Hafif silahlar için 2022 boyunca iki trilyon dolar harcandı

Küresel çapta hafif silah ticareti, kurbanların sayısı ve ülkelerin bunu azaltma çabalarına ilişkin uluslararası bir rapor yayınlandı.

Paraguay Ulusal Narkotik Kontrol Ofisi üyeleri 12 Aralık'ta Asuncion'da düzenledikleri operasyon ile çok sayıda silah ve mühimmat ele geçirdi. (AFP)

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, hafif ve küçük ölçekte silah ticareti için yapılan küresel askeri harcamaların 2022 yılında yeni bir rekora ulaştığını ve değerinin 2,24 trilyon dolara ulaştığını duyurdu. Ayrıca aynı yıl içinde söz konusu silahların kurbanlarının sayısının 2021 yılına göre yüzde 53 arttığını vurguladı.

Ekvador'un Birleşmiş Milletler Daimi Temsilciliği, Güvenlik Konseyi'nde küçük ve hafif silahlar ile bunların mühimmatının dünya çapında saptırılması ve yasa dışı ticareti tehdidinin ele alınması konusunda açık bir görüşmeye ev sahipliği yaptı. Bu silahların, ulusal, bölgesel ve küresel düzeyde barış ve güvenliği baltalamaya devam ettiği kaydedilirken silahlı çatışma ve şiddeti körüklemenin, insan hakları ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ve istismarları kolaylaştırmanın ve organize suç ve terör eylemleri için uygun koşulları yaratmanın yanı sıra, ülkeleri sürdürülebilir kalkınmaya ulaşma yollarından saptırdığı vurgulandı.

Kalkınmanın önünde bir engel

Guterres, Genel Sekreter'den her iki yılda bir küçük ve hafif silahlar konusunda rapor hazırlamaya devam etmesini isteyen 2220 sayılı Karar uyarınca son raporunu sunarken şunları söyledi:

"Küçük ve hafif silahlar ile bunların mühimmatının kötüye kullanımı, yasa dışı transferi ve istikrarı bozucu stoklanması devam etmiştir ve halen de etmektedir. Bu durum ulusal, bölgesel ve küresel düzeyde barış ve güvenliğe zarar vermekte ve ülkelerin sürdürülebilir kalkınmaya ulaşma yollarını raydan çıkarıyor. Silahlı çatışmaların hız kazanması, sivil kayıpların sayısında artışa yol açıyor. 2022'de Birleşmiş Milletler'in dünyanın en kanlı 12 silahlı çatışmasında en az 16 bin 988 sivil ölüm meydana geldi. Bu, 2021'e kıyasla yüzde 53'lük bir artışa işaret ediyor. Ölümlerin yüzde 90'ı Sahra Altı Afrika ve Avrupa'da kaydedildi."

Guterres bu artışı ‘sivil ölümlerin yüzde 39'una neden olan ağır silahların ve patlayıcı mühimmatın artan kullanımına’ bağladı ve ‘Küçük silahlar ve hafif silahların ikinci en yaygın neden olduğunu’ belirtti. “Çatışmayla bağlantılı sivil ölümleri yaygındır ve bu tür ölümlerin yüzde 14'ünü temsil etmektedir” ifadelerini kullandı.

Ticaret hacmi

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Guterres ayrıca ‘güvenlik ortamındaki kötüleşmeyi yansıtacak şekilde, askeri harcamalardaki artış eğiliminin devam ettiğini’ belirterek ‘2022 yılında küresel askeri harcamaların 2,24 trilyon dolar ile yeni bir rekora ulaştığını’ açıkladı. Konvansiyonel silahların küresel transfer hacmindeki artışına dikkat çekerek bunun militarizasyonun hız kazandığını gösterdiğini bildirdi.

Guterres, 2616 sayılı Karar uyarınca Birleşmiş Milletler'in silah ve mühimmatın güvenli ve emniyetli yönetimini teşvik etme çabalarına ilişkin ‘fikirlerin’ yanı sıra ‘konsey kararıyla uygulanan silah ambargosu tedbirlerine aykırı olarak yasa dışı silah kaçakçılığı ve saptırılmasına ilişkin genel eğilimler hakkında bilgi’ verdi. Küçük ve hafif silahların yarattığı tehdidin ele alınmasına yönelik küresel, bölgesel ve alt-bölgesel çabaların ana hatlarını çizdi.

Araçlar ve planlar

Tavsiyelerinde tüm devletleri hafif silahların kontrolü konusundaki çalışmalarını yenilemeye ve ‘hafif silahlar ve mühimmatın yayılması ve kötüye kullanımı ile ilgili bölgeye özgü zorlukları ele almak üzere bölgesel ve alt-bölgesel araçlar, yol haritaları ve eylem planları’ geliştirmeye ve uygulamaya çağırdı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin çabalarına dikkat çekerek, ‘silah ve mühimmatla ilgili hususların, bölgesel, tematik ve ülkeye özel tartışmalar da dâhil olmak üzere Güvenlik Konseyi'nin çalışmalarına tam olarak entegre edilmesi çağrısında bulunmaya devam ettiğini’ de sözlerine ekledi.

‘Silahlarla ilgili bilgilerin toplanması ve analiz edilmesinin, silahların saptırılmasının izlenmesi ve yasaklanmasına da önemli bir katkı sağladığına’ inandığını ve ‘silah ambargosu tedbirlerinin, küçük silahlar ve hafif silahlar da dahil olmak üzere silah ve mühimmatın yasa dışı transferini ve istikrarı bozucu birikimini ve kötüye kullanımını önlemek için Güvenlik Konseyi'nin elinde önemli bir araç olmaya devam ettiğini’ ifade eden Guterres ‘konseyin 2616 sayılı kararının etkin bir şekilde uygulanması’ çağrısında bulundu. "Bu son derece büyük bir öneme sahiptir” dedi.

Guterres ayrıca konvansiyonel mühimmatın yönetimine ilişkin küresel çerçevenin kabul edilmesi çağrısında bulunarak, bunun ‘uluslararası düzeyde konvansiyonel mühimmatla ilgili düzenleyici bir aracın bulunmamasından kaynaklanan boşluğu dolduran önemli kilometre taşı’ vurguladı.