Arjantin siyasetinin yeni figürü Javier Milei, geçtiğimiz Pazar günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazandıktan sonra 10 Aralık'ta ülkenin başkanlığını devralacak.
Ekonomik olarak katı bir liberal olarak tanımlanan ve tartışmalı bir isim olan aşırı sağcı Javier Milei, kendini ‘sistem karşıtı’ olarak tanıtıyor. Resmi kısmi sonuçlara göre, oyların yüzde 55,6'sını alarak, Ekonomi Bakanı Sergio Massa'yı geride bıraktı. Massa, demokrasinin 40 yıllık tarihinde eşi benzeri görülmemiş gergin ve belirsiz bir kampanyanın sonunda yenilgisini kabul etti.
Javier Milei, eski başkan Juan Peron'un adını taşıyan merkez sola bağlı sol işçi hareketi Peronist hareketin üyesi olan mevcut başkan Alberto Fernandez'in yerini alacak.
Milei, ekonomik bir şok tedavisi vaat ediyor. İki yıl önce Buenos Aires'ten milletvekili seçilerek siyasete girdi. Kendi partisi La Libertad Avanza'yı (Özgürlük İlerliyor) kurdu ve geleneksel partilerden tamamen ayrı bir yaklaşım izlemek istediğini söylüyor.
Tartışmalı
İngiliz ‘The Guardian’ gazetesinin geçtiğimiz Pazartesi günü yayınladığı bir habere göre, El Loco (Çılgın) olarak bilinen iklim değişikliğini inkar eden popülist Javier Milei, ülkeyi 1976'dan 1983'e kadar yöneten diktatörlük tarafından işlenen rejim tarafından yaklaşık 30 bin kişinin öldürüldüğü tahmin edilen suçlarla ilgili kırk yıllık fikir birliğini sorgulayarak milyonlarca Arjantinliyi kızdırdı. Rapora göre, aşırı muhafazakâr bir Arjantinli kongre üyesi olan Milei'nin cumhurbaşkanı yardımcısı görevini üstlenecek olan Victoria Villarroel ise askeri diktatörlüğün ‘günahlarını’ olabildiğince aza indiriyor.
Milei, kendisini ABD Başkanı Donald Trump ve Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro'nun izinden giden bir lider olarak görüyor. Milei, ayrıca İngiltere'nin eski Başbakanı Margaret Thatcher'a da büyük bir hayranlık duyuyor. Milei, Thatcher'ın 1979-1990 yılları arasında İngiltere'yi yönettiği dönemde, Arjantin'in Falkland Adaları'nı işgal etmesine karşı savaş açmasını da takdir ediyor. Thatcher'ın bu kararı, Arjantin'de askeri rejimin sona ermesine ve Thatcher'ın iktidarda kalmasına yardımcı oldu. Milei, bir cumhurbaşkanlığı tartışmasında, Thatcher'ı ‘insanlığın tarihindeki en büyük liderlerden biri’ olarak nitelendirdi. Milei, Thatcher'ın Berlin Duvarı'nın yıkılmasında ve dolayısıyla komünizmin yenilgisinde önemli bir rol oynadığını düşünüyor. Ancak Milei'nin bu açıklamaları, 1982 Falkland Savaşı'nda Arjantin ordusuna katılan eski askerlerden tepki gördü. Bu askerler, Milei'nin Thatcher'ı övmesini ‘skandal’ olarak değerlendirdi.
Radikal kabine değişikliği
Arjantinli politikacı, seçim programında, gelecekteki hükümetin yapısında köklü değişiklikler önerdi. Bu değişikliklerden biri, eğitim, kadın hakları, çalışma, dayanışma, sağlık ve ulaşım gibi bakanlıkların kaldırılmasıydı.
Milei, ‘kendini savunma hakkı’ ilkesini savunuyor ve Arjantin'de silah satışının serbestleştirilmesini istiyor. Ayrıca, 2020 yılının Aralık ayında Harvard Üniversitesi'nin web sitesine göre ülkede yasal olarak kolaylaştırılan kürtajın yasaklanmasını vaat etti. Milei, ayrıca cinsel ve etnik azınlıkların haklarını savunan herhangi bir politikaya da karşı çıkıyor. Milei'nin tarihsel görüşüne göre, tüm bu adımlarla, Arjantin'in 20. yüzyılın başlarında olduğu gibi dünyanın önde gelen gücü haline gelmesini istiyor. Milei, ayrıca Arjantin vatandaşı olan Papa Francis'e karşı da sert bir muhalif. Milei için Papa Francis, ‘yeryüzündeki kötülüğü’ temsil ediyor ve Papa Francis'i ‘komünizmi empoze etmek istemekle’ suçluyor.
Ekran yıldızı
Javier Milei, 2015 yılında Mauricio Macri'nin sağcı koalisyonunun cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından medya sahnesine çıktı. O sırada Milei, havaalanı hizmetleri konusunda uzmanlaşmış bir şirket olan ‘Aeropuerto 2000’de ekonomi uzmanı olarak çalışıyordu. Macri, bu şirketle olan devlet sözleşmelerini gözden geçirmek istedi, bu nedenle ‘Aeropuerto 2000’in başkanı Martín Eurnekian, Başkan Macri'ye karşı bir televizyon kampanyası yürütmek için Milei'yi işe almaya karar verdi. Ardından aniden, Milei -ki yakın çevresi onu o zamana kadar tamamen mütevazı olarak tanımlıyordu- kameraların önüne çıktı. Milei, isyankâr tavrı nedeniyle kısa sürede medya için ‘iyi bir müşteri’ haline geldi.
Javier Milei, yavaş yavaş, rock yıldızlarının saç modeli, derin ve sert sesi ve televizyon ekranlarındaki heyecanıyla, bir baş belası imajı oluşturdu. Kısa sürede, bu imajdan zevk aldığı anlaşıldı.
Le Figaro'ya göre kişisel hayatı açısından Javier Milei'nin herhangi bir romantik ilişkisi bilinmiyor. Birlikte yaşadığı tek kadın annesi ve kız kardeşi Karina'ydı.
Zor koşullar altında seçim
Javier Milei'nin Arjantin cumhurbaşkanlığına seçilmesi, üçüncü en büyük Latin Amerika ekonomisi (Brezilya ve Meksika'dan sonra) olan ülkedeki zorlu ekonomik koşullarda gerçekleşti. Ülke, şu anda yüzde 143'e ulaşan üç haneli enflasyon oranları, dörtte birinden fazla Arjantinlinin yoksulluk sınırının altında yaşadığı, endişe verici düzeyde borçlar ve para biriminin değer kaybı ile karşı karşıya. Arjantinliler, fiyatların her ay, hatta haftadan haftaya artmasından bıkmış durumda. Asgari ücret 146 bin peso (413 dolar) oldu.
Birçokları için kiralar karşılanamaz durumda. Birçok anne, 2001 yılında Arjantin'de meydana gelen ekonomik krizden sonra olduğu gibi, takas yapmaya başvuruyor.
Buenos Aires Üniversitesi'nin bu yılın başında yayınladığı bir araştırmaya göre, 18-29 yaş arasındaki Arjantinli gençlerin yüzde 68'i, imkân bulursa göç edecek.
Ülke, bütçe ayarlamaları yapması konusunda Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) baskısı altında. Arjantin, IMF’nin 2018 yılında ülkeye sağladığı 44 milyar dolar (40 milyar euro) değerindeki büyük bir krediyi geri ödüyor.
Suriye'nin kuzeydoğusundaki SDG milisleri (AFP)