Ermenistan ve Azerbaycan arasında sınır belirleme müzakereleri yeniden başladıhttps://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/4702501-ermenistan-ve-azerbaycan-aras%C4%B1nda-s%C4%B1n%C4%B1r-belirleme-m%C3%BCzakereleri-yeniden-ba%C5%9Flad%C4%B1
Ermenistan ve Azerbaycan arasında sınır belirleme müzakereleri yeniden başladı
Washington, barış çabalarını ilerletmek için Bakü ile olan anlaşmazlığı aşmaya çalışıyor
TT
TT
Ermenistan ve Azerbaycan arasında sınır belirleme müzakereleri yeniden başladı
Erivan, Ermenistan ve Azerbaycan’ın ortak sınırlarının çizilmesine ilişkin görüşmelere Perşembe günü yeniden başladıklarını duyurdu. Ermeni Komitesi Başkanı Ani Babayan, AFP’ye yaptığını açıklamada, sınırların çizilmesi ile ilgilenen Ermeni ve Azerbaycan komitelerinin "beşinci tur müzakerelere" başladıklarını belirtti.
Babayan, bu komitelere sırasıyla Ermenistan Başbakan Yardımcısı Mhir Grigoryan ve Azerbaycanlı mevkidaşı Şahin Mustafayev'in başkanlık ettiğini söyledi.
Bakü ile Erivan arasında, Bakü'nün Eylül ayında Ermeni ayrılıkçılara yönelik yıldırım saldırısı sonrasında geri aldığı Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesi konusunda onlarca yıldır bir anlaşmazlık yaşanıyor.
Bölgedeki Ermeni nüfusunun neredeyse tamamı, yani kayıtlı 120 bin kişinin 100 binden fazlası Ermenistan'a kaçmak zorunda kaldı. İki ülke arasındaki resmi sınırda da sıklıkla kanlı silahlı çatışmalar yaşanıyor. İki eski Sovyet cumhuriyeti arasındaki barış görüşmelerinde, liderlerinin yıl sonuna kadar kapsamlı bir barış anlaşması imzalama olasılığını duyurmasına rağmen ilerleme kaydedilemedi.
Washington devrede mi?
İki taraf, Washington, Brüksel ve Moskova'nın iki ülke arasındaki ilişkileri normalleştirme çabaları bağlamında Salı günü ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ile barış görüşmelerinin kesintiye uğramasını ele aldı.
Blinken, Salı günü Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile yaptığı telefon görüşmesinde, ABD ile Azerbaycan arasında "kurulu ilişkilere" vurgu yaparken, ilişkideki endişe verici noktalara dikkat çekti. Bu çağrı, Washington ile Bakü arasındaki diplomatik anlaşmazlığın ışığında ABD'yi görüşmelerin merkezine geri getirme girişimi olarak değerlendirildi.
Kasım ayının başlarında ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı James O'Brien, Washington'un Azerbaycan'a bir dizi üst düzey ziyareti iptal ettiğini açıklamış ve Bakü'nün 19 Eylül'de Karabağ'a yönelik bir günlük askeri operasyonunu kınamıştı.
Buna karşılık Azerbaycan, Washington'un önyargılı tutumu nedeniyle bu ay içinde Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılması planlanan Ermenistan ile görüşmelere katılmayı reddetti. Ekim ayında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Avrupa'nın, özellikle de Fransa'nın, Ermenistan'ı destekleme yönündeki son açıklamaları nedeniyle, İspanya'da Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile görüşmeyi reddetti.
Görüşmelere devam
Azerbaycan, Karabağ bölgesini geri adıktan sonra çoğunluğu Ermeni olan yaklaşık 100.000 sakinin çoğu Ermenistan'a kaçtı. Bu da ülkede mülteci krizine yol açtı. Dünya, Dağlık Karabağ'ı Azerbaycan'ın bir parçası olarak tanıyor.
Aliyev, göreli bir rahatlama belirtisi olarak Blinken'e, "ABD'nin son açıklamalarının ve attığı adımların Azerbaycan ile ABD arasındaki ilişkilere ciddi şekilde zarar verdiğini" bildirdi. Ancak iki tarafın O'Brien'ın gelecek ay Azerbaycan'ı ziyaret etmesi konusunda anlaştığını ve Blinken'in Azerbaycanlı yetkililerin ABD'ye yapacağı ziyaret yasağını kaldırma sözü verdiğini kaydetti.
Ayrı bir çağrıda Blinken, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'la da konuşarak "Amerika'nın kalıcı ve makul bir barış anlaşmasına varma çabalarına verdiği desteği" vurguladı.
