Hamas hareketinin İsrail’e 7 Ekim’de düzenlediği kapsamlı saldırılarda 239 kişiyi rehin almasının üzerinden 44 gün geçmesine rağmen esir takasında gelişme sağlanmaması İsrail kamuoyunda hayal kırıklığı yaşanıyor. Buna karşılık bazı aileler, esir takas anlaşması yapma yönündeki çabalarını yoğunlaştırdı. Savaş Yönetim Konseyi üyesi Bakanlar Benny Gantz ve Gadi Eizenkot'a, hükümeti bir takas anlaşmasına gitmenin gerekliliği konusunda ikna etme çabalarını iki katına çıkarmaları, bu konuyu öncelikler listesinde en üste koymaları yönünde çağrıda bulundu.
Bu talep, davalarının ihmal edilmesini protesto eden esir ailelerinden oluşan kapsamlı bir heyetin yaptığı toplantı sonrasında kaydedildi. Hükümetin onların acılarını hissetmediğini, ailelerini parçalayacak bir anlaşmanın tamamlanması sürecini engellediğini öne sürdüler. İşin ciddiyetinin farkına varılmadığını vurgulayan aileler, bu seferki rehinelerin savaş sırasında esir alınan askerler değil, esir alınan masum vatandaşlar olduğuna dikkat çekti. Hükümetin bu insanları koruma görevini yerine getiremediğine de değinen aileler, ilki Hamas üyelerinin eline düşmeleri, diğeri ise kurtarılmamaları olmak üzere iki kere cezalandırılmalarının mantıklı olmadığını ifade etti.
Cumartesi ve Pazar gecesi 25 binden fazla İsraillinin katıldığı, beş gün boyunca Tel Aviv’den Kudüs’e yürüyüşün gerçekleştirildiği etkinlikte esirlerin aileleri kapsamlı bir halk desteğiyle karşılandı. Etkinliğe katılanlar, daha sonra ise başka bir etkinliğe katılmak için Tel Aviv'e döndü. Dayanışma amacıyla ülke genelinde 20 farklı alanda protesto gösterileri düzenlendi. Bu gösterilerin bir kısmında savaşı uzatmak ve iktidarda kalmak amacıyla anlaşmayı geciktirmekle suçladıkları Başbakan Netanyahu'nun görevden alınması yönünde talepler yükseldi.
Tel Aviv'deki siyasi kaynaklar, takas anlaşmasına ilişkin taslağın geçtiğimiz Salı günü itibariyle tamamlandığını, ancak İsrail hükümetinin ordunun baskısı altında anlaşmayı onaylamadığını belirtti. O zamandan bu yana hükümetin İsrailli esirler ile ilgilenmediğini düşünen aileler ise çocuklarının hayatının tehlikeye gireceğinden korkuyor.
Kaynaklar, anlaşmanın beklemede olduğunu söylüyor. İki taraf arasında arabuluculuk yapan Katar hükümetinin bir sözcüsü, anlaşmanın tamamlanmasını engelleyen küçük teknik ve lojistik anlaşmazlıkların bulunduğunu söyledi. Hamas, ateşkesin 5 günü boyunca İsrail’e ait insansız hava araçlarının uçmayı bırakmasını talep ediyor. Böylece bir anlaşmaya varılması durumunda esirlerin serbest bırakılması için tahliye edildiği yerin izlemesini engellemek istiyorlar. Bu talebi reddeden İsrail ise bu uçakların askeri operasyonların nasıl durdurulacağını denetlemek için uçtuğunu iddia ediyor. Ancak kaynaklar, anlaşmanın şartları konusunda hükümet ve ordu arasında anlaşmazlıkların olduğunu belirtiyor. Zirâ İsrailliler, zafer işareti ile Filistinli mahkumların İsrail hapishanelerinden serbest bırakılmasını izlemeye dayanamıyor. Ancak ılımlı bakanlar ise rehinelerin hayatlarının bu tür duygulardan daha önemli olduğunu, ailelerin acılarına bir son vermenin bu duyguların bastırılıp mantıklı düşünmeyi gerektirdiğini söylüyor. Ancak radikal sağcılar, Hamas'a boyun eğip ordu karar verene dek savaşı durdurmanın doğru olmadığına inanıyor. Savaşın rehinelerin hayatına mâl olsa dahi sürdürülmesini istiyor.
