölge ülkelerine" Sudan'ın işlerine bariz müdahalelerini durdurmaları çağrısında bulunulan bildiride, derhal kalıcı bir ateşkesin sağlanması, Sudan'ın egemenliği ve birliği dikkate alınarak Sudanlı tarafların geliştireceği çözümün desteklenmesi gerektiği vurgulandı.

Ordu Komutanı Burhan'ın görevden aldığı isimlerden bildiriye itiraz

Ulusal basında yer alan haberlere göre, 3 Kasım'da Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan tarafından Egemenlik Konseyi üyeliği görevinden alınan Sivil Demokratik Güçler Oluşumu Başkanı el-Hadi İdris ve Sudan Kurtuluş Güçleri İttifakı lideri Tahir Hacer ile Hayvancılık Bakanlığı görevinden alınan Sudan İttifakı Başkan Yardımcısı Hafız İbrahim Abdunnebi bildiriye itiraz etti.

Kendilerinin de Cuba Barış Anlaşması'na imza atan Darfurlu Silahlı hareketlerin içinde yer aldığını ifade eden İdris, Hacer ve Abdunnebi, söz konusu bildirinin kendilerini bağlamadığını bildirdi.

Sudan'da Aralık 2018'de hayat pahalılığı nedeniyle başlayan halk ayaklanması sonucunda 30 yıllık Ömer el-Beşir iktidarı devrildikten sonra oluşan hükümet, Ekim 2020'de silahlı gruplarla Güney Sudan'ın başkenti Cuba'da barış anlaşması imzalamıştı.

Silahlı hareketler, savaşın başında tarafsız olduklarını iddia etseler de bir kısmı orduya, bir kısmı da HDK'ye yakın görüntü verdi.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.