Hindistan ve Pakistan neden diğer ülkeler gibi savaşmıyor?https://turkish.aawsat.com/d%C3%BCnya/5141148-hindistan-ve-pakistan-neden-di%C4%9Fer-%C3%BClkeler-gibi-sava%C5%9Fm%C4%B1yor
Hindistan ve Pakistan neden diğer ülkeler gibi savaşmıyor?
Hindistan ile Pakistan arasındaki Wagah Sınır Kapısı yakınlarında duran Hindistan Sınır Güvenlik Güçleri (AFP)
AP, Hindistan ve Pakistan arasındaki gerilime dikkat çekerek, iki ülkenin 1947'de İngiltere'den bağımsızlıklarını kazanmalarından bu yana üç büyük çaplı savaşa sahne olduğunu belirtti. İki komşu ayrıca, dünyanın en soğuk ve en yüksek rakımlı savaş alanı olarak tanımlanan bir buzulun tepesindeki çatışma da dahil olmak üzere onlarca çatışmaya tanık oldular.
Son gerginlik, Hindistan'ın Pakistan'ı suçladığı, İslamabad'ın ise herhangi bir dahli olduğunu reddettiği, turistlere yönelik ölümcül bir silahlı saldırının ardından yaşandı.
Hindistan ve Pakistan diğer ülkeler gibi savaşmıyor. Buradaki başat faktör, büyük saldırıları caydırmanın ayırt edici bir aracı ve durum kötüleşse bile çatışmanın kontrolden çıkmayacağının garantisi olan nükleer cephanelikleri.
Keşmir'in Pakistan tarafından yönetilen kısmının başkenti Muzafferabad'da Hindistan saldırıları sonucu yıkılan bir caminin yakınında nöbet tutan askerler (AFP)
Hindistan ve Pakistan neden bu şekilde savaşıyor? Çünkü nükleer cephanelikleri birbirlerini yok edebilecek kapasitede.
Şarku’l Avsat’ın AP’den aktardığına göre konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Pakistanlı güvenlik analisti Seyyid Muhammed Ali şu ifadeleri kullandı: “Pakistan ve Hindistan diğer tarafı defalarca yok etmeye yetecek kadar nükleer silaha sahip. Nükleer silahları, Karşılıklı Garantili İmha (MAD) senaryosu yaratıyor. Her iki ülke de stoklarının boyutunu ve kapsamını diğerine MAD garantisini hatırlatacak şekilde bilinçli olarak geliştirdi.”
Her iki ülke de nükleer kapasitelerini açıklamıyor, ancak her birinin 170 ila 180 arasında kısa, uzun ve orta menzilli savaş başlığına sahip olduğuna inanılıyor. Her iki ülke de bu silahları hedeflerine ulaştırmak için farklı sistemlere sahip.
Ali, cephaneliklerin daha fazla çatışmayı önlemek ve caydırmak için savunma amaçlı bir hamle olduğunu, çünkü ‘iki tarafın da böyle bir savaşı başlatmayı göze alamayacağını ya da bundan bir şey elde etmeyi umamayacağını’ söylüyor.
İlk bakışta öyle gelmeyebilir ama nükleer silahlar karşı tarafa aşırı tepki veremeyeceğini hatırlatır. Ancak cephaneliklerini çevreleyen gizlilik, Pakistan ya da Hindistan'ın nükleer bir ilk saldırıda hayatta kalıp kalamayacağının ve ‘ikinci saldırı kabiliyeti’ olarak adlandırılan misilleme yapıp yapamayacağının belirsiz olduğu anlamına geliyor.
Pakistan'ın Lahor kenti yakınlarında Hindistan saldırısında hasar gören hükümet sağlık ve eğitim kompleksinin yönetim binası önünde duran arama kurtarma görevlileri (Reuters)
Bu kabiliyet, nükleer gerilime yol açabilecek saldırganlığı önleyerek bir düşmanın ilk saldırı yoluyla nükleer bir savaşı kazanmaya çalışmasını engeller. Bu kabiliyet olmadan, teoride, bir tarafın diğerine savaş başlığı fırlatmasını engelleyecek hiçbir şey yoktur.
Keşmir anlaşmazlığın merkezinde
Hindistan ve Pakistan, her birinin bağımsızlığını kazandığı 1947'den bu yana Keşmir üzerinde hak iddia ediyor ve sınır çatışmaları on yıllardır bölgeyi istikrarsızlaştırıyor.