Kaynakların Şarku’l Avsat’a aktardığına göre, Hamas ilk olarak 5 günlük ateşkese karşılık 53'ü anne ve yabancı esir, 34'ü çocuk olmak üzere 87 esirin serbest bırakılması yönünde bir tutum sergiliyor. İsrail hapishanelerinde aralarında çocukların, kadınların ve kronik hastaların da bulunduğu yaklaşık 200 Filistinli mahkumun serbest bırakılmasını istiyor.
İsrail tarafında ise anlaşmanın Hamas'tan yeni taleplerin gelmesi nedeniyle reddedildiğinden söz ediliyor. İsrail medyası anlaşmanın İsrail savaş kabinesi içindeki anlaşmazlıklar nedeniyle ertelendiğini doğruluyor.
İsrail gazetesi Maariv'in askeri ilişkiler analisti Tal Lev Ram, Pazar günü yaptığı açıklamada, İsrail ordusunun güçlerini Gazze’nin diğer bölgelerine doğru ilerletmeye çalıştığına dikkat çekti. Artık ordu liderliğinin, Gazze’nin güneyinde ilerlemeye devam etme arzusu ile kaçırılanların serbest bırakılmasına yönelik müzakerelerdeki ilerleme arasındaki krizi yönetmesi gerektiğine değinen Ram, “Zaman İsrail'in lehine değil. Bu, Gazze Şeridi'nin kuzeyinde, bilhassa Gazze’de Hamas'a karşı elde edilen askeri başarılarla bağdaşmıyor. Ordu, ateşkesten sonra savaşa devam edebilmeyi garanti altına almak istiyor” ifadelerini kullandı.
Yediot Ahronot gazetesinin askeri analisti Yossi Yehoşua ise Savunma Bakanı Yoav Gallant ve Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi'nin tutumlarını benimsiyor. İkili, esir takası anlaşmasının şartlarını iyileştirmek ve İsrailli esir sayısını artırmak için İsrail'in Gazze’deki saldırısı yoğunlaştırılması, Hamas'ın Gazze’deki lideri Yahya Sinvar'a daha fazla baskı uygulanması gerektiğini vurguluyor. Yehoşua, bu müzakerelerde karar verecek kişinin Sinvar olduğunu itiraf ediyor.
Haaretz gazetesinin askeri analisti Amos Harel, savaş kabinesinde esir takası anlaşmasına dair anlaşmazlıkların olduğuna dikkat çekiyor. Gantz ve Eizenkot'un, İsrail'in esirler arasında kurtarılabilecek olanları bir an önce kurtarmak için bu fırsattan yararlanmak zorunda olduğunu söylediğine değinen Harel, zirâ aksi takdirde hayatları için bariz bir tehlikenin söz konusu olacağını belirtiyor. Gallant ve Halevi ise artık ateşkes için durmanın uygun olmadığını, Hamas üzerindeki askeri baskının yoğunlaştırılması gerektiğini iddia ediyor. Zirâ Sinvar'ın başka tavizler vermesinin ancak bu şekilde mümkün olacağını ifade ediyor. Harel aynı zamanda, “Bu anlaşmazlıkla ilgili nihai bir tutum belirlemeyen Netanyahu, iç siyasi meselelerle meşgul. Bakanlar Itamar Ben Gvir ve Bezalel Smotrich tarafından kuşatılmaktan korkuyor” vurgusunda bulunuyor.
Bir Amerikan siber güvenlik şirketi, Sandworm siber hack grubunun faaliyetlerini tespit etti. (Reuters)
20 Mayıs 2025'te Tahran dışındaki Lar Barajı'nın uydu görüntüsü (Planet Labs - AP)