Keşmir, Hindistan yönetimine karşı direnen silahlı isyancıların bulunduğu, iki ülke arasında bölünmüş tartışmalı bir Himalaya bölgesidir.
Her iki ülke de Keşmir'in bir bölümünü kontrol ediyor. Bölge yoğun bir şekilde askerileştirilmiş bir sınırla bölünmüş durumda.
Ezeli rakipler üç savaşlarından ikisini de Keşmir için yapmışlardır.
Birçok Keşmirli Müslüman, isyancıların bölgeyi Pakistan yönetimi altında ya da bağımsız bir devlet olarak birleştirme hedefini destekliyor.
Hindistan kontrolündeki Keşmir'de yaşanan sınır çatışmaları ve militan saldırıları Yeni Delhi'nin İslamabad'a karşı giderek daha sert bir tutum takınmasına ve onu ‘terörizmle’ suçlamasına neden oldu.
Son çatışmada Hindistan, geçen ay gerçekleşen silahlı katliamla bağlantılı olarak Pakistan destekli militanlar tarafından kullanılan yerleri vurarak Pakistan'ı cezalandırdı.
Geleneksel askeri dengesizlik
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'nün (IISS) Askeri Denge Raporu'na göre Hindistan 2025 yılında 74,4 milyar dolar harcamayla dünyanın en büyük savunma harcaması yapan ülkesi ve dünyanın en büyük silah ithalatçılarından biri.
Pakistan ise geçen yıl 10 milyar dolar harcadı. Pakistan, komşusuna kıyasla iki kat daha fazla aktif silahlı kuvvete sahip olan zengin Hindistan'la asla boy ölçüşemez.
Hindistan'ın silahlı kuvvetleri geleneksel olarak Pakistan'a odaklanmış olsa da, mücadele etmesi gereken bir başka nükleer komşusu da Çin. Hindistan, Hint Okyanusu'ndaki deniz güvenliği konusunda giderek daha fazla endişe duyuyor.
Bunlar Pakistan'ın güvenlik modelinde dikkate almak zorunda olmadığı iki faktör.
Pakistan'ın uzun ve dar yapısı, ordunun dış politikadaki büyük rolü ile birleşince silahlı kuvvetlerin hareketli olmasını ve savunmaya öncelik vermesini kolaylaştırıyor.
Tırmanma ve gerilimi azaltma modeli
Ne Pakistan ne de Hindistan diğerine karşı askeri hamlelerini duyurmak için acele etmiyor. Mevcut düşmanlıkların alevlenmesinden de anlaşılacağı üzere, saldırıların ve misillemelerin teyit edilmesi biraz zaman alabilir.
Ancak her ikisi de diğerinin kontrolündeki topraklarda ve hava sahasında operasyonlar yürütüyor.
Bu operasyonlar bazen kontrol noktalarına, tesislere ya da militanlar tarafından kullanıldığı iddia edilen yerlere zarar vermeyi amaçlıyor. Aynı zamanda liderleri kamuoyunun baskısına boyun eğmeye ve yanlış hesaplama potansiyeline sahip bir şekilde karşılık vermeye zorlamak, onları utandırmak veya kışkırtmak da amaçlanıyor.
Bu faaliyetlerin çoğu Keşmir'i Hindistan ve Pakistan arasında bölen Kontrol Hattı boyunca gerçekleşiyor.
Hindistan ile Pakistan arasındaki Wagah Sınır Kapısı yakınlarında duran Hindistan Sınır Güvenlik Güçleri (AFP)
Bu hattın medya ve kamuoyundan büyük ölçüde izole edilmiş olması, saldırı veya misilleme iddialarının bağımsız olarak doğrulanmasını zorlaştırıyor.
Bu tür olaylar, iki ülkenin nükleer kapasiteleri göz önüne alındığında uluslararası endişeleri arttırmakta, dikkatleri Hindistan ve Pakistan'a ve nihayetinde Keşmir üzerindeki rekabet eden iddialarına geri çekmektedir.
Her iki ülkenin de kaynaklar için rekabet etmesini gerektirecek bir durum söz konusu değil
Pakistan'ın muazzam bir maden zenginliği var, ancak Hindistan'ın bundan faydalanmak gibi bir arzusu yok. Hinduların çoğunlukta olduğu Hindistan ile Müslümanların çoğunlukta olduğu Pakistan arasında temel ideolojik farklılıklar olsa da birbirlerine hükmetmek ya da birbirlerini etkilemek gibi bir amaçları yok.
Keşmir dışında birbirlerinin topraklarında hak iddia etmek ya da hegemonya kurmak gibi bir niyetleri de yok.
